toki Mon
toki Mon (toki Mon: Hmoob [m̥ɔ̃́]) li kulupu toki. ona la nasin pi ante lili li lon ma ante. ona li lon ma mute pi ma Asija anpa. jan mute pi toki Mon li lon ma Mewika kin.
toki Mon
Hmoob / 𖬇𖬰𖬞 𖬌𖬣𖬵 | |
---|---|
kalama | [m̥ɔ̃́] |
ma | ma Sonko ma Wije ma Tawi ma Lajo ma Mijama |
kulupu toki | Mon-Mijen |
nasin sitelen | sitelen Lasina sitelen Pa A Mon |
nanpa toki | |
ISO 639-3 | hmn
|
nasin ante
nasin suli tu pi toki Mon li lon:
- toki Mon Ta (Hmoob Dawb), anu "toki Mon walo"
- toki Mon Len (Moob Leeg), anu "toki Mon laso"
kalama
toki Mon la kalama mute en kule kalama mute li lon. kalama ni li ken lon sitelen Lasina li ken lon sitelen Pa A Mon.
kalama pi uta open
sinpin uta | insa uta | monsi uta | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
kon tan uta | kon tan nena | kon tan uta | kon tan nena | kon tan uta | kon tan nena | |
sewi | i ⟨i⟩
𖬂, 𖬃 |
ɨ ⟨w⟩
𖬘, 𖬙 |
u ⟨u⟩
𖬆, 𖬇 |
|||
insa | e ⟨e⟩
𖬈, 𖬉 |
ẽ~eŋ ⟨ee⟩
𖬀, 𖬁 |
||||
anpa | a ⟨a⟩
𖬖, 𖬗 |
ã~aŋ ⟨aa⟩
𖬚, 𖬛 |
ɔ ⟨o⟩
𖬒, 𖬓 |
ɔ̃~ɔŋ ⟨oo⟩
𖬌, 𖬍 |
kama monsi | kama insa |
---|---|
ai ⟨ai⟩
𖬊, 𖬋 |
iə ⟨ia⟩ |
aɨ ⟨aw⟩
𖬎, 𖬏 |
|
au ⟨au⟩
𖬄, 𖬅 |
uə ⟨ua⟩
𖬐, 𖬑 |
kalama /ã~aŋ/ li lon toki Mon Len taso. kalama /iə/ li lon toki Mon Ta taso.
kalama pi uta pini
selo | kiwen | palisa sike | sewi kiwen | sewi ko | sike monsi | lupa | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
poka ala | poka | poka ala | poka | ||||||||
nena | wawa ala | m̥ ⟨hm⟩
𖬣𖬵 |
m̥ˡ ⟨hml⟩
𖬠𖬰 |
n̥ ⟨hn⟩
𖬩 |
ɲ̥ ⟨hny⟩
𖬣𖬰 |
||||||
wawa | m ⟨m⟩
𖬦 |
mˡ ⟨ml⟩
𖬠 |
n ⟨n⟩
𖬬 |
ɲ ⟨ny⟩
𖬮𖬵 |
|||||||
pini | wawa ala | kon lili | p ⟨p⟩
𖬪𖬵 |
pˡ ⟨pl⟩
𖬟𖬵 |
t ⟨t⟩
𖬧𖬵 |
tˡ ⟨dl⟩
𖬭 |
ʈ ⟨r⟩
𖬡 |
c ⟨c⟩
𖬯 |
k ⟨k⟩ | q ⟨q⟩
𖬦𖬵 |
|
kon mute | pʰ ⟨ph⟩
𖬝𖬵 |
pˡʰ ⟨plh⟩
𖬪 |
tʰ ⟨th⟩
𖬟𖬰 |
tˡʰ ⟨dlh⟩
𖬭𖬴 |
ʈʰ ⟨rh⟩
𖬢𖬵 |
cʰ ⟨ch⟩
𖬧 |
kʰ ⟨kh⟩
𖬩𖬰 |
qʰ ⟨qh⟩
𖬣 |
|||
wawa | kon lili | d ⟨d⟩
𖬞𖬰 |
|||||||||
kon mute | dʱ ⟨dh⟩
𖬞𖬵 |
||||||||||
nena | kon lili | ᵐb ⟨np⟩
𖬨𖬵 |
ᵐbˡ ⟨npl⟩
𖬫𖬰 |
ⁿd ⟨nt⟩
𖬩𖬵 |
ⁿdˡ ⟨ndl⟩
𖬭𖬰 |
ᶯɖ ⟨nr⟩
𖬜𖬰 |
ᶮɟ ⟨nc⟩
𖬤𖬰 |
ᵑɡ ⟨nk⟩
𖬢 |
ᶰɢ ⟨nq⟩
𖬬𖬰 |
||
kon mute | ᵐbʰ ⟨nph⟩
𖬡𖬰 |
(ᵐbˡʰ) ⟨nplh⟩
𖬡𖬵 |
ⁿdʰ ⟨nth⟩
𖬫 |
ⁿdˡʰ ⟨ndlh⟩
𖬭𖬵 |
ᶯɖʰ ⟨nrh⟩
𖬨𖬰 |
ᶮɟʰ ⟨nch⟩
𖬨 |
ᵑgʰ ⟨nkh⟩
𖬫𖬵 |
ᶰɢʰ ⟨nqh⟩
𖬬𖬵 |
|||
pini pana | kon lili | nena ala | ts ⟨tx⟩
𖬯𖬵 |
tʂ ⟨ts⟩
𖬝𖬰 |
|||||||
nena | ⁿdz ⟨ntx⟩
𖬢𖬰 |
ᶯdʐ ⟨nts⟩
𖬝 |
|||||||||
kon mute | nena ala | tsʰ ⟨txh⟩
𖬦𖬰 |
tʂʰ ⟨tsh⟩
𖬪𖬰 |
||||||||
nena | ⁿdzʰ ⟨ntxh⟩
𖬥𖬵 |
ᶯdʐʰ ⟨ntsh⟩
𖬯𖬰 |
|||||||||
kon | wawa ala | f ⟨f⟩
𖬜𖬵 |
s ⟨x⟩
𖬮 |
l̥ ⟨hl⟩
𖬥 |
ʂ ⟨s⟩
𖬤𖬵 |
ɕ ~ ç ⟨xy⟩
𖬧𖬰 |
h ⟨h⟩
𖬟 | ||||
wawa | v ⟨v⟩
𖬜 |
l ⟨l⟩
𖬞 |
ʐ ⟨z⟩
𖬥𖬰 |
ʑ ~ ʝ ⟨y⟩
𖬤 |
kalama ni li lon toki Mon Ta taso: /m̥ m̥ˡ n̥ ɲ̥ d dʱ/
kalama ni li lon toki Mon Len taso: /tˡ tˡʰ ⁿdˡ ⁿdˡʰ/
kalama /k/ li lon ala sitelen Pa A Mon.
kule kalama
toki Mon la kule kalama luka tu wan li lon.
kule | sitelen Lasina | sitelen Pa A Mon |
---|---|---|
sewi | pob | 𖬒𖬰𖬪𖬵 |
anpa | pom | 𖬒𖬪𖬵 |
kama sewi | pov | 𖬒𖬶𖬪𖬵 |
kama anpa | poj | 𖬒𖬲𖬪𖬵 |
anpa lili | pos | 𖬓𖬲𖬪𖬵 |
anpa lili kepeken kon mute | pog | 𖬓𖬪𖬵 |
sewi ala, anpa ala | po | 𖬓𖬰𖬪𖬵 |
kama sewi kepeken tenpo mute | ped | 𖬈𖬱𖬪𖬵 |
lawa
nasin pi toki Mon li nasin SVO. ni li sama toki pona.
nimi ijo
nimi ijo li kama ala ante. o lukin e kulupu nimi tu ni:
- (toki Mon Ta) Kuv noj nws. / 𖬇 𖬒𖬲𖬬 𖬙𖬲𖬬. (mi moku e ona.)
- (toki Mon Ta) Nws noj kuv. / 𖬙𖬲𖬬 𖬒𖬲𖬬 𖬇. (ona li moku e mi.)
lon kulupu nimi tu ni, nimi "kuv" li sama. ma ona lon kulupu nimi li toki e pali ona.
nimi li sama "mi" anu "sina" anu "ona" la nanpa tu wan li lon: wan, tu, mute. toki Mon Ta la nimi li ni:
wan | tu | mute | |
---|---|---|---|
mi | kuv
𖬆𖬲 |
wb
𖬘𖬰𖬮𖬰 |
peb
𖬈𖬰𖬪𖬵 |
sina | koj
𖬒𖬲 |
neb
𖬈𖬰𖬬 |
nej
𖬈𖬲𖬬 |
ona | nws
𖬙𖬲𖬬 |
nkawv
𖬤𖬢 |
lawv
𖬎𖬶𖬞 |
nimi pali
nimi pali li kama ala ante. o lukin e kulupu nimi tu ni:
- (toki Mon Ta) Nag hmo kuv noj nws. / 𖬗𖬶𖬬 𖬓𖬰𖬣𖬵 𖬇 𖬒𖬲𖬬 𖬙𖬲𖬬. (tenpo suno pini la mi moku e ona.)
- (toki Mon Ta) Tag kis kuv noj nws. / 𖬗𖬶𖬧𖬵 𖬃𖬲 𖬇 𖬒𖬲𖬬 𖬙𖬲𖬬. (tenpo suno kama la mi moku e ona.)
lon kulupu nimi tu ni, nimi "noj" li sama. nimi tenpo, sama nag hmo sama tag kis, li toki e tenpo ona.
tenpo la nimi ante li ken toki e tawa pi pali ni.
- (toki Mon Len) Puab taab tom haus dlej. / 𖬐𖬶𖬪𖬵 𖬚𖬲𖬧𖬵 𖬒𖬧𖬵 𖬅𖬰𖬟 𖬈𖬲𖬭. (ona li moku e telo. pali ni li open lon tenpo pini li awen lon tenpo ni.)
- (toki Mon Len) Kuv haus dlej lawm. / 𖬆𖬲 𖬒𖬲𖬬 𖬒𖬶𖬦 𖬎𖬰𖬞. (mi moku e telo. tenpo ni la pali ni li pini.)
- toki Mon Ta la nimi "lawm" li toki e ni: pali ni li open lon tenpo pini li awen lon tenpo ni.
- (toki Mon Len) Kuv yuav moog. / 𖬆𖬲 𖬐𖬲𖬤 𖬍𖬶𖬦. (mi tawa. pali ni li lon tenpo kama.)
- (toki Mon Ta) Lawv tau noj nqaij nyug. / 𖬎𖬶𖬞 𖬧𖬵 𖬒𖬲𖬬 𖬊𖬶𖬬𖬰 𖬇𖬲𖬮𖬵. (ona li moku e soweli. tenpo ni la pali ni li pini.)
lipu kepeken ona
ni li lipu XXX kepeken toki Mon Ta.
- (sitelen Lasina) Txhua tus neeg yug los muaj kev ywj pheej thiab sib npaug zos hauv txoj cai. Lawv xaj nrog lub laj thawj thiab lub siab thiab ib leeg yuav tsum coj ua ke ntawm ib leeg ntawm txoj kev ua kwv tij.
- (sitelen Pa A Mon) 𖬑𖬦𖬰 𖬇𖬰𖬧𖬵 𖬁𖬲𖬬 𖬇𖬲𖬤 𖬓𖬲𖬞 𖬐𖬰𖬦 𖬉 𖬘𖬲𖬤 𖬀𖬰𖬝𖬵 𖬔𖬟𖬰 𖬂𖬲𖬤𖬵 𖬅𖬲𖬨𖬵 𖬓𖬲𖬥𖬰 𖬄𖬲𖬟 𖬒𖬲𖬯𖬵 𖬋𖬯. 𖬎𖬶𖬞 𖬖𖬰𖬮 𖬓𖬜𖬰 𖬆𖬰𖬞 𖬖𖬞𖬰 𖬎𖬲𖬟𖬰 𖬔𖬟𖬰 𖬆𖬰𖬞 𖬔𖬤𖬵 𖬔𖬟𖬰 𖬂𖬮𖬰 𖬁𖬲𖬞 𖬐𖬲𖬤 𖬆𖬝𖬰 𖬒𖬲𖬯 𖬅𖬮𖬰 𖬉𖬰 𖬎𖬰𖬩𖬵 𖬂𖬲𖬮𖬰 𖬁𖬲𖬞 𖬎𖬰𖬩𖬵 𖬒𖬲𖬯𖬵 𖬉 𖬅𖬮𖬰 𖬙 𖬂𖬰𖬧𖬵.
- (toki pona) jan ali li kama lon nasin ni: ona li ken tawa li ken pali. jan ali li kama lon sama. jan ali li jo e ken pi pilin suli. jan ali li ken pali e wile pona ona. jan ali li wile pali kepeken nasin ni: ona li jan pona tawa jan ante.
- (toki Inli) All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.