sina ante e wan pi lipu "
toki Mon
"
Jump to navigation
Jump to search
Warning:
You are not logged in. Your IP address will be publicly visible if you make any edits. If you
log in
or
create an account
, your edits will be attributed to your username, along with other benefits.
Anti-spam check. Do
not
fill this in!
== kalama == toki Mon la kalama mute en kule kalama mute li lon. toki Mon Ta anu toki Mon Len la kalama ni li ken lon [[sitelen Lasina]] li ken lon [[sitelen Pa A Mon]]. toki Mon To Sa la kalama ni li ken lon sitelen Lasina taso. === kalama pi uta open === {| class="wikitable" |+kalama wan ! rowspan="2" | ! colspan="2" |sinpin uta ! colspan="2" |insa uta ! colspan="2" |monsi uta |- !kon tan uta !kon tan nena !kon tan uta !kon tan nena !kon tan uta !kon tan nena |- !sewi |i ⟨i⟩ 𖬂, 𖬃 | |ɨ ⟨w⟩ 𖬘, 𖬙 | |u ⟨u⟩ 𖬆, 𖬇 | |- !insa |e ⟨e⟩ 𖬈, 𖬉 |ẽ~eŋ ⟨ee⟩ 𖬀, 𖬁 | | | | |- !anpa | | |a ⟨a⟩ 𖬖, 𖬗 |ã~aŋ ⟨aa⟩ 𖬚, 𖬛 |ɔ ⟨o⟩ 𖬒, 𖬓 |ɔ̃~ɔŋ ⟨oo⟩ 𖬌, 𖬍 |} {| class="wikitable" |+kalama tu !kama monsi !kama insa |- |ai ⟨ai⟩ 𖬊, 𖬋 |<span class="mw-tmh-player audio">[[wikipedia:File:Ia_-_Hmong_word.wav|<span class="mw-tmh-play-icon"></span>]]</span>iə ⟨ia⟩ <span class="mw-tmh-player audio">[[wikipedia:File:Ia_-_Hmong_word.wav|<span class="mw-tmh-play-icon"></span>]]</span>𖬔, 𖬕 |- |aɨ ⟨aw⟩ 𖬎, 𖬏 | |- |au ⟨au⟩ 𖬄, 𖬅 |uə ⟨ua⟩ 𖬐, 𖬑 |- |əw ⟨ou⟩ eβ ⟨eu⟩ | |} kalama /ã~aŋ/ li lon ala toki Mon Ta. kalama /iə/ li lon toki Mon Ta taso. kalama /əw/ en kalama /eβ/ li lon toki Mon To Sa taso. kalama /ɨ/ li sama kalama /i/ lon toki Mon To Sa. kalama /uə/ li kalama /wɒ/ lon toki Mon To Sa. toki Mon To Sa la, nasin sitelen li ante lili. /ɔ̃~ɔŋ/ li ⟨ong⟩. /ã~aŋ/ li ⟨ang⟩. /ẽ~eŋ/ li ⟨eng⟩. === kalama pi uta pini === {| class="wikitable" |+kalama (toki Mon Ta, toki Mon Len) ! colspan="3" rowspan="2" | ! colspan="2" |selo ! colspan="2" |kiwen ! rowspan="2" |palisa sike ! rowspan="2" |sewi kiwen ! rowspan="2" |sewi ko ! rowspan="2" |sike monsi ! rowspan="2" |lupa |- !poka ala !poka !poka ala !poka |- ! rowspan="2" |nena ! colspan="2" |wawa ala |m̥ ⟨hm⟩ 𖬣𖬵 |m̥ˡ ⟨hml⟩ 𖬠𖬰 |n̥ ⟨hn⟩ 𖬩 | | |ɲ̥ ⟨hny⟩ 𖬣𖬰 | | | |- ! colspan="2" |wawa |m ⟨m⟩ 𖬦 |mˡ ⟨ml⟩ 𖬠 |n ⟨n⟩ 𖬬 | | |ɲ ⟨ny⟩ 𖬮𖬵 | | | |- ! rowspan="6" |pini ! rowspan="2" |wawa ala !kon lili |p ⟨p⟩ 𖬪𖬵 |pˡ ⟨pl⟩ 𖬟𖬵 |t ⟨t⟩ 𖬧𖬵 |tˡ ⟨dl⟩ 𖬭 |ʈ ⟨r⟩ 𖬡 |c ⟨c⟩ 𖬯 |k ⟨k⟩ |q ⟨q⟩ 𖬦𖬵 | |- !kon mute |pʰ ⟨ph⟩ 𖬝𖬵 |pˡʰ ⟨plh⟩ 𖬪 | tʰ ⟨th⟩ 𖬟𖬰 |tˡʰ ⟨dlh⟩ 𖬭𖬴 | ʈʰ ⟨rh⟩ 𖬢𖬵 |cʰ ⟨ch⟩ 𖬧 |kʰ ⟨kh⟩ 𖬩𖬰 |qʰ ⟨qh⟩ 𖬣 | |- ! rowspan="2" |wawa !kon lili | | |d ⟨d⟩ 𖬞𖬰 | | | | | | |- !kon mute | | |dʱ ⟨dh⟩ 𖬞𖬵 | | | | | | |- ! rowspan="2" |nena !kon lili | ᵐb ⟨np⟩ 𖬨𖬵 |ᵐbˡ ⟨npl⟩ 𖬫𖬰 |ⁿd ⟨nt⟩ 𖬩𖬵 |ⁿdˡ ⟨ndl⟩ 𖬭𖬰 |ᶯɖ ⟨nr⟩ 𖬜𖬰 |ᶮɟ ⟨nc⟩ 𖬤𖬰 |ᵑɡ ⟨nk⟩ 𖬢 |ᶰɢ ⟨nq⟩ 𖬬𖬰 | |- !kon mute | ᵐbʰ ⟨nph⟩ 𖬡𖬰 |ᵐbˡʰ ⟨nplh⟩ 𖬡𖬵 |ⁿdʰ ⟨nth⟩ 𖬫 |ⁿdˡʰ ⟨ndlh⟩ 𖬭𖬵 | ᶯɖʰ ⟨nrh⟩ 𖬨𖬰 | ᶮɟʰ ⟨nch⟩ 𖬨 |ᵑgʰ ⟨nkh⟩ 𖬫𖬵 | ᶰɢʰ ⟨nqh⟩ 𖬬𖬵 | |- ! rowspan="4" |pini pana ! rowspan="2" |kon lili !nena ala | | |ts ⟨tx⟩ 𖬯𖬵 | |tʂ ⟨ts⟩ 𖬝𖬰 | | | | |- !nena | | |ⁿdz ⟨ntx⟩ 𖬢𖬰 | |ᶯdʐ ⟨nts⟩ 𖬝 | | | | |- ! rowspan="2" |kon mute !nena ala | | |tsʰ ⟨txh⟩ 𖬦𖬰 | |tʂʰ ⟨tsh⟩ 𖬪𖬰 | | | | |- !nena | | | ⁿdzʰ ⟨ntxh⟩ 𖬥𖬵 | |ᶯdʐʰ ⟨ntsh⟩ 𖬯𖬰 | | | | |- ! rowspan="2" |kon ! colspan="2" |wawa ala |f ⟨f⟩ <big>𖬜𖬵</big> | |s ⟨x⟩ 𖬮 |l̥ ⟨hl⟩ 𖬥 |ʂ ⟨s⟩ 𖬤𖬵 | ɕ ~ ç ⟨xy⟩ 𖬧𖬰 | | |h ⟨h⟩ 𖬟 |- ! colspan="2" |wawa |v ⟨v⟩ <big>𖬜</big> | | |l ⟨l⟩ 𖬞 |ʐ ⟨z⟩ 𖬥𖬰 |ʑ ~ ʝ ⟨y⟩ 𖬤 | | | |} kalama ni li lon toki Mon Ta taso: /m̥ m̥ˡ n̥ ɲ̥ d dʱ/ kalama ni li lon toki Mon Len taso: /tˡ tˡʰ ⁿdˡ ⁿdˡʰ/ kalama /k/ li lon ala sitelen Pa A Mon. nasin sitelen en kulupu kalama li ante lon toki Mon To Sa. {| class="wikitable" |+kalama (toki Mon To Sa) ! colspan="3" rowspan="2" | ! colspan="2" |selo ! colspan="2" |kiwen ! rowspan="2" |palisa sike ! rowspan="2" |sewi kiwen ! rowspan="2" |sewi ko ! rowspan="2" |sike monsi |- !poka ala !poka !poka ala !poka |- ! rowspan="2" |nena ! colspan="2" |wawa ala |m̥ ⟨hm⟩ | |n̥ ⟨hn⟩ | | |ɲ̥ ⟨hni⟩ | | |- ! colspan="2" |wawa |m ⟨m⟩ | |n ⟨n⟩ | | |ɲ ⟨ni⟩ |ŋ ⟨ngg⟩ | |- ! rowspan="4" |pini ! colspan="2" |kon lili |p ⟨b⟩ |pˡ ⟨bl⟩ |t ⟨d⟩ |tˡ ⟨dl⟩ |ʈ ⟨dr⟩ | |k ⟨g⟩ |q ⟨gh⟩ |- ! colspan="2" |kon mute |pʰ ⟨p⟩ |pˡʰ ⟨pl⟩ |tʰ ⟨t⟩ |tˡʰ ⟨tl⟩ |ʈʰ ⟨tr⟩ | |kʰ ⟨k⟩ |qʰ ⟨kh⟩ |- ! rowspan="2" |nena !kon lili |ᵐb ⟨nb⟩ |ᵐbˡ ⟨nbl⟩ |ⁿd ⟨nd⟩ | |ᶯɖ ⟨ndr⟩ | |ᵑɡ ⟨ng⟩ |ᶰɢ ⟨nqh⟩ |- !kon mute |ᵐbʰ ⟨np⟩ |ᵐbˡʰ ⟨npl⟩ |ⁿdʰ ⟨nt⟩ | |ᶯɖʰ ⟨ntr⟩ | |ᵑgʰ ⟨nk⟩ |ᶰɢʰ ⟨nkh⟩ |- ! rowspan="4" |pini pana ! rowspan="2" |kon lili !nena ala | | |ts ⟨z⟩ | |tʂ ⟨zh⟩ |tɕ ⟨j⟩ | | |- !nena | | |ⁿdz ⟨nz⟩ | |ᶯdʐ ⟨nzh⟩ |ⁿtʑ ⟨nj⟩ | | |- ! rowspan="2" |kon mute !nena ala | | |tsʰ ⟨c⟩ | |tʂʰ ⟨ch⟩ |tɕʰ ⟨q⟩ | | |- !nena | | |ⁿdzʰ ⟨nc⟩ | |ᶯdʐʰ ⟨nch⟩ |ⁿtʑʰ ⟨nq⟩ | | |- ! rowspan="2" |kon ! colspan="2" |wawa ala |f ⟨f⟩ | |s ⟨s⟩ |l̥ ⟨hl⟩ |ʂ ⟨sh⟩ |ɕ ⟨xy⟩ |x ⟨h⟩ | |- ! colspan="2" |wawa |v ⟨v⟩ | | |l ⟨l⟩ |ʐ ⟨r⟩ |ʑ ~ ʝ ⟨y⟩ | | |} ===kule kalama=== toki Mon Ta en toki Mon Len la kule kalama luka tu wan li lon. toki Mon To Sa la kule kalama pi mute sama li lon, taso ona li ante. {| class="wikitable" |+kule kalama (toki Mon Ta, toki Mon Len) !kule !sitelen Lasina !sitelen Pa A Mon |- |sewi |po'''b''' |𖬒𖬰𖬪𖬵 |- |anpa |po'''m''' |𖬒𖬪𖬵 |- |kama sewi |po'''v''' |𖬒𖬶𖬪𖬵 |- |kama anpa |po'''j''' |𖬒𖬲𖬪𖬵 |- |anpa lili |po'''s''' |𖬓𖬲𖬪𖬵 |- |anpa lili kepeken kon mute |po'''g''' |𖬓𖬪𖬵 |- |sewi ala, anpa ala |po |𖬓𖬰𖬪𖬵 |- |kama sewi kepeken tenpo mute |pe'''d''' |𖬈𖬱𖬪𖬵 |} {| class="wikitable" |+kule kalama (toki Mon To Sa) !kule !sitelen Lasina |- |kama anpa tan sewi | -b |- |sewi | -d |- |sewi lili | -t |- |sewi ala, anpa ala | -k |- |kama anpa | -x |- |kama anpa kepeken kon mute | -l |- |kama sewi lili kepeken kon mute | -s |- |kama sewi | -f |} toki Mon To Sa la kule kalama ni li toki e kon mute. ni la jan li ken toki e ijo mute kepeken kule ni taso kepeken ilo pi kalama musi.
ante li seme:
o sona e ni: lipu Wikipesija la lipu lawa "o toki e nimi mi. o pana sama."
(
toki Inli
:
Creative Commons Attribution-ShareAlike (CC BY-SA)
)
nanpa 4.0
en lipu lawa CC BY-SA
nanpa 3.0
li lawa e ken pi sama toki. (
toki pona la ona li lon.
) jan li ken ante e toki sina, li ken pana e ona tawa jan ante. sina wile ala e ni la, o sitelen ala lon lipu ni. kin la sina toki e ni: toki sina ni li tan sina taso, anu tan lipu pi ken ale.
jan ante li wile ala la, o pana ala e toki ona tawa lipu ni!
o ala
mi sona ala e ante
(ona li open e lupa sin)
lipu pi ilo tawa
ilo sina
sina lon sijelo ala
toki
pali mi
o pali e sijelo
o lon sijelo
nimi lipu
lipu
toki
toki pona
nasin lukin
o lukin
o ante
o ante e toki ilo
o lukin e tenpo pini
ante
o alasa
lipu suli
lipu open
lipu tawa jan pali
tomo toki
tenpo poka la pali sin
o lukin e lipu ante
ilo
lipu seme la linja li tawa lipu ni
lipu poka la seme li ante
lipu ilo ale
ijo pi lipu ni