sina ante e lipu "jan Napolejon Ponapa"

{{poki sona jan|
| jan                = jan Napoleno Ponapate
| sitelen            = [[File:Jacques-Louis_David_-_The_Emperor_Napoleon_in_His_Study_at_the_Tuileries_-_Google_Art_Project.jpg|180px]]
| ma                 = [[ma Kanse]]
| pali               = [[jan lawa]]
| kama lon sike suno = 1769
| moli lon sike suno = 1821
}}
tenpo pini la {{nimi ijo|'''jan Napoleno Ponapate'''|Napoleon Bonaparte}} li [[jan lawa]] suli pi [[ma Kanse]]. ona li jan lawa pi [[ma Italija]] li suli lon [[ma Elopa]]. jan mute li pilin e ni: ona li jan lawa pi suli ali.

ona li kama lon sike suno nanpa 1769, lon ma lili Kosika li moli lon sike suno nanpa 1821, lon {{nimi ijo|ma lili Sen Elena|Saint Helena}}, lon [[telo suli Alansi]].

== kulupu mama; jan lili ==
mama ona li jan Kosika pi tan jan Italija. jan Napoleno li jo e jan sama luka tu li jan nanpa tu. mama mije li {{nimi ijo|Kalo Ponapate|Carlo Buonaparte}}. kepeken jan Kalo la kulupu jan pi ma Kosika li toki poka jan lawa Luli nanpa luka luka luka wan, lon [[ma tomo Paki]]. mama meli pi jan Napoleno li {{nimi ijo|jan Malija Lesisa Lamolino|Maria Letizia Ramolino}} li suli tawa jan lili Napoleno. jan lili li nasa lili. taso mama meli li sona mute li ken lawa e ona.

== kama sona ==
jan Napoleno li sike e suno lon tenpo luka tu tu la ona  li open e kama sona lon tomo pi pana sona utala. sike suno luka sin li pini la ona li tawa ma tomo Paki li kama sona e sona utala kin.

== utala insa li lon ma Kanse. kulupu utala li lon ma ante ==
sike suno nanpa 1793 la jan Kanse li open utala tan ni: jan mute li wile ante e nasin lawa; jan ante mute li wile awen e nasin lawa pi sin ala li wile awen e jan Luli nanpa luka luka luka wan e lawa pi kulupu mama ona. jan Napoleno li wile ante e nasin lawa ma li lawa utala lon {{nimi ijo|ma tomo Tulon|Toulon}}. kin la ona li lawa utala lon {{nimi ijo|[[ma Italija]]|Italy}} en {{nimi ijo|[[ma Masa]]|Egypt}}. tenpo pi utala insa Kanse la jan Napoleno en jan meli Sosepi li wan.

== jan li lawa e ma Kanse ==
sike suno nanpa 1799 la ona li kama sin tawa [[ma Kanse]] li kulupu e kulupu jan, lon anpa selo, tawa ni: ona li kama jan lawa. kepeken utala lili la ona li kama jan lawa pi ma Kanse. sike suno nanpa 1804 la ona li kama jan lawa pi ma Kanse lon nasin pi sin ala. nasin ni li tawa ni: ona li ken open e lawa pi kulupu mama kama ona. open pi tenpo lawa ona li ni: jan lawa kulupu pi [[nasin sewi Kolisu]] pi tan [[ma tomo Loma]] li luka e len lawa pi tan [[kiwen suno]]. jan Napoleno li kama jo kepeken luka e len lawa li tawa e ona tawa lawa. jan lawa Napoleno li wan ala tan jan Sosepi li wan poka jan Mali Luli. meli sin ona li jan lawa pi {{nimi ijo|ma tomo Pama|Parma}} li jan lili pi jan lawa {{nimi ijo|Esalasi|Austria}}. 

jan Napoleno li pana e lipu suli pi [[nasin lawa]] tawa ni: nasin sin en nasin pi sin ala li wan. jan pi wile pi nasin lawa tu li pini utala. tenpo pini la jan li ken lili; tenpo ni la jan li ken mute. jan li sona e selo pi ken ona la lawa li pona. lipu ante pi nasin lawa li kama e ni: lawa li pini utala e kulupu pi nasin sewi Kolisu.

== utala suli li lon ma Elopa ==
jan Napoleno li utala e ma lili Italija mute li kama jan lawa pi [[ma Italija]] li wile utala e [[ma Inli]]. taso kulupu utala telo Inli li wawa. kulupu utala telo Kanse li wawa ala. tan ni la ona li utala e [[ma Esalasi]] e {{nimi ijo|[[ma Pokisen]]|Prussia|toki Inli}} e [[ma Losi]]. lawa pi ma suli ni li pona ala, tawa kulupu ma ante mute la kulupu ante ni li utala kin lon poka pi kulupu pi jan Napoleno. ma ante ni li ni: {{nimi ijo|ma Wesale|Westphalia}} en [[ma Tosi]] ante mute en kulupu Posuka en kulupu lili Italija mute en kulupu ante. utala pi lon ni li lon: {{nimi ijo|ma tomo Aselise|Austerlitz}} (1805) en ma tomo Jena (1806). tenpo seli pi sike suno nanpa 1812 la jan Napoleno li open utala e [[ma Losi]] li wile tawa {{nimi ijo|ma tomo lawa Masuka|Moscow}} li pakala e ma tomo mute li kama jo e ma tomo mute. taso tenpo lete li kama li pakala e kulupu utala. jan li wile li jo ala e len wawa e moku mute. kulupu utala li wan ala. jan utala mute li moli. utala pi lon {{nimi ijo|[[ma tomo Lepisi]]|Leipzig}} (1813) li pona ala kin, tawa jan Napoleno li weka e ma mute e lawa ali, tan ona. jan li nimi "utala pi kulupu ma mute" e utala ona. sike suno nanpa 1814 la jan li weka e jan Napoleno, tawa ma lili Epa, lon telo lon poka pi [[ma Italija]].

=== tenpo mun tu wan ===
ona li kama tan ma Epa, tawa [[ma tomo Paki]]. jan mute li awen ala e ona. taso kulupu jan pi sin ala li wan li pana e pona, tawa ona. utala pi lon ma tomo Watelo li pini e lawa ona nanpa tu, lon tenpo seli pi sike suno nanpa 1815. jan Inli e jan Pokisen li anpa e jan Napoleno.

== ma Sen Elena la jan li moli. ==
jan Piten li weka e ona, tawa ma Sen Elena, lon [[telo suli Alansi]]. jan Napoleno li moli lon ni. jan pi sona sijelo pi mute lili li pilin e ni: ken la jan ike li pana e moku moli tawa jan. taso jan ante pi sona sijelo li toki e ni: jan Napoleno li jo e insa ike; wan lili mute pi insa ona li kama ike nasa.

== ante ==
jan mute li pilin e ni: sijelo pi jan Napoleno li sewi ala. taso jan lawa ni li wile e ni: jan utala pi weka ala li sewi sijelo. tan ni la jan lawa li lili lukin.

[[Category:jan]]
[[Category:jan lawa]]
[[Category:ma Kanse]]
[[Category:tenpo pini]]
[[kulupu:lipu tan toki ante]]