1,971
edits
No edit summary |
No edit summary |
||
linja nanpa 14: | linja nanpa 14: | ||
|ISO 3166 = CN}} | |ISO 3166 = CN}} | ||
{{pini ala}} | {{pini ala}} | ||
{{nimi ijo|'''ma Sonko'''|中国|toki Sonko}} li [[ma]] lon [[ma Asija]]. | {{nimi ijo|'''ma Sonko'''|中国, Zhōngguó|toki Sonko}} li [[ma]] lon [[ma Asija]]. | ||
ma Sonko li lon poka pi ma mute; [[ma Soson]] en [[ma Losi]] en [[ma Monkolu]] en [[ma Kasatan]] en [[ma Kilisa]] en [[ma Tosiki]] en [[ma Akanisan]] en [[ma Pakisan]] en [[ma Palata]] en [[ma Nepalu]] en [[ma Tuku]] en [[ma Mijanma]] en [[ma Lajo]] en [[ma Wije]] li lon poka ona. nanpa jan en esun<ref>[https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April World Economic Outlook Database, April 2020] IMF</ref> la, ma Sonko li suli nanpa wan. suli ma la, ma Sonko li nanpa tu wan lon ma ale. tenpo ni la, ma Sonko li kama [[ma wawa]].<ref>[https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/10/what-kind-superpower-will-china-be/616580/ What Kind of Superpower Will China Be? - the Atlantic]</ref><ref>[https://www.csis.org/analysis/china-and-united-states-cooperation-competition-andor-conflict China and the United States: Cooperation, Competition, and/or Conflict | Center for Strategic and International Studies]</ref> | ma Sonko li lon poka pi ma mute; [[ma Soson]] en [[ma Losi]] en [[ma Monkolu]] en [[ma Kasatan]] en [[ma Kilisa]] en [[ma Tosiki]] en [[ma Akanisan]] en [[ma Pakisan]] en [[ma Palata]] en [[ma Nepalu]] en [[ma Tuku]] en [[ma Mijanma]] en [[ma Lajo]] en [[ma Wije]] li lon poka ona. nanpa jan en esun<ref>[https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April World Economic Outlook Database, April 2020] IMF</ref> la, ma Sonko li suli nanpa wan. suli ma la, ma Sonko li nanpa tu wan lon ma ale. tenpo ni la, ma Sonko li kama [[ma wawa]].<ref>[https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/10/what-kind-superpower-will-china-be/616580/ What Kind of Superpower Will China Be? - the Atlantic]</ref><ref>[https://www.csis.org/analysis/china-and-united-states-cooperation-competition-andor-conflict China and the United States: Cooperation, Competition, and/or Conflict | Center for Strategic and International Studies]</ref> | ||
linja nanpa 21: | linja nanpa 21: | ||
len sitelen pi ma Sonko li loje li jo e mun jelo nanpa luka. | len sitelen pi ma Sonko li loje li jo e mun jelo nanpa luka. | ||
==nimi== | |||
nimi "Sonko" lon [[toki pona]] li kama tan nimi ''Zhōngguó'' (中国) lon [[toki Sonko]]. kon pi nimi ni li "[[ma lawa]] insa" anu "ma lawa {{nimi|meso}}". taso, toki ante li kepeken nimi ante. toki mute pi [[kulupu toki Palata Elopa]] li kepeken nimi tan nimi ni pi [[toki Sankita]]: ''Cīna''. | |||
==tenpo pini== | ==tenpo pini== | ||
tenpo pini la, [[kulupu lawa mama]] li lawa e ma Sonko. jan li toki e ni: [[ma lawa]] nanpa wan lon ma Sonko li {{nimi ijo|ma pi kulupu lawa mama Sija|夏朝, Xiàcháo|toki Sonko}} li kama lon tenpo sike 2070 BCE anu tenpo poka. taso, sitelen toki ala li kama tan tenpo ni. sitelen toki li kama lon ma Sonko lon tenpo pi {{nimi ijo|kulupu lawa mama San|商朝, Shāng | tenpo pini la, [[kulupu lawa mama]] li lawa e ma Sonko. jan li toki e ni: [[ma lawa]] nanpa wan lon ma Sonko li {{nimi ijo|ma pi kulupu lawa mama Sija|夏朝, Xiàcháo|toki Sonko}} li kama lon tenpo sike 2070 BCE anu tenpo poka. taso, sitelen toki ala li kama tan tenpo ni. sitelen toki li kama lon ma Sonko lon tenpo pi {{nimi ijo|kulupu lawa mama San|商朝, Shāng cháo}}. taso, sitelen ni li toki ala pi kulupu Sija. | ||
tenpo mute la ma Sonko li pakala li kama wan. jan lawa nanpa wan pi ma Sonko wan li [[jan Sin Se Jun]]. ona li wan e ma Sonko lon tenpo sike 221 BCE. kulupu lawa mama ona li {{nimi ijo|kulupu lawa mama Sin|秦朝, Qín cháo}}. taso, [[lipu lawa]] en pali pi kulupu lawa ni li ike tawa jan mute. tan ni la, jan li weka e ona. [[tenpo utala]] li kama la, {{nimi ijo|kulupu lawa mama An|漢朝, Hàncháo}} li wan sin e ma Sonko. | |||
{{lipu li ala|kulupu lawa Tasin|Qing dynasty}} li [[kulupu lawa mama]] nanpa pini. jan lawa pini ona li {{nimi ijo|[[jan Puje]]|溥儀, Puyi}}. tenpo sike 1912 la jan li weka e lawa pi kulupu mama. ma Sonko li kama [[ma pi kulupu lawa]]. tenpo sike 1927 la [[utala insa]] li open. tenpo sike 1949 la [[kulupu Komintan]] li tawa [[ma Tawan]]. tenpo ni la ma Sonko li jo e [[lawa ma]] tu. wan li lon ma Sonko pi ma suli. wan ante li lon ma Tawan. | |||
==jan== | ==jan== | ||
jan 1,400,000,000 li lon ma Sonko. nanpa jan la ma Sonko li suli nanpa wan. | jan 1,400,000,000 li lon ma Sonko. nanpa jan la ma Sonko li suli nanpa wan. | ||
ona li kulupu jan mute pi tan ante lon ma Sonko. {{nimi ijo|[[kulupu jan An]]|汉族}} li kulupu suli. | ona li kulupu jan mute pi tan ante lon ma Sonko. {{nimi ijo|[[kulupu jan An]]|汉族}} li kulupu suli. kulupu jan ante li lili. kulupu lawa pi ma Sonko li toki e ni: ma Sonko la, kulupu jan {{o nnp|56}} pi jo e [[kulupu jan pi tan sama|tan sama ona]] li lon. | ||
jan mute pi ma Sonko li kepeken [[toki Sonko]]. taso, toki mute li lon ma Sonko. | jan mute pi ma Sonko li kepeken [[toki Sonko]]. taso, toki ante mute li lon ma Sonko. | ||
==tan sona== | ==tan sona== |
edits