sina ante e lipu "ma Lusi"

{{poki sona ma
|nimi ma=ma Lusi
|nimi mama=Россия (Rossija)
|len ma=[[ijo:Flag of Russia.svg|border|130px]]
|sitelen lawa=[[File:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|101x85px]]
|toki lawa=[[toki Lusi]]
|ISO 3166=RU
|mani=mani Lupe (₽)
|ma tomo lawa=[[ma tomo Makuwa]]
|kalama musi ma= Государственный гимн Российской Федерации <br> ([[kalama musi lawa pi ma Lusi]]) <br> [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg]]
|sitelen ma=[[ijo:Russian Federation 2014 (orthographic projection) - verde claro.svg|220px]]
|toki anpa pi sitelen ma=ma Lusi lon sike ma (laso)|ma=|ma suli=|toki ante=|nasin lawa=|jan lawa=[[jan Wasimi Pusin]]|mute jan la ma tomo suli=}}
{{nimi ijo|'''ma Lusi anu ma Losi'''|Россия|toki Lusi||ipa=}} li ma pi [[ma Elasija]]. suli ma la ma Lusi li suli nanpa wan lon ma ale.

== tenpo pini ==
<!-- (ni li lipu lili. ona li toki ala e jan lawa ale pi ma Lusi, e pali ala ona.) -->

=== tenpo pini suli ===
tenpo sike nanpa 862 la jan Luli (toki Lusi: Рюрик) li kama jan lawa pi ma tomo Nokolo (Новгород). lipu pi tenpo pini la jan pi ma tomo Nokolo li toki e ni: "mi ale li jo e kulupu mute e jan lawa mute. ona li utala. mi wile lukin e jan lawa wan. ona li wile lawa e mi ale li pali e nasin wan."<ref>lipu tenpo pi ma tomo Kije ("Повесть временных лет"), ante toki pi jan Ole Toloko (Олег Творогов)</ref> jan sona pi tenpo pini la tenpo ni la jan Lusi en ma Lusi li open.

tenpo sike kama la jan lili li kama lawa e ma Lusi. jan lawa Ole (Олег) li suli e ma Lusi li kama e ni: ma Kije (toki Lusi: Киев, toki Ukawina: Kиїв) li ma lawa pi ma Lusi. (tenpo pini ni la ma Kije li ma tomo wan ala.) ma Lusi li utala e [[ma Pasileja Loma]] li pali e lipu nasin pi utala ala. 

tenpo pini ni la jan Lusi li jo e nasin sewi Lowan pi sewi mute. tenpo sike nanpa 988 la jan lawa Wasimi suli (Владимир Великий) li pali e ni: nasin sewi Kolisu pi ma Pasileja Loma li nasin sewi lawa pi ma Lusi. tenpo pini ni la ma Lusi en ma Pasileja Loma li esun mute.

jan lawa Jalosa sona (Ярослав Мудрый) li pali e lipu nasin lawa pi ma Lusi. nimi ona li "toki lon Lusi" (Русская правда). lipu ni li toki e ni: kulupu seme li lon? pali seme li ike? jan li pali e ijo ike la kulupu lawa li pali e seme tawa ona? jan lawa Jalosa li moli ja jan lawa tu wan li kama li tu e ma.

tenpo sike nanpa 1132 la ma Lusi li tu. jan lawa mute li lon li lawa e ma lili ona li utala li wile lawa e ma ale. ma tomo Kije li ma tomo lawa. taso ona li ken ala toki wawa tawa ma ante.

tenpo sike nanpa 1237 la [[ma Monko]] li open utala e ma Lusi. tenpo sike nanpa 1240 la ma Lusi li anpa. jan lawa pi ma Monko li lawa e ma ale e jan lawa ale pi ma Lusi. jan lawa Monko li toki e ni: jan seme li ken lawa e ma lili pi ma Lusi? jan lawa pi ma ni li wile pana e mani tawa ma Monko. taso jan lawa pi ma Monko li ante ala e nasin sewi e nasin lon pi ma Lusi.

tenpo pini kama la ma Makuwa (Московское княжество) li kama suli li kama wawa li anpa e ma ante pi ma Lusi. jan lawa Mitoli Tonko (Дмитрий Донской) pi ma Makuwa li utala e ma Monko li weka e lawa ona tan ma Makuwa. taso tenpo kama lili la ma Monko li utala e ma Makuwa e seli e ma e lawa e jan lawa.

tenpo sike nanpa 1448 la jan lawa Wasili nanpa tu (Василий II) li toki wawa e ni: kulupu lawa Lusi pi nasin sewi li anpa ala tawa ma Pasileja Loma.

ma Makuwa en [[ma Lijatuwa]] li jo e ma lili pi ma Lusi.

tenpo pini kama la ma Monko li tu. ma mute Monko li awen lawa e ma Lusi. taso wawa ona li lili.

ma Lusi li open utala e ma Monko li kama anpa e ona.

tenpo sike nanpa 1462 la jan Iwan suli nanpa tu wan (Иван III Великий) li lawa e ma Makuwa li suli e ona li wawa e ona. ona li kama "jan lawa pi ma Lusi ale" nanpa wan.

[[ijo:Facial Chronicle - b.16, p. 462 - Great standing on the Ugra.jpg|thumb|200px|jan pi ma Lusi li utala e jan Monko lon tenpo sike 1480]]
tenpo sike nanpa 1480 la ma Lusi li anpa e ma Monko li weka e lawa pi ma Monko tan ona.

tenpo sike nanpa 1547 la jan Iwan wawa nanpa tu tu (Иван IV Грозный) li lawa e ma Lusi. ona li suli mute e wawa ona e ken pi jan lawa li lili e ken tawa pi jan anpa li moli e jan mute ni: ante pi nasin lawa li ike tawa ona. ona li moli e jan lili ona. nimi pi jan lili li jan lawa lili Mitoli (царевич Дмитрий).

tenpo kama pini la ijo mute li kama. tenpo pi alasa moku ike li lon. jan mute li utala e kulupu lawa. ma Lusi li kama jo e wawa lili. jan pi kulupu mama sama pi jan Luli li lawa ala e ma Lusi.

tenpo sike nanpa 1613 la kulupu pi jan suli li kama e ni: jan Mikawi Lomano (Михаил Романов) li jan lawa pi ma Lusi. ona en kulupu mama Luli li linja lili. ona li sona e lili. ona en jan lawa pi kulupu sewi li lawa e ma. ona li pali e lili. taso kulupu mama Lomano li kama kulupu mama lawa pi ma Lusi.

tenpo sike nanpa 1682 la jan Pite suli (Пётр Великий) li kama lawa e ma Lusi. ona li tawa ma mute pi ma Elopa li kama sona e nasin mute e ijo mute. ni la ona li pali e kulupu lawa pi utala telo pi ma Lusi li ante e kulupu utala lawa li pali e tomo sona sin. nasin lawa li ante li suli e sama tawa nasin lawa pi ma Elopa. tenpo sike nanpa 1703 la ona li open pali e ma tomo San Petepu (Санкт-Петербург, "ma tomo pi jan sewi Pite"). ma tomo ni li kama ma tomo lawa pi ma Lusi.

ona li moli la jan mute li lawa li utala. tenpo sike nanpa 1762 la jan Ekaselina nanpa tu suli (Екатерина II Великая) li kama jan lawa. tenpo ona la ma Lusi li kama ma pi suli mute. ma Lusi li kama jo e ma sin li tu e [[ma Posuka]] li pana e jan pali tawa [[ma Alasika]].

tenpo sike nanpa 1812 la ma Lusi en ma Kanse li utala. jan lawa Napolejon pi ma Kanse li lawa e kulupu utala Kanse. kulupu utala Kanse li kama jo e ma mute Lusi. taso ona li ken ala anpa e kulupu utala Lusi. tenpo kama la kulupu utala Lusi en ma ante li pakala e kulupu utala Kanse li tawa ma Kanse li anpa e jan Napolejon.

tenpo sike nanpa 1855 la jan Alesanta nanpa tu (Александр II) li kama lawa. ona li pana e ken tawa jan mute. tenpo sike nanpa 1861 la ona li toki wawa e ni: jan pali li anpa ala tawa jan suli. ona li ante e nasin pi tomo toki pi nasin wawa li pana e ken tawa tomo sona.

tenpo sike nanpa 1894 la jan Nikola nanpa tu (Николай II) li kama lawa. tenpo ona la jan mute li kama wile anpa ala. taso ona li wile ala weka e wawa ona. sin la [[utala suli pi ma ale nanpa wan]] li lon. utala ni li pakala e wawa pi ma mute. jan Lusi mute li moli.

ijo ale ni la jan mute li utala e kulupu lawa pi ma Lusi lon tenpo sike nanpa 1917. ona li anpa e kulupu lawa. jan lawa Nikola li weka e lawa ona. kulupu lawa sin li lon. taso kulupu jan mute li open utala tan ni: ona li wile e nasin lawa ante.

kulupu wan li wile e kulupu lawa sin pi nasin ni: kulupu wan li lawa e pali ale li pali tawa jan ale ("[[nasin kulupu]]"). kulupu ante li wile pali e kulupu lawa sin pi nasin pi tenpo pini ("[[nasin pi ante lawa pi kulupu mama]]"). kulupu ante li wile e ni: jan li ken ante e kulupu lawa kepeken toki ona ("[[nasin pi lawa jan]]"). kulupu ante li wile e kulupu lawa ala ("[[nasin pi lawa ala]]"). kulupu utala pi nasin kulupu li anpa e kulupu utala ante ale li kama lawa li pali e ma Sesesele (СССР, Союз советских социалистических республик). ma Lusi li wan suli nanpa wan pi ma Sesesele. taso ma ante li lon.

=== tenpo pi ma Sesesele ===
[[ijo:Lenin halka hitap ederken.jpg|thumb|jan Lenin li toki tawa jan lon tenpo sike 1917]]
tenpo open la [[jan Wasimi Lenin]] (Владимир Ленин) li lawa e ma Sesesele. ona li wile e ni: ma ale li ante e nasin lawa ona tawa nasin sama. taso ma Sesesele li jo e wawa lili lon tenpo pini ni. ona li wile suli e wawa pi ma Sesesele. taso ona li wile toki pona tawa ma ante li wile esun tawa ma ante. ona li kama e ni: [[ma tomo Makuwa]] li ma tomo lawa pi ma Sesesele.

nasin ona la nasin sewi ale li ike. ona li utala e kulupu pi nasin sewi Kolisu pi ma Sesesele. 

ona li wile ante mute a nasin pi ma Sesesele. kulupu pi nasin wawa ona li ike e jan mute tawa ni. 

tenpo moli ona li poka la jan Lenin li pali e sitelen mute. sitelen wan la ona li toki e ni: jan lawa ken seme li pona anu ike? sitelen ni la [[jan Josi Salin]] (Иосиф Сталин) li ike mute. taso ona li moli la jan ante li kulupu lawa li open utala. utala ni li pini la jan Talin li kama lawa nanpa wan.

jan Talin li wile suli e wawa pi ma Sesesel, li pali e mute tawa ni. taso ona li anpa e jan mute li moli e jan mute li poki e jan mute tawa ni. ona li toki insa e ni: "jan suli li wile ike e mi". tawa ni la ona li weka e wawa pi jan suli pi kulupu utala li weka e toki tan jan pi sona len.

tenpo sike 1939 la [[ma Tosi]] la [[jan Ato Itola]] (Adolf Hitler) li lawa. jan Itola li wile moli e jan pakala e jan pi [[nasin sewi Jejuta]] e [[jan tonsi|tonsi]], e [[jan kule]] e jan pi [[nasin kulupu]] li wile suli e ma Tosi li wile anpa e jan pi ma ante. taso kulupu lawa pi ma Sesesele li wile toki pona tawa ma Tosi li wile esun tawa ma Tosi. ona tu li pali e lipu pi utala ala pi jan Moloto en jan Lipento (пакт Молотова-Риббентропа / Deutsch-sowjetischer Nichtangriffspakt). lipu ni li jo e wan sin. ona li toki e ni: ma Tosi en ma Sesesele li tu e [[ma Posuka]] li pana e [[ma Lawi]] e [[ma Esi]] e [[ma Sumi]] e [[ma Pesalapija]] tawa ma Sesesele li pana e [[ma Lijatuwa]] tawa ma Tosi.

ma Sesesele li utala e ma poka mute li kama jo e ma mute. ona li utala e ma Sumi. taso kulupu utala pi ma Sumi li anpa e kulupu utala pi ma Sesesele. ona li ante e nasin pi ma poka mute tawa nasin kulupu li pali e kulupu lawa wan.

jan Itola li wile open utala e ma Sesesele lon tenpo sike nanpa 1940. jan pi sona len Sesesele li toki e ni tawa kulupu lawa pi ma Sesesele. taso jan lawa li kute ala e toki ni. tan ni la ma Tosi li open utala e ma Sesesele la kulupu utala Sesesele li sona lili. tenpo open utala la kulupu utala Tosi li pakala mute e kulupu utala Sesesele. taso ona li ken ala anpa e ona li ken ala anpa e [[ma tomo Makuwa]]. ma Sipi la tomo pali mute li open li open pali e ijo utala e tomo tawa utala. tenpo suli la kulupu utala Sesesele li open anpa e kulupu utala Tosi li open tawa ma Tosi. tenpo sike nanpa 1945 la kulupu utala Sesesele en kulupu utala pi ma ante li anpa e ma Tosi li weka e lawa pi jan Itola. ona ale li tu e ma Tosi. [[ma Mewika]] en [[ma Kanse]] en [[ma Juke]] li lawa e wan wan. ma Sesesele li lawa e wan ante.

taso, utala sin li open. [[ma Mewika]] en ma mute pi [[ma Elopa]] li ma pi [[nasin pi lawa jan]], li ma pi [[nasin mani]]. ma Sesesele en ma poka ona li ma pi [[nasin kulupu]], li ma pi kulupu lawa wan. nasin ni li ike tawa ona ante. ma Mewika en ma Sesesele li toki insa e ni: "ona ante li wile anpa e mi". ma suli li pali e ilo utala mute, e ilo utala pi wawa wan ijo. ilo utala ni la, ma wan li ken moli e jan mute lon ma ante. taso, ona ale li sona e ni: "mi open utala e ma ante, ma ante li utala e mi. jan mute mi li moli." "utala lete" li lon: ma suli li ike tawa ona ante. taso, ona li utala ala e ona ante. ma Mewika en ma Elopa mute li pali e kulupu Neto (NATO). ma Sesesele en ma Elopa mute ante li pali e kulupu Wasawa (Варшавский договор / Warsaw Pact).

tenpo sike nanpa 1953 la, jan Talin li moli. jan Nikita Kuso (Никита Хрущёв) li kama jan lawa. ona li open e lipu len tawa jan mute, li toki e ijo ni: "jan Talin li pali e ijo ike mute, li moli e jan mute, li poki e jan mute. ni li ike mute." ona li suli e ken jan lon ma Sesesele. taso, pali ike ona li lon. jan pi [[ma Mosijo]] li wile ante e nasin lawa ona la, ona li pana e ilo utala tawa ni: ona li pini e wile ante. nasin pi alasa moku ona li ike. toki ona pi jan Talin li ike tawa jan lawa pi [[ma Sipe]] en [[ma Sonko]]. ona li pali e ike tawa jan pi nasin sewi.

tenpo sike nanpa 1964 la, jan Kuso li moli. jan Leoni Pesene (Леонид Брежнев) li kama jan lawa. open pi tenpo lawa ona la, ma Sesesele li suli e wawa pali ona. taso, nasin pali pi ma Sesesele li pana e mani mute tawa kulupu utala. tenpo pi utala lete la, ma Mewika en ma Sesesele li wile jo e kulupu utala #1. ma Sesesele la, pali pi kulupu utala li pona. taso, pali ante li ante lili. sin la, ma Sesesele li jo e [[telo pimeja pi wawa ilo]] mute, e [[kon ma pi wawa ilo]] mute. ona li pana e ona pi suli mute tawa ma ante, li kama jo e mani mute tan ona. pini pi tenpo lawa Pesene la, suli pali pi ma Sesesele li pini suli. wile jan li suli. taso, ken pali li suli ala. 

tenpo sike nanpa 1968 la, [[ma Seki]] la, jan Alesante Tuse (Alexander Dubček) li kama jan lawa pi kulupu lawa. ona li wile ante e nasin lawa, e nasin pali. ona li wile pali e ken tawa jan. taso, ni li ike tawa kulupu lawa Sesesele. kulupu lawa Sesesele en kulupu Wasawa li utala e ma Seki, li weka e ante ale.

tenpo sike nanpa 1979 la, ma Sesesele li open utala lon [[ma Akanisan]]. kulupu lawa pi ma Akanisan en kulupu utala pi ma Sesesele li utala e jan utala Musaki (مجاهد / mujāhid) pi ma Akanisan en ma ante. ma Mewika en ma Sonko en ma ante pi kulupu Neto li utala ala lon ma Akanisan. taso, ona li pana e mani, e ilo utala tawa jan utala Musaki. tenpo sike 10 la, ma Sesesele li lon utala ni, li anpa e ala.

tenpo sike nanpa 1982 la, jan Pesene li moli. jan Juli Antopo (Юрий Андропов) li kama jan lawa. taso, ona li jan pi tenpo lon suli, li moli lon tenpo mun 15. jan Konsantin Senenko (Константин Черненко) li kama jan lawa. sama la, ona li jan pi tenpo lon suli, li moli lon tenpo mun 11. tenpo sike nanpa 1985 la, [[jan Mikije Kopeso]] (Михаил Горбачёв) li kama jan lawa.

jan Kopaso li wile ante mute e nasin pi ma Sesesele. ona li wile suli e ken pali pi ma Sesesele, li wile pona e lon jan, li wile suli e ken jan.

sin la, ona li wile e ni: jan li moku ala e telo nasa. suli mani pi telo nasa li suli mute tawa ni. jan li lili e moku pi telo nasa. taso, jan li open moku e telo ante ni: ona li jo e wan pi telo nasa. ni li ike tawa sijelo jan. jan li open pali e telo nasa sin, li kepeken e ko suwi tawa ni. ko suwi li weka tan tomo esun tan ni: jan li esun e ona tawa ni: ona li wile pali e moku nasa.

ona li pali e ni: jan li ken esun e ijo, e pali. tenpo mute pi ma Sesesele ja, jan li ken pali lon tomo pali pi kulupu lawa taso. ona li pana e wan pi nasin esun tawa nasin pi ma Sesesele tan ni: nasin pi tenpo pini li pali ike. ona li toki e ijo ni: "tenpo pini la, kulupu lawa Sesesele li pali e ike tawa jan mute, li lili e ken pi jan mute. mi pana e ken ale tawa ona." ona li pali e ni: jan en kulupu li ken toki ike, li ken toki utala e ijo ale pi kulupu Sesesele.

taso, ma selo pi ma Sesesele la, ijo ante li kama. tenpo sike nanpa 1988 la, kulupu lawa pi ma Esi li toki wawa e ijo ni: "mi wile ala anpa tawa ma Sesesele." ma Lawi en ma Lijatuwa li toki e ijo sama lon tenpo sike kama. jan Kopaso li pali e nasin sin pi kulupu ma. nasin sin la, ma li jo e ken mute, li ken jo e nasin ona. taso, ma tu wan ni li wile ala lon kulupu ni. kulupu lawa pi ma Sesesele li toki e ni: ma Etonija en ma Lawi en ma Lijatuwa li lon ala ma Sesesele.

tenpo sike nanpa 1991 la, ma ale ante pi ma Sesesele li toki e ni: "mi wile pali e kulupu sin." taso, kulupu Kekasepe (ГКЧП) pi jan utala li kama lon, li wile e ni: o weka e jan Kopaso tawa lawa pi ma Sesesele. ona li pana e ilo utala tawa ma tomo Makuwa en ma tomo Leninka (nimi pi tenpo ni: ma tomo Pite). taso, jan pi ma tomo ni li utala e kulupu ni. kulupu Kekasepe li wile ala utala e jan pi ma ona, li tu, li kama anpa. taso, tan ni la, ma ale ante li wile ala kama tawa kulupu sin. kulupu Sesesele li tu, li kama ma ante 15.

=== tenpo pi ma Lusi sin ===
ma Lusi sin la, jan Poli Jesin (Борис Ельцин) li kama jan lawa. nasin esun pi ma Sesesele li pakala. ma ante ale li wile pali e nasin sin, li wile ala esun tawa ona ante. sin la, ijo pi ma Lusi en ma ante Sesesele li ike tawa jan pi ma Elopa. kulupu lawa li wile pali e nasin sin. ona li ante mute e nasin pali, li ante e ona tawa nasin mani. taso, jan Lusi li sona lili e nasin mani. kulupu lawa pi pana e lipu pi suli mani tawa jan, li toki e ni: "lipu ni li jo e suli mani pi wan pi kulupu pali. sina ken pana e mani ni tawa kulupu esun. mani ni li ken kama suli." taso, jan li sona ala e ijo ni: "mi wile pali e ijo seme tawa lipu ni?" jan pi wile mani li esun e lipu ni kepeken mani lili, li kama jo e mani mute.

tenpo pi ma Sesesele la, pali ale li tu tawa ma mute. ma Lusi li pali e ijo wan. ma Ukawina li pali e ijo ante. ma Pelalusi li pali e ijo nanpa tu wan. [[ma Kasatan]] (Qazaqstan) li wan e ijo ale ni. ni li pona tawa ma Sesesele tawa ni: ma wan li jo ala e wawa mute. taso, tenpo ni la, ma li wile ala esun tawa ona ante. linja pali li pakala. ma li ken ala pali e ijo sama. tan ni la, wawa pali pi ma ale li kama lili.

ma Sesesele li kama weka la, ma Lusi li kama jo e wile pana mani ale tan ona. taso, ona li ken ala pana e mani ni. tenpo sike nanpa 1998 la, kulupu lawa Lusi li toki e ijo ni: "mi ken ala pali e wile pana mani mi."<ref>https://ria.ru/20110824/422807796.html (toki Lusi)</ref> wawa pi mani Lusi li kama lili mute.

pini pi tenpo sike nanpa 1999 la, jan Jesin li toki e ni: "mi jo ala e wawa. mi wile ala lawa." ona li pali e ni: jan Wasimi Pusin (Владимир Путин) li jan lawa pi ma Lusi. nasin pi jan Pusin la, ante li ike. ona li wile e kulupu lawa wawa, e kulupu utala wawa, e ma awen. tawa ni la, ona li pana e pali suli tawa jan pona ona, li utala e kulupu toki pi sitelen tawa<ref>"nasin pi sitelen tawa Entewe li pakala: tenpo sike 10 li kama" https://www.svoboda.org/a/3556677.html (toki Lusi)</ref>, e kulupu sitelen pi lipu sin, li lili e wawa pi wile jan<ref>https://www.rg.ru/2004/12/29/gubernatori-dok.html (toki Lusi)</ref>.

tenpo sike nanpa 2008 la, tenpo pi jan Pusin li weka. jan Pusin li wile e ni: jan Mitoli Mewete (Дмитрий Медведев) li jan lawa sin, li toki pona e ona. tenpo pi wile jan la, jan Mewete li kama jan lawa.

tenpo sike sama la, ma Lusi en [[ma Katelo]] li utala. ma Usa Ileton (Хуссар Ирыстон / სამხრეთ ოსეთის / Южная Осетия) li wan pi ma Katelo. taso, jan pi ma ni li wile ala e ni. tenpo suno nanpa 1 pi tenpo mun nanpa 8 la, jan utala pi ma Usa Ileton li pana wawa e ilo moli suli tawa ma Katelo. ma Katelo li open utala. tenpo suno nanpa 7 la, kulupu utala Katelo li tawa ma Usa Ileton, li kama lawa e ma tomo Sinwali (Цхинвал / ცხინვალი). tenpo suno nanpa 8 la, kulupu utala Lusi li tawa ma Katelo, li open utala. kulupu lawa Lusi li toki e ijo ni: "mi wile awen e jan Usa Ileton". tenpo suno nanpa 12 la, utala li pini. ma Katelo li kama anpa, li pali e ni: ma Lusi li pana e jan utala Lusi tawa ma Usa Ileton en ma Apani (Аԥсны / Абхазия). ma Katelo li lawa ala e ona.

tenpo sike nanpa 2012 la, tenpo pi jan Mewete li weka. jan Pusin li kama lon tenpo pi wile jan. tenpo pi wile jan la, ona li kama jan lawa. taso, tenpo ni la, jan mute li toki e ni: nasin pi tenpo pi wile jan ni li ike.

tenpo sike nanpa 2014 la, ante pi nasin lawa li lon [[ma Ukawina]]. tenpo pini la, jan lawa li pona tawa kulupu lawa Lusi. jan lawa sin li wile jo e nasin ona, li wile ala e ni: ma Lusi li ante e ona. taso, ni li ike tawa kulupu lawa Lusi. ona li pana e kulupu pi jan utala tawa [[ma Kilin]] (''Qırım / Крым / Крим''), li kama lawa e ma ni. ona li pali e toki pi wile jan ni: "sina wile ala wile wan pi ma Lusi?". kulupu lawa Lusi la, jan mute li toki e ni: "mi wile". taso, ma Ukawina li toki e ni: "jan utala sina li lon ma Kilin. jan li ken ala toki e wile lon sina tan ni." ma mute ante li toki e ni: "nasin mi la, ma Kilin li wile ma Ukawina. ma Lusi li kama jo ike e ona." tenpo ni li open pi [[utala pi ma Lusi pi ma Ukawina]].

tenpo sike nanpa 2022 la, kulupu lawa pi ma Lusi li toki e ni tawa [[kulupu utala]] ona: o tawa insa e ma Ukawina, o weka e kulupu lawa ona. ma mute li pini esun lon ma Lusi tan utala ni.

tenpo ni la, jan lawa pi ma Lusi li jan Wasimi Pusin (Владимир Путин).

== ma ==
ma Lusi li suli nanpa wan lon ma ale. ma lete en ma kasi en ma suno en ma ko en ma ante mute li lon ona.

=== ma lili ===
[[ijo:Federal subjects of Russia (by number).png]]
{| class="wikitable"
|+
|1 - ma Asika 
|11 - ma Komi
|21 - ma Sawa
|31 - ma Pekolo 
|41 - ma Kansaka
|51 - ma Muman 
|61 - ma Loso 
|71 - ma Tula 
|81 - ma Kansimansi 
|-
|2 - ma Pakotosan   
|12 - ma Malije
|22 - ma Ata
|32 - ma Pijan
|42 - ma Kemelowo 
|52 - ma Nisinokolo 
|62 - ma Lasan
|72 - ma Tijumen 
|82 - ma Sukoka
|-
|3 - ma Pula
|13 - ma Motowija 
|23 - ma Kupan 
|33 - ma Wasimi
|43 - ma Kilo
|53 - ma Nokolo
|63 - ma Samala 
|73 - ma Ulijano 
|83 - ma Jamalonene 
|-
|4 - ma Atali
|14 - ma Saka
|24 - ma Kanoja
|34 - ma Wokoka 
|44 - ma Kosoma
|54 - ma Nowosipi
|64 - ma Salato
|74 - ma Selijapin
|
|-
|5 - ma Takesan
|15 - ma Alanija
|25 - ma Pimosi
|35 - ma Wolota
|45 - ma Kukan
|55 - ma On
|65 - ma Sakalin
|75 - ma Sapakasi
|
|-
|6 - ma Kaka
|16 - [[ma Tatasan]]
|26 - ma Salopo 
|36 - ma Wolone
|46 - ma Ku
|56 - ma Olenpu
|66 - ma Selo
|76 - ma Jalosa
|
|-
|7 - ma Kapasimaka
|17 - ma Tuwa
|27 - ma Kapalo 
|37 - ma Iwanowo 
|47 - ma Leninka
|57 - ma Olo
|67 - ma Solen
|77 - [[ma tomo Makuwa]]
|
|-
|8 - ma Kami
|18 - ma Umusija
|28 - ma Amu
|38 - ma Iku
|48 - ma Lipe
|58 - ma Pensa
|68 - ma Tanpo
|78 - [[ma tomo Sanpetepu]]
|
|-
|9 - ma Kalasaseke
|19 - ma Kakasija
|29 - ma Akanke
|39 - ma Kalininka
|49 - ma Makatan
|59 - ma Pen
|69 - ma Tewe
|79 - ma Isise
|
|-
|10 - [[ma Kalelija]]
|20 - [[ma Nokija]]
|30 - ma Asakan
|40 - ma Kaluka
|50 - ma Makuwa
|60 - ma Piko
|70 - ma Ton
|80 - ma Nene
|
|}

== mani ==
mani pi ma Lusi li mani Lupe (Рубль). mani lili sin li lon. ni li mani Kapeka (Копейка). mani Kapeka 100 en mani Lupe wan li jo e suli sama. 

== jan ==
ma Lusi li jo e kulupu jan mute. kulupu Lusi li suli nanpa wan, taso kulupu ante mute li lon. [[jan Tata]] (Tatar) en jan Ukawina en jan Pakota (Башҡорттар) en ante mute li lon.

== sewi ==
kulupu jan pi [[nasin sewi Kolisu]] Lusi li suli nanpa wan. taso, jan mute ni li tawa tomo sewi lon tenpo pi mute lili. sin la, ma Lusi li jo e jan mute pi nasin sewi ala, e jan pi [[nasin pi sewi ala]], e jan pi [[nasin sewi Silami|nasin Silami]], e jan pi [[nasin sewi Puta|nasin Puta]], e jan pi nasin ante.

== musi ==

{{ma Elopa}}
{{ma Asija}}


[[kulupu:lipu ni li lon lipu Panton kin la o lukin]]