ma Oselija
![]() |
lipu ni li wile e pali tan ni: nasin toki li ike. sina ken pona e ona. |
ma Oselija
Commonwealth of Australia | |
---|---|
![]() len ma |
![]() sitelen lawa |
![]() | |
ma tomo lawa | ma tomo Kanpela |
mute jan la ma tomo suli |
ma tomo Sini |
ma suli | ma Osejanija |
toki lawa | toki Inli |
jan lawa | jan lawa Sa nanpa tu wan (jan lawa mama)
jan Tawi Kali (jan lawa pi tomo lawa) jan Antoni Apani (jan nanpa wan pi tomo lawa) |
mani | mani Tola pi ma Oselija ($) (AUD) |
ISO 3166 | AU |
![]() |
lipu ni li pini ala li wile e pali. sina ken pini e ona. |
ma Oselija (toki Inli: Australia) li ma pi ma Osejanija. ona li poki e ma suli lon telo pi ma Osejanija, e ma Tamenija, e ma lili mute lon telo.[1]
tenpo pini[o ante | o ante e toki ilo]
jan nanpa wan pi ma Oselija[o ante | o ante e toki ilo]
tenpo sike 65,000 pini la, jan nanpa wan li kama tan ma Asija.[2][3] ona li jo e kulupu mute e toki mute.[4] ona li pali ante e ma tawa alasa e soweli e kala kepeken lawa pi seli en sinpin linja pi telo linja. kin la ona li pali e ilo alasa mute. palisa alasa en palisa tawa kama li ni. mute la jan nanpa wan li pali ala e tomo suli. kin la ona li tawa kepeken kulupu lili. ma ale li jo jan ala tawa jan nanpa wan, pilin ona li ni: mi kama tan ma, ma li mama mi, ma li jo e mi. kin la nasin sike li suli tawa ona. ona la tenpo pini en tenpo ni en tenpo kama li sama.
jan kama pi ma Elopa[o ante | o ante e toki ilo]
tenpo sike 1606 la, jan pi ma Netelan li lukin tawa ma Oselija. ona li sitelen e ma selo mute, li pana e nimi "ma Niju Olan" (toki Netelan: Nieuw-Holland, "ma Olan sin"). taso, ona li lon ala e tomo.[5] jan Jemu Ku (toki Inli: James Cook) pi ma Inli li sitelen e ma selo mute kin lon tenpo sike 1770. ona li pana e nimi "ma Niju Sato Welu" (toki Inli: New South Wales, "ma Kinla sin pi lon ante") tawa ma selo ni. ona li toki e ni: jan ala li lawa e ma ni la ma Inli li jo e ma selo ni.[6] tenpo sike 1788 la, ma Inli li weka e jan ike e jan pakala tawa ma Niju Sato Welu.[7]
jan pi ma Inli li utala li moli li lawa e jan pi nanpa wan.[8] ona li lanpan e jan lili tan mama pi jan nanpa wan.[9] tenpo ni la, ni li awen, taso ni li pana kin e pilin ike tawa jan nanpa wan pi tenpo ni. ona li pana e nimi "kulupu jan tenpo pi lanpan" tawa jan nanpa wan tan ijo tenpo ni. [10]
kama ma wan[o ante | o ante e toki ilo]
tenpo sike 1788 tawa sike 1900 la ma ni li ma sin luka wan pi ma Juke. ona li jo e jan lawa ante e kulupu utala ante e mute ante. tenpo sike 1890 tawa sike 1898 la jan lawa li toki e ni lon kulupu toki: ona li wile e kulupu e ma ale pi ma Oselija. ona li pali e lipu ma lawa sin li pana wile tawa jan. tenpo suno wan pi tenpo sike 1901 la ona li kama e ma wan Oselija. [11]
ma[o ante | o ante e toki ilo]
telo suli Insija en telo suli Pasipi li poki e ma Oselija. kin la, telo Arafura en telo Timor li lon. selo ma pi ma Kinlan la, telo Coral li lon kin.
ma Oselija jo e ma kipisi pi luka wan e ma kipisi ante tu wan. kin la, ona jo e ma kipisi ante pi telo ante. ma lon ma Oselija li ni:
ma kipisi[o ante | o ante e toki ilo]
- ma Kinlan (QLD)
- ma Nijusawelu (NSW)
- ma Satoselija (SA)
- ma Tamenija (TAS)
- ma Tapulowe (WA)
- ma Witowija (VIC)
ma kipisi lili[o ante | o ante e toki ilo]
lon ma Oselija
ma telo
jan[o ante | o ante e toki ilo]
tenpo sike 2016 la jan lawa li pali e lipu nanpa jan, pini la ona li lukin e ni: jan 23,401,892 li lon ma Oselija.
ma suli la ma Oselija li jo ala e jan mute. jan mute li poka e selo ma e telo suli.
ma mama jan[o ante | o ante e toki ilo]
lipu nanpa jan la jan lawa li sitelen e ni: ma mama sina li seme? jan li sitelen e ni:
len | ma mama | kipisi | sona mute |
---|---|---|---|
![]() |
ma Inli | 36.1% | |
![]() |
ma Oselija | 33.5% | ni la jan mute li tan ma Juke. |
![]() |
ma Alan | 11.0% | |
![]() |
ma Sukosi | 9.3% | |
![]() |
ma Sonko | 5.6% | |
![]() |
ma Italija | 4.6% | |
![]() |
ma Tosi | 4.5% | |
![]() |
ma Palata | 2.8% | |
![]() |
jan nanpa wan | 2.8% | ni la jan nanpa wan li tan ma suli Oselija li tan ma telo Towe. |
![]() |
ma Elena | 1.8% | |
![]() |
ma Netelan | 1.6% | |
![]() |
ma Pilipina | 1.4% | |
![]() |
ma Wije | 1.4% | |
![]() |
ma Lunpan | 1% |
toki mama jan[o ante | o ante e toki ilo]
...
suli pi ma tomo [12][o ante | o ante e toki ilo]
nanpa jan | nimi pi ma tomo | nimi lon toki Inli | ma kipisi | ma kipisi la ona li ma tomo lawa ala lawa? | |
---|---|---|---|---|---|
1 | 5,259,764 | ma tomo Sini | Sydney | ma Nijusawelu | lawa |
2 | 4,976,157 | ma tomo Melepin | Melbourne | ma Witowija | lawa |
3 | 2,568,927 | ma tomo Pisepan | Brisbane | ma Kinlan | lawa |
4 | 2,192,229 | ma tomo Pese | Perth | ma Tapulowe | lawa |
5 | 1,402,393 | ma tomo Atele | Adelaide | ma Satoselija | lawa |
6 | 706,673 | ma tomo Kolekos | Gold Coast | ma Kinlan | ala |
7 | 509,894 | ma tomo Nukase | Newcastle | ma Nijusawelu | ala |
8 | 482,250 | ma tomo Kanpela | Canberra | ma Asete | lawa |
9 | 355,631 | ma tomo Sunsankos | Sunshine Coast | ma Kinlan | ala |
10 | 305,880 | ma tomo Wolonkon | Wollongong | ma Nijusawelu | ala |
11 | 289,400 | ma tomo Jelon | Geelong | ma Witowija | ala |
12 | 251,047 | ma tomo Jopate | Hobart | ma Tamenija | lawa |
13 | 181,665 | ma tomo Tonwi | Townsville | ma Kinlan | ala |
14 | 155,638 | ma tomo Kense | Cairns | ma Kinlan | ala |
15 | 148,801 | ma tomo Tawin | Darwin | ma Ensi | lawa |
tan sona[o ante | o ante e toki ilo]
- ↑ "Constitution of Australia". ComLaw. 9 July 1900. lukin 5 August 2011.
- ↑ Fagan, Brian M.; Durrani, Nadia (2018). People of the Earth: An Introduction to World Prehistory. Taylor & Francis. pp. 250–253. ISBN 978-1-351-75764-5.
- ↑ Oppenheimer, Stephen (2013). Out of Eden: The Peopling of the World. Little, Brown Book Group. pp. 111–. ISBN 978-1-78033-753-1.
- ↑ Encyclopædia Britannica.
- ↑ Davison, Hirst and Macintyre, p. 233
- ↑ Goucher, Candice; Walton, Linda (2013). World History: Journeys from Past to Present. Routledge. pp. 427–428. ISBN 978-1-135-08829-3.
- ↑ "European discovery and the colonisation of Australia". Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Commonwealth of Australia. 11 January 2008. lukin 7 May 2010.
- ↑ Attwood, Bain; Foster, Stephen Glynn (2003) Frontier Conflict: The Australian Experience National Museum of Australia ISBN 978-1-876944-11-7 p. 89
- ↑ Attwood, Bain (2005). Telling the truth about Aboriginal history. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin. ISBN 978-1-74114-577-9.
- ↑ "The Stolen Generation" The Australian Museum. 22 June 2020. lukin 3 May 2021.
- ↑ The Federation of Australia. Parliamentary Education Office (PEO). lukin 1 November 2022
- ↑ Australian Bureau of Statistics (2021). Regional Population. https://www.abs.gov.au/statistics/people/population/regional-population/latest-release