kulupu wan Si

tan lipu Wikipesija
Jump to navigation Jump to search
Under construction icon-yellow.svg lipu ni li pini ala li wile e pali. sina ken pini e ona.

kulupu wan Si (toki Kanse: Système international (d'unités), "nasin (wan) pi ma ale") li kulupu pi wan ni: suli linja ijo anu suli wawa anu ante. kulupu wan Si la, sina ken toki e ni: "suli sewi pi kiwen Statue of Liberty li sama linja Metu mute mute tu tu tu". toki ni la, jan ante ale li ken sona e suli ni.

kulupu BIPM (toki Kanse: Bureau international des poids et mesures, "kulupu pi ilo pi sona suli, pi ilo pi sona linja, pi ma ale") li pali e wan Si ale.

wan[o ante | o ante e toki ilo]

kulupu wan Si li jo e wan noka ni:[1]

nimi suli kepeken nasin sin[2] suli kepeken nasin majuna[3]
tenpo Sekon (seconde sə.ɡɔ̃d) tenpo Sekon wan la, wan ijo Atomo pi wan Poton 55 pi wan Eleton 133 li tawa lili pi mute 9192631770. tenpo suno wan li jo e tenpo suli 24. tenpo suli li jo e tenpo lili 60. tenpo lili li jo e tenpo Sekon 60.
linja Metu (mètre mɛtʁ) tenpo Sekon wan la, suno li tawa lon linja Metu 299792458. tenpo pini la, kulupu BIPM li jo e linja kiwen. suli pi linja Metu li suli ona.
suli Kilokan (kilogramme ki.lɔ.ɡʁam) [o pali] tenpo pini la, kulupu BIPM li jo e kiwen. suli Kilokan li suli ona. tenpo pini suli la, leko li jo e telo la, ona li lon poka pi kama kiwen la, poka ale ona li linja Metu wan la, ona li jo e suli Kilokan 1000.
wawa Anpe (ampère ɑ̃.pɛʁ) [o pali] [o pali]
seli Keluwen (kelvin kɛl.vɛ̃) [o pali] telo li lon poka pi kama kiwen la, seli ona li seli Keluwen 273.16. telo li lon poka pi kama seli pini la, seli ona li seli Keluwen 373.16. ona li sama nasin seli Sesijo, taso ona li tawa sewi, tawa ni: seli Keluwen 0 li lete pini.
mute Mole (mole mɔl) ijo pi mute Mole li ijo 602214072000000000000000.
suno Kantela (candela kɑ̃.de.la) [o pali] [o pali]

wan ale kepeken nasin majuna li lon poka pi wan kepeken nasin sin, taso ona li sama ale ala. awen la, ona li pona tawa pali mute.

wan ante kin li lon. suli Lita (toki Kanse: litre litʁ) la, poka ale leko li linja Metu la, ona li jo e suli Lita 1000. (suli pi telo pi suli Lita pi seli Keluwen 273.16 li suli Kilokan pi tenpo pini.)

wan mute[o ante | o ante e toki ilo]

kulupu wan Si li pana e nimi ni: ona li mute e wan. nimi ona li tan toki Elena. wan noka la, suli Kilokan taso li kepeken mama e ona, li ken kama suli Kan 1000. wan mute li ni:[4]

nimi sitelen lili mute
Jota (yotta) Y 1000000000000000000000000
Seta (zetta) Z 1000000000000000000000
Ekusa (exa) E 1000000000000000000
Peta (peta) P 1000000000000000
Tela (tera) T 1000000000000
Kika (giga) G 1000000000
Meka (mega) M 1000000
Kilo (kilo) k 1000
Eto (hecto) h 100
Teka (deca) da 10
Tesi (deci) d 0.1
Sensi (centi) c 0.01
Mili (milli) m 0.001
Miko (micro) μ 0.000001
Nano (nano) n 0.000000001
Piko (pico) p 0.000000000001
Pento (femto) f 0.000000000000001
Ato (atto) a 0.000000000000000001
Seto (zepto) z 0.000000000000000000001
Joto (yocto) y 0.000000000000000000000001

tan sona[o ante | o ante e toki ilo]