ma Numesiko

tan lipu Wikipesija
Jump to navigation Jump to search
ma Numesiko

New Mexico (toki Inli)
Nuevo México (toki Epanja)
Yootó Hahoodzo (toki Napijo)

ma lili
Flag of New Mexico.svg

len ma

Seal of New Mexico.svg

sitelen lawa

New Mexico in United States.svg
ma tomo lawa ma tomo Santape
ma suli ma Mewika
toki ante toki Inli
toki Epanja
toki Napijo
toki Keli
toki Siwi
toki Towa
toki Tewa


ma Numesiko anu ma Mesiko sin li ma lili pi ma Mewika. ona li lon poka pi ma Ewisona, li lon poka pi ma Kolowato, li lon poka pi ma Okajoma, li lon poka pi ma Tesa, li lon poka pi ma Siwawa, li lon poka pi ma Sonola. ma Siwawa en ma Sonola li lon ma Mesiko. ma tomo Santape li ma tomo lawa pi ma Numesiko. taso, ma tomo Apakuki li ma tomo pi suli nanpa wan lon ma Numesiko.

telo nasin Lijokan li tawa lon insa ma Numesiko.

ma[o ante | o ante e toki ilo]

telo nasin Lijokan lon ma tomo Tujokonsekense lon ma Numesiko

telo nasin Lijokan, en telo nasin Peko li nasin telo suli pi ma Numesiko. telo linja Sanwan, en telo linja Kanasijan, en telo linja Kila li telo linja ante lon ma Numesiko. ma awen lawa ni tu li lon ma Numesiko: ma awen Kapakawen en ma awen Wisan.

kulupu nena Sanketekiso li kipisi pi kulupu nena Oki. ona li lon ma Numesiko, li lon ma Kolowato. suli pi nena ma lon ma Numesiko la nena ma Wile li nena ma nanpa wan.

ma mute lon ma Numesiko li ma seli pi telo ala. taso, ma kasi en ma sewi li lon ona.

kiwen suli Sepitawi lon ma Napijo lon ma Numesiko.

kipisi pi ma Napijo li lon ma Numesiko. kiwen suli Sepitawi li lon ni. ma Jikalila en ma Natajote li ma pi kulupu Apase lon ma Numesiko.

kipisi ma[o ante | o ante e toki ilo]

ma luka luka luka luka luka luka tu wan li kipisi ma pi ma Numesiko. mute jan la kipisi ma Penalilo li nanpa wan lon ma Numesiko. suli ma la kipisi ma Katon li nanpa wan.

sitelen ma pi kipisi ma lon ma Numesiko.
kipisi ma ale lon ma Numesiko
nimi ma nimi mama ma tomo lawa
kipisi ma Penalilo Bernalillo County ma tomo Apakuki
kipisi ma Tonjajana Doña Ana County ma tomo Lasuse
kipisi ma Santape Santa Fe County ma tomo Santape
kipisi ma Santowa Sandoval County ma tomo Penalilo
kipisi ma Sanwan San Juan County ma tomo Ate
kipisi ma Walensija Valencia County ma tomo Lolunsa
kipisi ma Lija Lea County ma tomo Lowinton
kipisi ma Mikenli McKinley County ma tomo Kalu
kipisi ma Otelo Otero County ma tomo Alamokoto
kipisi ma Sawe Chaves County ma tomo Lowe
kipisi ma Esi Eddy County ma tomo Kapa
kipisi ma Kuwi Curry County ma tomo Kowi
kipisi ma Wijojalipa Rio Arriba County ma tomo Sijelajamalila
kipisi ma Tajo Taos County ma tomo Tajo
kipisi ma Kan Grant County ma tomo Siwesisi
kipisi ma Sanmike San Miguel County ma tomo Laweka
kipisi ma Sipola Cibola County ma tomo Kan
kipisi ma Luna Luna County ma tomo Temin
kipisi ma Linkon Lincoln County ma tomo Kalisoso
kipisi ma Losalamo Los Alamos County ma tomo Losalamo
kipisi ma Losewe Roosevelt County ma tomo Potale
kipisi ma Sokolo Socorro County ma tomo Sokolo
kipisi ma Tolen Torrance County ma tomo Etansija
kipisi ma Kopa Colfax County ma tomo Laton
kipisi ma Sijela Sierra County ma tomo Tujokonsekense
kipisi ma Kuwa Quay County ma tomo Tukunkali
kipisi ma Katelupe Guadalupe County ma tomo Santalosa
kipisi ma Mola Mora County ma tomo lili Mola
kipisi ma Itako Hidalgo County ma tomo Lopu
kipisi ma Junjen Union County ma tomo Kajeton
kipisi ma Katon Catron County ma tomo lili Wese
kipisi ma Tepaka De Baca County ma tomo lili Posume
kipisi ma Asin Harding County ma tomo lili Mokelo

ma tomo[o ante | o ante e toki ilo]

tomo suli pi jan lawa tan ma Numesiko. ona li tomo majuna lon ma tomo Santape.
tomo lon ma tomo Apakuki

ma tomo Santape li ma tomo lawa pi ma Numesiko. ona li open lon sike suno nanpa 1610. ona li jo e tomo mute pi sitelen musi. tenpo pini la ona li pini pi nasin Santape.

ma tomo Apakuki li ma tomo suli. kulupu esun Mikosa li open lon ma tomo ni. jan mute li lon ma tomo Apakuki.

toki[o ante | o ante e toki ilo]

jan mute lon ma Numesiko li toki Epanja, li toki Inli. taso, jan pi mute lili li toki e toki nanpa wan pi ma Mewika. ma Numesiko la ona li toki Napijo, li toki Kele, li toki Siwa, li toki Towa, li toki Siwi.

tenpo pini[o ante | o ante e toki ilo]

kiwen alasa pi kulupu Koli

tenpo lete suli la kulupu Koli li lon ma Numesiko. ona li pali e kiwen alasa mute. tenpo pini la jan sona tenpo pini li pilin e ni: kulupu nanpa wan pi ma Amelika la kulupu Koli li nanpa wan. taso, tenpo kama tawa ni la jan sona li alasa li lukin e kiwen lon tenpo pini tawa kulupu koli. tenpo lon la jan sona li sona e ni: tenpo pini pi kulupu Koli la kulupu ante li lon ma Amelika.

tenpo kama pi tenpo ni la kulupu Mokolon en kulupu Pelo majuna li lon ma Numesiko. kulupu tu ni li pali e ma tomo suli mute kepeken kiwen. kulupu tu li mama majuna pi kulupu Pelo.

kiwen musi pi jan Pope. utala pi kulupu Pelo la ona li jan lawa.

sike suno nanpa 1540 la jan Pansiko Pake Tekolonato tan ma Epanja li tawa lon ma Numesiko tan ni: ona li alasa e "ma tomo luka tu pi kiwen mani". ma tomo ni li lon ala. taso, jan mute tan ma Epanja li alasa e ma tomo ni.

sike suno nanpa 1598 la jan Wan Tejonjate li anpa e ma Numesiko, li pali e ma tomo pi kulupu Epanja nanpa wan lon ma Numesiko. ma Numesiko li kama ma lili pi ma Newajepanja.

sike suno nanpa 1610 la jan Epanja li pali e ma tomo Santape. ona li kama ma tomo lawa pi ma Numesiko. ona li wile e ni: jan tan ma Numesiko li kama jan pi nasin sewi Kolisu. ni la jan tan ma Epanja li pali e tomo sewi mute lon ma Numesiko.

kulupu lawa pi ma Epanja li ike mute tawa kulupu Pelo. ona li alasa weka e nasin sewi pi kulupu Pelo. ni la sike suno nanpa 1680 la jan Pope li open e utala pi kulupu Pelo, li weka e jan Epanja tan ma ona. utala la ona li moli e jan Epanja pi mute 400. kulupu utala pi kulupu Pelo li pakala e sitelen pi nasin sewi Kolisu, e tomo sewi pi nasin sewi ni.

taso, sike suno nanpa 1692 kin la jan utala pi ma Epanja li anpa e ma Numesiko. anpa ni la jan Sijeko Tewaka li lawa e kulupu utala. jan ona li pali e ma tomo Apakuki.

tenpo kama tawa ni la kulupu Numunu li esun kin tawa kulupu Epanja. ona li esun e selo soweli, e sijelo soweli, e jan jo. taso, kulupu Numunu li utala e ma Numesiko, li lanpan e mani tan jan. ona li weka e ma tomo lili mute lon ma Numesiko. kulupu utala pi ma Numesiko li utala e kulupu utala pi ma Numunu.

sike suno nanpa 1789 la jan utala tan ma Numesiko li pakala e kulupu utala pi ma Numunu, li moli e jan lawa utala ona. tenpo kama tawa ni la utala pi kulupu Numunu li pini lon ma Numesiko.

tenpo lawa pi ma Mesiko[o ante | o ante e toki ilo]

sike suno nanpa 1810 la ma Mesiko li utala e ma Epanja tan wile pi kama anpa ala. taso, utala ni li kama ala tawa ma Numesiko. ma Mesiko li anpa e kulupu utala pi ma Epanja, li kama ma lawa.

sike suno nanpa 1821 la nasin Santape li open. ona li open lon ma Misuwi, li pini lon ma tomo Santape. jan esun tan ma Mewika li tawa ma Numesiko kepeken nasin ni.

sike suno nanpa 1837 la utala insa li open lon ma Numesiko. jan mute li pilin ike tawa jan lawa pi ma Numesiko. jan utala li moli e ona. taso, kulupu utala pi ma Numesiko li moli e jan utala .

sike suno nanpa 1841 la jan lawa Milapu Lama tan ma Tesa li tawa e kulupu utala ona tawa ma Numesiko. ona li wile anpa e ma Numesiko. taso, jan pi ma Numesiko li pilin ike tawa ma Tesa. ona li kama jo e kulupu utala. tenpo ala la ma Tesa li lanpan e ma Numesiko.

sike suno nanpa 1846 la ma Mewika li utala e ma Mesiko. kulupu utala pi ma Mewika li anpa e ma Numesiko. lipu lawa Katelupewitako li pini e utala, li pana e ma Numesiko, e ma Tesa, e ma Ewisona, e ma Kaliponja, e ma Newata tawa ma Mewika.

tenpo lawa pi ma Mewika[o ante | o ante e toki ilo]

utala kipisi pi ma Mewika la ma Sikisi li alasa anpa e ma Numesiko. ona li anpa e kipisi pi ma Numesiko, li open e ma lawa Ewisona pi ma Sikisi. taso, kulupu utala pi ma Mewika li anpa e kulupu utala pi ma Sikisi. sike suno nanpa 1863 la kulupu lawa pi ma Mewika li weka e ma Ewisona tan ma Numesiko.

jan lawa Kojale pi kulupu Apase

sike suno nanpa 1864 la kulupu lawa pi ma Mewika li weka tan ma Napijo e jan Napijo tawa tomo awen lon ma Numesiko. jan Napijo mute li moli. taso tenpo kama tawa ni la kulupu Napijo li tawa ma Napijo.

kulupu Apase li utala mute e ma Mewika e ma Sikisi lon tenpo mute. jan Kojale li jan lawa suli pi kulupu Apase. sike suno nanpa 1886 la ma Mewika li anpa e jan Kojale, e kulupu utala nanpa pini pi kulupu Apase.

sike suno nanpa 1912 la ma Numesiko li kama ma lili pi ma Mewika.

sike suno nanpa 1916 la jan Panso Wila li tawa utala lon ma Numesiko.

kulupu nanpa wan pi ma Numesiko[o ante | o ante e toki ilo]

kulupu Pelo[o ante | o ante e toki ilo]

len pi kulupu Sija. sitelen ni li sitelen pi ma Numesiko.

kulupu Pelo li tan ma Numesiko. ona li pali e ma tomo suli. ni li ma tomo pi kulupu Pelo:

  • ma tomo Aku (toki Kele)
  • ma tomo Kosi (toki Kele)
  • ma tomo Siwipa (toki Siwa)
  • ma tomo Walatowa (toki Towa)
  • ma tomo Kewa (toki Kele)
  • ma tomo Kawaka (toki Kele)
  • ma tomo Nanpe (toki Tewa)
  • ma tomo Okejowinke (toki Tewa)
  • ma tomo Piweta (toki Siwa)
  • ma tomo Posuwakejowinke (toki Tewa)
  • ma tomo Tusuja (toki Siwa)
  • ma tomo Kasita (toki Kele)
  • ma tomo Powokejowinke (toki Tewa)
  • ma tomo Tamaja (toki Kele)
  • ma tomo Kapojowinke (toki Tewa)
  • ma tomo Tato (toki Siwa)
  • ma tomo Tesukejowinke (toki Tewa)
  • ma tomo Sija (toki Kele)
  • ma tomo Alonawisiwanja (toki Siwi)

kulupu Napijo[o ante | o ante e toki ilo]

jan pi kulupu Napijo en kipisi pi ma Napijo li lon ma Numesiko. ona li toki Napijo. toki Napijo li lon insa e kulupu toki Nateni.

kulupu Apase[o ante | o ante e toki ilo]

jan pi kulupu Apase li lon ma Numesiko. ma Jikalila en ma Natajote li ma pi kulupu Apase lon ma Numesiko. kulupu Apase li toki e toki mute pi kulupu toki Nateni.

musi kulupu[o ante | o ante e toki ilo]

kili pi namako seli lon ma tomo lili Tasi

musi moku[o ante | o ante e toki ilo]

esun pi ma pan li suli mute tawa ma Numesiko. jan mute lon ma Numesiko li pali e kili pi namako seli. kili pi namako seli mute li tan ma tomo lili Tasi. kili ni li ken loje, li ken laso. jan mute tan ma Mesiko li kama Numesiko, li pana moku ona la moku tan ma Numesiko li sama moku pi Mesiko. jan mute li pali moku kepeken pan kili.

musi sitelen[o ante | o ante e toki ilo]

jan sitelen Kosa Oki li pali sitelen lon ma tomo lili Apiku lon ma Numesiko. sitelen tawa musi Pekinpa kin li tan ma Numesiko.

nasin lawa[o ante | o ante e toki ilo]

sitelen ma ni li pana e sona ni: sike suno nanpa 2020 la wile jan pi kipisi ma ni la jan lawa nanpa wan pi ma Mewika o tan kulupu loje anu kulupu laso?

kulupu lawa pi ma Numesiko la kulupu lawa Temoka li wawa. kulupu lawa Wepulikan li wawa lili lon ma Numesiko.

tenpo lon la jan Mise Lujan Kisan li jan lawa. jan Owi Molali li jan lawa nanpa tu. kulupu lawa ma pi ma Mewika la jan Matin Inli en jan Pen Li Lujan li tan ma Numesiko. jan ale ni li jan pi kulupu lawa Temoka.