lipu lawa pi ken jan lon ma Mewika
|
lipu ni li pini ala li wile e pali. sina ken pini e ona. |
tenpo sike 1787 la jan mama pi ma Mewika sin li pali e lawa lawa pi ma Mewika. taso lipu ni li toki lili taso lon ken jan. jan mute li pilin ike lon ni. ona li pali e lipu lawa pi ken jan (toki Inli: Bill of Rights) lon tenpo sike 1789. ona li kama lawa lon tenpo sike 1791. ante 10 li lon. ona li suli mute.
ante nanpa wan
kulupu lawa o toki ala lon nasin sewi, o ala ala e ken pi nasin sewi, e ken toki, e ken sitelen, e ken kulupu, e ken ni: jan li toki tawa lawa lon wile pona ona.
ken nasin; lawa nasin ala
kulupu lawa li ken ala lawa e nasin sewi, li ken ala pali e nasin sewi. kin jan o ken tawa e nasin sewi ale. taso lawa li ken toki lon sewi. toki suli pi ma Mewika li toki "mi pilin pona lon sewi" (toki Inli: "In God We Trust"). open pi kulupu lawa la jan sewi li toki sewi. kin lawa li ken toki pona lon nasin sewi mute. taso ona li ken ala toki pona lon nasin sewi wan taso.
ken toki
tan ken ni la jan Mewika li ken toki lon pilin ona. lili la ona li ken ala toki ike:
- tawa lawa la ijo li ike. jan li ken ala toki e ni: "o pali e ona."
- ijo li ala, li suli. jan li ken ala toki e ni: "ni li lon."
- jan li ken ala toki lon ijo pi jaki mute a. taso tenpo ni la ijo mute li jaki ala tawa lawa.
- jan li ken ala sitelen unpa e jan lili.
- jan li ken ala toki utala. taso ken la ni li ala lon tenpo ni. toki utala mute li ike ala tawa lawa.
- jan li ken ala toki e ni: "kama la mi utala e sina."
- jan li toki e ijo la, jan ante li ken ala sama e toki. taso jan li ken toki e ni: "sina ken sama e toki mi."
- toki esun la jan li awen ken. taso wawa lawa li kama suli.
ante nanpa tu
kulupu utala li suli. kulupu o ken jo e ilo utala.
ante nanpa tu wan
tenpo pona la jan tomo o ken tomo ala e jan utala. tenpo utala la kulupu lawa li ken lawa e ni: "sina o tomo e ona."
ante nanpa tu tu
tan tan pona taso la jan lawa li ken poki anu lukin e jan, e tomo, e lipu, e ijo. ona li wile e lipu pi ken poki, anu e lipu pi ken lukin la, ona o toki sewi lon tan pona ona, lon ijo wile.
ante nanpa luka
lawa li wile moli e jan, anu li wile poki e jan la, kulupu kute (jury) o ken e ni. (taso jan li jan utala lon tenpo utala la, ni li ala.) moli en poki la lawa li ken ala alasa e jan lon tenpo tu, li ken ala lawa e ni: "sina o toki lon sina". kin alasa moli, anu alasa poki, anu alasa jo la nasin lawa o pona. kin lawa li wile e jo jan la, ona o pana e mani.
ante nanpa luka wan
alasa lawa (prosecution) la tenpo o ken lili. kulupu kute o jo e pilin pona. lawa li toki e ni: "pali ike li lon ma ni." pini la ona o tu e ma. jan pi kulupu kute o tan ma ni. jan o ken sona e ni: lawa li toki lon pali ike seme? ona o ken toki e ni tawa jan ante: "tan seme la sina toki e ni: sina pali ike?" ona o ken lawa e ni: jan pona one o kama, o toki pona lon ona. ona li wile e ni la, jan pi sona lawa o pona e ona.
ante nanpa luka tu
jan li wile e ijo suli la, ona o ken lawa e ni: "kulupu kute li lawa e kama." ma Mewika la kulupu lawa ante li wile ante e lawa pi kulupu kute la, ona o kute e lawa kulupu.
ante nanpa luka tu wan
jan poki li wile kama weka la, anu ona li pali ike lili la, lawa li ken ala toki e ni: "sina o pana e mani mute." lawa li pakala e jan la, pakala o nasa ala.
ante nanpa luka tu tu
lipu ni li toki lon ken jan. taso ken jan ante li lon.
ante nanpa luka luka
lawa lawa li pana ala e wawa tawa ma Mewika la, lawa lawa li weka ala e wawa tan ma lili la, ma lili anu jan li jo e wawa ni.