lipu "ma Tosi" la tenpo tu la ante li ni

tan lipu Wikipesija
Jump to navigation Jump to search
(mi open e lipu pi ma Tosi)
 
(39 intermediate revisions by 13 users not shown)
linja nanpa 1: linja nanpa 1:
{{stub}}
{{wile pali}}
{{poki sona ma
|nimi ma=ma Tosi
|nimi mama=Deutschland anu Bundesrepublik Deutschland
|ma=
|len ma=[[sitelen:Flag of Germany.svg|border|130px]]
|sitelen lawa=[[File:Coat of arms of Germany.svg|101x85px]]
|kalama musi ma=''Deutschlandlied''<br>(kalama musi toki pi ma Tosi)<br>[[sitelen:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg]]
|ma tomo lawa=[[ma tomo Pelin]]
|toki lawa=[[toki Tosi]]
|toki ante=
|nasin lawa=
|jan lawa=[[jan Pan-Wate Sinmije]]<br>[[jan Olo Sose]]
|mani=mani Elo (Euro)
|tenpo=UTC+1
|ISO 3166=DE, DEU, 276
|sitelen ma=[[sitelen:EU-Germany.svg|220px]]
|toki anpa pi sitelen ma=ma Tosi lon ma Elopa (laso pimeja)
|lipu ilo=https://www.bundesregierung.de/}}
{{nimi ijo|'''ma Tosi'''|Bundesrepublik Deutschland|toki Tosi|ma kulupu pi ma Tosi|ipa=}} li ma lon [[ma suli Elopa]]. [[telo suli]] en [[ma Tansi]] en [[ma Posuka]] en [[ma Seki]] en [[ma Esalasi]] en [[ma Suwasi]] en [[ma Kanse]] en [[ma Lusepu]] en [[ma Pesije]] en [[ma Netelan]] li lon poka. ma Tosi li ma suli lon ma Elopa. esun la, ona li ma nanpa wan lon ma Elopa.<ref>[https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=NGDPD,&sy=2021&ey=2021&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 Report for Selected Countries and Subjects] - International Monetary Fund, tenpo sike nanpa 2021</ref>


{{Infobox
tenpo pini suli la jan li lon ma Tosi. tenpo pini mute la ma Tosi li ma wan ala. nimi ona li "[[ma suli pi ma Loma sewi]]" (Heiliges Römisches Reich).
| above      = ma kulupu pi ma Tosi
| subheader  = Bundesrepublik Deutschland
| label1    = ma tomo lawa
| data1      = [[ma tomo Pelin]]
| label2    = toki
| data2      = [[toki Tosi]]
| label3    = jan lawa
| data3      = jan Ankela Meke
| label4    = tomo lawa
| data4      = Bundestag <br> Bundesrat
| label5    = mani
| data5      = [[mani Elo]]
}}


ma Tosi li ma lon [[ma suli Elopa]]. nimi ona li "Bundesrepublik Deutschland" lon [[toki Tosi]], toki pona la ni li ma kulupu pi ma Tosi. [[poka pi suno ala]] li lon telo suli li lon ante pi [[ma Tansi]], [[poka pi open suno]] li lon ante pi [[ma Polan]] li lon ante pi [[ma Sekija]], [[poka pi nasin suno]] li lon ante pi [[ma Esalasi]] li lon ante pi [[ma Suwasi]], [[poka pi pini suno]] li lon ante pi [[ma Kanse]] li lon ante pi [[ma Lusepu]] li lon ante pi [[ma Pesije]] li lon ante pi [[ma Netalan]]
==nimi pi toki ante==
jan pi ma Tosi li kepeken e nimi ''Deutschland'' anu ''Deutsch''. nimi ni li kama tan nimi ''diutisc'' tan [[toki Tosi sewi majuna]]. kon pi nimi ni li "pi kulupu jan". taso, toki ante mute li jo e nimi ante mute.
 
ma pi [[kulupu toki Kemani|kulupu Kemani]] la [[ma suli Loma]] li toki e {{nimi ijo|nimi '''Kemanija'''|Germania}}. nimi pi [[toki Inli]] pi toki ante mute li kama tan nimi ni.
 
[[toki Kanse]] la, nimi ona li kama tan {{nimi ijo|'''Alemanija'''|Alemannia}}. tenpo pini la, kulupu Alemani li [[kulupu jan]] lili pi kulupu Kemani.<gallery>
Germany Name European Languages.svg|nimi ante pi ma Tosi.
</gallery>
 
==tenpo pini==
tenpo pi sitelen ala la, jan li lon ma Tosi. jan li kama jo li kama sona e [[kiwen sijelo]] pi [[jan Nijante]] lon ma ni. tenpo pini suli la, kulupu jan mute pi toki e [[kulupu toki Kemani]] li lon ma Tosi pi tenpo ni. [[ma Loma]] li wile lanpan e ma ona. taso, kulupu jan Kemani li utala e ona. ma Loma li lawa e ma lili pi ma Tosi.
 
===ma Pankija en ma suli Loma sewi===
[[sitelen:Mitteleuropa zur Zeit der Staufer.svg|thumb|200px|sitelen ma pi ma mute lon ma suli Loma sewi]]
tenpo pini la, ma suli Loma sewi li [[kulupu ma]] lon ma Elopa. ona li kama tan ma pi [[jan Kalu suli]]. [[ma suli Loma pi pini suno]] li pakala la, jan Kalu li kama [[jan lawa suli]].
 
tenpo sike nanpa 814 la, jan Kalu li moli. tan ni la, ma ona li kipisi. ma pi [[open suno]] li kama [[ma suli pi ma Loma sewi]]. ma pi [[pini suno]] li kama [[ma Kanse]]. taso, ma suli Loma sewi li jo e lawa wan ala. ona li jo e ma lili ante mute. tenpo mute la, ma ni li utala. taso, ona li jo e jan lawa sewi wan.
 
tenpo sike nanpa 1806 la, ma suli Loma sewi li pakala.
 
===utala suli nanpa tu===
ma Tosi li ma pi [[nasin pi palisa mute]] tan tenpo pi [[utala suli nanpa tu]]. [[jan Atoje Ite]] li jan lawa pi [[ma Tosi Nasi]]. jan pi ma Tosi li moli e [[kulupu jan Jejuta]] mute tan jan Atoje Ite.
 
==kulupu lawa==
tenpo ni la kulupu pi jan lawa li tan [[kulupu pi nasin lawa]] tu wan: kulupu SPD en kulupu laso en kulupu FDP. jan lawa pi ma Tosi li jan Ola Sosi. ona li open e pali lawa ona lon tenpo sike nanpa 2021. ona li lon kulupu SPD.
 
== ma==
===ma lili===
{| style="background:none;" cellspacing="2px"
|
{| class="sortable wikitable" style="text-align:left; font-size:85%;"
|- style="font-size:100%; text-align:right;"
! style="width:160px;" |[[ma lili]]!! style="width:85px;" |[[ma tomo lawa]]
|-
|[[ma Paten Wetenpu]]||[[ma tomo Suka]]
|-
|[[ma Pejen]]||[[ma tomo Munsen]]
|-
|[[ma Pelin]]||[[ma tomo Pelin]]
|-
|[[ma Pantenpu]]||[[ma tomo Potan]]
|-
|[[ma Pemen]]||[[ma tomo Pemen]]
|-
|[[ma Anpu]]||[[ma tomo Anpu]]
|-
|[[ma Ese]]||[[ma tomo Wisepaten]]
|-
|[[ma Mekenpu Wepomen]]||[[ma tomo Sewin]]
|-
|[[ma Saken anpa]]||[[ma tomo Anope]]
|-
|[[ma Nolin Wesepalen]]||[[ma tomo Kolon]]
|-
|[[ma Lijen Pase]]||[[ma tomo Min]]
|-
|[[ma Salen]]||[[ma tomo Sapike]]
|-
|[[ma Saken]]||[[ma tomo Tesen]]
|-
|[[ma Saken Anje]]||[[ma tomo Maketepu]]
|-
|[[ma Selewi Oten]]||[[ma tomo Kije]]
|-
|[[ma Tulinken]]||[[ma tomo Ijepo]]
|}
|}
 
==mani==
ma Tosi la, jan li kepeken {{nimi ijo|[[mani Elopa]]|Euro|toki Tosi}}. mani lili li {{nimi ijo|mani Sen|Cent}}<ref name=":0">https://www.bpb.de/nachschlagen/lexika/handwoerterbuch-politisches-system/202207/waehrung-waehrungsreformen</ref>.
 
tenpo pini la, jan li kepeken {{nimi ijo|mani Temake|DM anu D-Mark anu Deutsche Mark|toki Tosi}}. mani lili li {{nimi ijo|mani Penike|Pfennig}}<ref name=":0" />.
 
==jan==
===sewi===
mute 67% pi jan Tosi li jo e nasin sewi pi jan Jesu. mute 28% pi jan Tosi li jo ala e nasin sewi.
 
=== musi===
 
==tan sona==
<references />
 
 
{{ma Elopa}}
 
[[kulupu:ma Tosi]]

Latest revision as of 2023-11-23T02:20:08

Edit-clear.svg lipu ni li wile e pali. sina ken pona e ona.
ma Tosi

Deutschland anu Bundesrepublik Deutschland

Flag of Germany.svg

len ma

Coat of arms of Germany.svg

sitelen lawa

kalama musi ma

Deutschlandlied
(kalama musi toki pi ma Tosi)

EU-Germany.svg
ma Tosi lon ma Elopa (laso pimeja)
ma tomo lawa ma tomo Pelin
toki lawa toki Tosi
jan lawa jan Pan-Wate Sinmije
jan Olo Sose
mani mani Elo (Euro)
tenpo UTC+1
ISO 3166 DE, DEU, 276
lipu ilo https://www.bundesregierung.de/

ma Tosi (toki Tosi: Bundesrepublik Deutschland, "ma kulupu pi ma Tosi") li ma lon ma suli Elopa. telo suli en ma Tansi en ma Posuka en ma Seki en ma Esalasi en ma Suwasi en ma Kanse en ma Lusepu en ma Pesije en ma Netelan li lon poka. ma Tosi li ma suli lon ma Elopa. esun la, ona li ma nanpa wan lon ma Elopa.[1]

tenpo pini suli la jan li lon ma Tosi. tenpo pini mute la ma Tosi li ma wan ala. nimi ona li "ma suli pi ma Loma sewi" (Heiliges Römisches Reich).

nimi pi toki ante[o ante | o ante e toki ilo]

jan pi ma Tosi li kepeken e nimi Deutschland anu Deutsch. nimi ni li kama tan nimi diutisc tan toki Tosi sewi majuna. kon pi nimi ni li "pi kulupu jan". taso, toki ante mute li jo e nimi ante mute.

ma pi kulupu Kemani la ma suli Loma li toki e nimi Kemanija (Germania). nimi pi toki Inli pi toki ante mute li kama tan nimi ni.

toki Kanse la, nimi ona li kama tan Alemanija (Alemannia). tenpo pini la, kulupu Alemani li kulupu jan lili pi kulupu Kemani.

tenpo pini[o ante | o ante e toki ilo]

tenpo pi sitelen ala la, jan li lon ma Tosi. jan li kama jo li kama sona e kiwen sijelo pi jan Nijante lon ma ni. tenpo pini suli la, kulupu jan mute pi toki e kulupu toki Kemani li lon ma Tosi pi tenpo ni. ma Loma li wile lanpan e ma ona. taso, kulupu jan Kemani li utala e ona. ma Loma li lawa e ma lili pi ma Tosi.

ma Pankija en ma suli Loma sewi[o ante | o ante e toki ilo]

sitelen ma pi ma mute lon ma suli Loma sewi

tenpo pini la, ma suli Loma sewi li kulupu ma lon ma Elopa. ona li kama tan ma pi jan Kalu suli. ma suli Loma pi pini suno li pakala la, jan Kalu li kama jan lawa suli.

tenpo sike nanpa 814 la, jan Kalu li moli. tan ni la, ma ona li kipisi. ma pi open suno li kama ma suli pi ma Loma sewi. ma pi pini suno li kama ma Kanse. taso, ma suli Loma sewi li jo e lawa wan ala. ona li jo e ma lili ante mute. tenpo mute la, ma ni li utala. taso, ona li jo e jan lawa sewi wan.

tenpo sike nanpa 1806 la, ma suli Loma sewi li pakala.

utala suli nanpa tu[o ante | o ante e toki ilo]

ma Tosi li ma pi nasin pi palisa mute tan tenpo pi utala suli nanpa tu. jan Atoje Ite li jan lawa pi ma Tosi Nasi. jan pi ma Tosi li moli e kulupu jan Jejuta mute tan jan Atoje Ite.

kulupu lawa[o ante | o ante e toki ilo]

tenpo ni la kulupu pi jan lawa li tan kulupu pi nasin lawa tu wan: kulupu SPD en kulupu laso en kulupu FDP. jan lawa pi ma Tosi li jan Ola Sosi. ona li open e pali lawa ona lon tenpo sike nanpa 2021. ona li lon kulupu SPD.

ma[o ante | o ante e toki ilo]

ma lili[o ante | o ante e toki ilo]

ma lili ma tomo lawa
ma Paten Wetenpu ma tomo Suka
ma Pejen ma tomo Munsen
ma Pelin ma tomo Pelin
ma Pantenpu ma tomo Potan
ma Pemen ma tomo Pemen
ma Anpu ma tomo Anpu
ma Ese ma tomo Wisepaten
ma Mekenpu Wepomen ma tomo Sewin
ma Saken anpa ma tomo Anope
ma Nolin Wesepalen ma tomo Kolon
ma Lijen Pase ma tomo Min
ma Salen ma tomo Sapike
ma Saken ma tomo Tesen
ma Saken Anje ma tomo Maketepu
ma Selewi Oten ma tomo Kije
ma Tulinken ma tomo Ijepo

mani[o ante | o ante e toki ilo]

ma Tosi la, jan li kepeken mani Elopa (toki Tosi: Euro). mani lili li mani Sen (Cent)[2].

tenpo pini la, jan li kepeken mani Temake (toki Tosi: DM anu D-Mark anu Deutsche Mark). mani lili li mani Penike (Pfennig)[2].

jan[o ante | o ante e toki ilo]

sewi[o ante | o ante e toki ilo]

mute 67% pi jan Tosi li jo e nasin sewi pi jan Jesu. mute 28% pi jan Tosi li jo ala e nasin sewi.

musi[o ante | o ante e toki ilo]

tan sona[o ante | o ante e toki ilo]