lipu "ma Mewika" la tenpo tu la ante li ni
lNo edit summary |
No edit summary |
||
| (10 intermediate revisions by 7 users not shown) | |||
| linja nanpa 1: | linja nanpa 1: | ||
{{wile pali}} | {{wile pali}} | ||
{{poki sona ma|nimi ma=ma Mewika|nimi mama=United States of America|ma=|len ma=[[ijo:Flag_of_the_United_States.svg|150px]]|sitelen lawa=[[ijo:Greater_coat_of_arms_of_the_United_States.svg| | {{poki sona ma|nimi ma=ma Mewika | ||
|nimi mama=United States of America | |||
|ma= | |||
|len ma=[[ijo:Flag_of_the_United_States.svg|150px]] | |||
|sitelen lawa=[[ijo:Greater_coat_of_arms_of_the_United_States.svg|100px]] | |||
|toki lawa=ala (lon lipu lawa)<br>[[toki Inli]] (lon pali) | |||
|toki ante=[[toki Epanja]] | |||
|nasin lawa= | |||
|ISO 3166=US | |||
|ma suli=ma Amelika | |||
|sitelen ma=[[ijo:USA_orthographic.svg|200px]] | |||
|jan lawa=[[jan So Patan]] | |||
|mani=[[mani Tala pi ma Mewika]] ($) (USD) | |||
|ma tomo lawa=[[ma tomo Wasinton]] | |||
|kalama musi ma=[[ijo:"The Star-Spangled Banner" - Choral with band accompaniment - United States Army Field Band.oga]]}} | |||
{{kon ante|ma lawa|ma suli|[[ma Amelika]]}} | {{kon ante|ma lawa|ma suli|[[ma Amelika]]}} | ||
'''ma Mewika''' li ma suli lon [[ma Amelika]]. [[toki Inli]] la jan li pana e nimi '''the United States of America''' tawa ona. ona li jo e [[ma Mewika#ma lili |ma lili mute]] e ma tomo lawa wan e ma lili weka mute e | '''ma Mewika''' li ma suli lon [[ma Amelika]]. [[toki Inli]] la jan li pana e nimi '''the United States of America''' tawa ona. ona li jo e [[ma Mewika#ma lili |ma lili mute]] e ma tomo lawa wan e ma lili weka mute e ma lili mute pi [[kulupu nanpa wan pi ma Mewika]]. ma en kulupu en mani en wawa la ona li suli mute a. [[ma tomo Sisi]] li ma tomo lawa. mute jan la [[ma tomo Nujo]] li nanpa wan. | ||
==tenpo pini== | ==tenpo pini== | ||
tenpo pi pini mute la kulupu nanpa wan pi ma Amelika li kama lon ma Amelika tan [[ma Sipi]]<!--Siberia-->. tenpo pi pini lili la kulupu [[ma Elopa|Elopa]] li kama. [[ma Juke]] li pali e ma sin lon ma Amelika lon poka pi [[telo Alansi]]. ni li ma Mewika sin. taso jan pi ma Mewika la ma Juke li lawa ike e ma sin. kulupu Mewika li wile weka tan ma Juke li utala e ona. [[mama pi ma Mewika]] li pali e [[lipu lawa suli pi ma Mewika|lipu lawa suli]] e [[lawa pi ken jan lon ma Mewika|lawa pi ken jan]]. | [[ijo:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|thumb|250px|mama pi ma Mewika li sitelen e [[toki pi lawa sin]].]] | ||
tenpo pi pini mute la kulupu nanpa wan pi ma Amelika li kama lon ma Amelika tan [[ma Sipi]]<!--Siberia-->. tenpo pi pini lili la kulupu [[ma Elopa|Elopa]] li kama. ma mute pi ma Elopa li wile lanpan ma lon ma Amelika. [[ma Juke]] li pali e ma sin lon ma Amelika lon poka pi [[telo Alansi]]. ni li ma Mewika sin. taso jan pi kama tawa ma Mewika la ma Juke li lawa ike e ma sin. kulupu Mewika li wile weka tan ma Juke li [[utala pi ante suli pi ma Mewika|utala e ona]]. tenpo sike 1776 la, jan pi ma Mewika li toki e ni: ona li lawa e ma ona. [[mama pi ma Mewika]] li pali e [[lipu lawa suli pi ma Mewika|lipu lawa suli]] e [[lawa pi ken jan lon ma Mewika|lawa pi ken jan]]. | |||
kulupu Mewika li tawa [[telo Pasipi]] li weka e kulupu Mewika Insijan tan tomo ona li | kulupu Mewika li kama suli li tawa e [[telo Pasipi]] li weka e kulupu Mewika Insijan tan tomo ona. tenpo sike 1861 la, ma Mewika li kama tu. ni li tan ni: jan li ken [[jo jan|poki e jan ante]]. jan mute li pilin ike tawa ni. taso jan mute li pilin pona tawa ni. kulupu tu li utala. ma pi poki ala li anpa e ma poki. jan li ken ala poki e jan. taso lawa li awen ken e poki jan li awen ken e lawa pi pali ona. | ||
kulupu Mewika li pilin ike mute tawa [[ma Sesesele]]. [[utala lete]] la ona li utala e ona. taso ona li kepeken ala ilo utala. ona li lawa e ma ante. ma ni li utala ilo. jan pi ma Mewika li tawa [[kon mun]] tawa [[mun mi]]. kulupu utala pi ma Mewika li suli mute li wawa mute li utala e ma ante. | ma Mewika li utala lon [[utala suli nanpa wan]]. tenpo open pi [[utala suli nanpa tu]] la ma Mewika li utala ala. taso [[ma Nijon]] li pakala e ma tomo utala ona Pearl Harbor. tan ni la, ma Mewika li utala e ma Nijon e [[ma Tosi]] e [[ma Italija]]. ma Mewika en ma ante li anpa e ma Nijon e ma Tosi e ma Italija. | ||
kulupu Mewika li pilin ike mute tawa [[ma Sesesele]]. [[utala lete]] la ona li utala e ona. taso ona li kepeken ala ilo utala. ona li lawa e ma ante. ma ni li utala ilo. ma Mewika li utala lon [[ma Anku]] li lon [[ma Wije]] tan ni. jan pi ma Mewika li tawa [[kon mun]] tawa [[mun mi]]. kulupu utala pi ma Mewika li kama suli mute li kama wawa mute li utala e ma ante. utala lete li pini lon tenpo sike nanpa 1991 tan ni: ma Sesesele li pakala. | |||
jan li lawa e jan lawa pi ma Mewika. ma Mewika li wawa mute li lawa e ijo mute. kulupu mute en nasin mute li lon ma Mewika. jan mute li kama tawa ma Mewika tan ma ante. taso kulupu li ante mute. ike mute li tan ni. kulupu wawa li moli e jan tan kulupu pi wawa lili li poki e ona li ike e sijelo ona. | jan li lawa e jan lawa pi ma Mewika. ma Mewika li wawa mute li lawa e ijo mute. kulupu mute en nasin mute li lon ma Mewika. jan mute li kama tawa ma Mewika tan ma ante. taso kulupu li ante mute. ike mute li tan ni. kulupu wawa li moli e jan tan kulupu pi wawa lili li poki e ona li ike e sijelo ona. | ||
==nasin lawa== | |||
ma Mewika li jo e [[kulupu pi nasin lawa|kulupu suli tu pi nasin lawa]]. ona li kulupu Democrat li kulupu Republican. jan lawa pi ma Mewika li [[jan So Paten]]. jan So Paten li jan pi kulupu Democrat. tenpo pini la [[jan Tana Tun]] li jan lawa. jan Tana Tun li jan pi kulupu Republican. | |||
==esun en mani== | |||
mani pi ma Mewika (nimi pi [[toki Inli]]: ''Dollar''; sitelen: $; nimi pi [[kulupu ISO|ISO]]-4217: USD) li mani suli taso lon ma Mewika. lipu lawa pi sike mani pi tenpo sike 1792 li pali e mani pi ma Mewika. sina kipisi e mani pi ma Mewika la, ona li pali e mani lili pi ma Mewika ([[toki Inli]]: ''Cent''). mani lili 100 pi ma Mewika li lon mani 1 pi ma Mewika . lipu lawa ni li kin pali e nasin pi pali e sike mani pi mani pi ma Mewika. lipu pi mani pi ma Mewika li tan kulupu mani suli pi ma Mewika. tenpo meso la, nimi ona li monsi laso ([[toki Inli]]: ''Greenback'') tan ni: ona li laso mute. | |||
[[ijo:United States one dollar bill, obverse.jpg|thumb|lipu mani wan pi mani Mewika]] | |||
==jan== | |||
ma Mewika li jo e jan mute. kulupu nanpa wan pi ma Mewika li lon ma Mewika tan tenpo pini auli. jan pi selo walo li kama sona e ma Amelika la jan pi selo walo en jan pi selo pimeja li kama. jan mute li kama tan [[ma Elopa]]. toki Inli li toki nanpa wan pi ma Mewika. jan mute mute lon ma Mewika li alasa e [[nasin sewi Kolisu]]. | |||
==ma lili == | ==ma lili == | ||
ma Mewika li jo e ma lili mute: | ma Mewika li jo e ma lili mute: | ||
| linja nanpa 43: | linja nanpa 72: | ||
*[[ma Nokawolana]] (NC) | *[[ma Nokawolana]] (NC) | ||
*[[ma Notakota]] (ND) | *[[ma Notakota]] (ND) | ||
*[[ma | *[[ma lili Nujo]] (NY) | ||
*[[ma Numesiko]] (NM) | *[[ma Numesiko]] (NM) | ||
*[[ma Nusesi]] (NJ) | *[[ma Nusesi]] (NJ) | ||
*[[ma Nuwanse]] (NH) | *[[ma Nuwanse]] (NH) | ||
*[[ma Okajoma]] (OK) | *[[ma Okajoma]] (OK) | ||
*[[ma | *[[ma Otalan]] (RI) | ||
*[[ma Owajo]] (OH) | *[[ma Owajo]] (OH) | ||
*[[ma Owekan]] (OR) | *[[ma Owekan|ma Okan]] (OR) | ||
*[[ma Pensiwenja]] (PA) | *[[ma Pensiwenja]] (PA) | ||
*[[ma Sakawolana]] (SC) | *[[ma Sakawolana]] (SC) | ||
Revision as of 2022-07-01T19:28:22
|
lipu ni li wile e pali. sina ken pona e ona. |
| ma Mewika
United States of America | |
|---|---|
 len ma |
 sitelen lawa |
| kalama musi ma
| |
| |
| ma tomo lawa | ma tomo Wasinton |
| ma suli | ma Amelika |
| toki lawa | ala (lon lipu lawa) toki Inli (lon pali) |
| toki ante | toki Epanja |
| jan lawa | jan So Patan |
| mani | mani Tala pi ma Mewika ($) (USD) |
| ISO 3166 | US |
- lipu ni li toki lon ma lawa. sina wile sona lon ma suli la, o lukin e lipu ni: ma Amelika.
ma Mewika li ma suli lon ma Amelika. toki Inli la jan li pana e nimi the United States of America tawa ona. ona li jo e ma lili mute e ma tomo lawa wan e ma lili weka mute e ma lili mute pi kulupu nanpa wan pi ma Mewika. ma en kulupu en mani en wawa la ona li suli mute a. ma tomo Sisi li ma tomo lawa. mute jan la ma tomo Nujo li nanpa wan.
tenpo pini
,_by_John_Trumbull.jpg)
tenpo pi pini mute la kulupu nanpa wan pi ma Amelika li kama lon ma Amelika tan ma Sipi. tenpo pi pini lili la kulupu Elopa li kama. ma mute pi ma Elopa li wile lanpan ma lon ma Amelika. ma Juke li pali e ma sin lon ma Amelika lon poka pi telo Alansi. ni li ma Mewika sin. taso jan pi kama tawa ma Mewika la ma Juke li lawa ike e ma sin. kulupu Mewika li wile weka tan ma Juke li utala e ona. tenpo sike 1776 la, jan pi ma Mewika li toki e ni: ona li lawa e ma ona. mama pi ma Mewika li pali e lipu lawa suli e lawa pi ken jan.
kulupu Mewika li kama suli li tawa e telo Pasipi li weka e kulupu Mewika Insijan tan tomo ona. tenpo sike 1861 la, ma Mewika li kama tu. ni li tan ni: jan li ken poki e jan ante. jan mute li pilin ike tawa ni. taso jan mute li pilin pona tawa ni. kulupu tu li utala. ma pi poki ala li anpa e ma poki. jan li ken ala poki e jan. taso lawa li awen ken e poki jan li awen ken e lawa pi pali ona.
ma Mewika li utala lon utala suli nanpa wan. tenpo open pi utala suli nanpa tu la ma Mewika li utala ala. taso ma Nijon li pakala e ma tomo utala ona Pearl Harbor. tan ni la, ma Mewika li utala e ma Nijon e ma Tosi e ma Italija. ma Mewika en ma ante li anpa e ma Nijon e ma Tosi e ma Italija.
kulupu Mewika li pilin ike mute tawa ma Sesesele. utala lete la ona li utala e ona. taso ona li kepeken ala ilo utala. ona li lawa e ma ante. ma ni li utala ilo. ma Mewika li utala lon ma Anku li lon ma Wije tan ni. jan pi ma Mewika li tawa kon mun tawa mun mi. kulupu utala pi ma Mewika li kama suli mute li kama wawa mute li utala e ma ante. utala lete li pini lon tenpo sike nanpa 1991 tan ni: ma Sesesele li pakala.
jan li lawa e jan lawa pi ma Mewika. ma Mewika li wawa mute li lawa e ijo mute. kulupu mute en nasin mute li lon ma Mewika. jan mute li kama tawa ma Mewika tan ma ante. taso kulupu li ante mute. ike mute li tan ni. kulupu wawa li moli e jan tan kulupu pi wawa lili li poki e ona li ike e sijelo ona.
nasin lawa
ma Mewika li jo e kulupu suli tu pi nasin lawa. ona li kulupu Democrat li kulupu Republican. jan lawa pi ma Mewika li jan So Paten. jan So Paten li jan pi kulupu Democrat. tenpo pini la jan Tana Tun li jan lawa. jan Tana Tun li jan pi kulupu Republican.
esun en mani
mani pi ma Mewika (nimi pi toki Inli: Dollar; sitelen: $; nimi pi ISO-4217: USD) li mani suli taso lon ma Mewika. lipu lawa pi sike mani pi tenpo sike 1792 li pali e mani pi ma Mewika. sina kipisi e mani pi ma Mewika la, ona li pali e mani lili pi ma Mewika (toki Inli: Cent). mani lili 100 pi ma Mewika li lon mani 1 pi ma Mewika . lipu lawa ni li kin pali e nasin pi pali e sike mani pi mani pi ma Mewika. lipu pi mani pi ma Mewika li tan kulupu mani suli pi ma Mewika. tenpo meso la, nimi ona li monsi laso (toki Inli: Greenback) tan ni: ona li laso mute.
jan
ma Mewika li jo e jan mute. kulupu nanpa wan pi ma Mewika li lon ma Mewika tan tenpo pini auli. jan pi selo walo li kama sona e ma Amelika la jan pi selo walo en jan pi selo pimeja li kama. jan mute li kama tan ma Elopa. toki Inli li toki nanpa wan pi ma Mewika. jan mute mute lon ma Mewika li alasa e nasin sewi Kolisu.
ma lili
ma Mewika li jo e ma lili mute:
- ma Ajowa (IA)
- ma Akanso (AR)
- ma Alaka (AK)
- ma Alapama (AL)
- ma Atajo (ID)
- ma Awawi (HI)
- ma Ewisona (AZ)
- ma Ilino (IL)
- ma Insijena (IN)
- ma Juta (UT)
- ma Kaliponija (CA)
- ma Kanesika (CT)
- ma Kense (KS)
- ma Kentaki (KY)
- ma Kolowato (CO)
- ma Lowita (FL)
- ma Luwisijena (LA)
- ma Masasusi (MA)
- ma Men (ME)
- ma Mewilan (MD)
- ma Minisota (MN)
- ma Misikin (MI)
- ma Misisipi (MS)
- ma Misuwi (MO)
- ma Montana (MT)
- ma Nepaka (NE)
- ma Niwata (NV)
- ma Nokawolana (NC)
- ma Notakota (ND)
- ma lili Nujo (NY)
- ma Numesiko (NM)
- ma Nusesi (NJ)
- ma Nuwanse (NH)
- ma Okajoma (OK)
- ma Otalan (RI)
- ma Owajo (OH)
- ma Okan (OR)
- ma Pensiwenja (PA)
- ma Sakawolana (SC)
- ma Satakota (SD)
- ma Sosa (GA)
- ma Telawe (DE)
- ma Tenesi (TN)
- ma Tesa (TX)
- ma Wajomin (WY)
- ma Wasinton (WA)
- ma Wemon (VT)
- ma Wesinja (VA)
- ma Wewesinja (WV)
- ma Wikansen (WI)
ma ante
- ma Sisi (ma tomo Wasinton) (DC)
- ma Kawan (GU)
- ma Petoliko (PR)
ma Ajowa · ma Akanso · ma Alaka · ma Alapama · ma Awawi · ma Ewisona · ma Etajo · ma Ilino · ma Insijena · ma Juta · ma Kaliponija · ma Kanesika · ma Kansa · ma Kentaki · ma Kolowato · ma Lowita · ma Luwisijena · ma Masasusi · ma Men · ma Mewilan · ma Minisota · ma Misikin · ma Misisipi · ma Montana · ma Nepaka · ma Niwata · ma Nokawelana · ma Notakota · ma Nujo · ma Numesiko · ma Nusesi · ma Nuwanse · ma Okajoma · ma Otawan · ma Owajo · ma Okan · ma Pensiwenja · ma Sakawelana · ma Satakota · ma Sosa · ma Telawe · ma Tenesi · ma Tesa · ma Wajomin · ma Wasinton · ma Wemon · ma Wesinja · ma Wewesinja · ma Wikansen