sina ante e lipu "toki Apasiso"

{{poki sona toki|nimi toki=toki Apasiso|nimi mama=xapaitíiso|kulupu toki=Mula|kalama=[ʔàpài̯ˈtʃîːsò]|ma=[[ma Pasila]]|nasin sitelen=[[sitelen Lasina]]|ISO 639-3=myp|Glottolog=pira1253}}

'''toki Apasiso''' ([[toki Potuke]] la ''pirarrã'' anu ''pirahã'') li toki tan ma Pasila. ona li kama tan [[kulupu toki Mula]] li toki lon taso pi kulupu toki ni. kulupu jan Ijasiwiwi (toki Apasiso la ''Hi'aiti'ihi'') li kepeken e toki Apasiso. mute pi jan ni li kepeken toki wan taso. tan ni la, moli pi toki Apasiso li kama ala.

jan Tenje Epele pi sona toki li kama sona e kulupu jan Ijasiwiwi e toki Apasiso.

== kalama ==
jan mute pi sona toki li toki e sona ante tan ni: jan kepeken pi toki ni li kepeken kalama la, kalama toki li ken sama kalama ante.

=== kalama open ===
{| class="wikitable"
!
!sinpin
!monsi
|-
!sewi
|i
| rowspan="2" |o
|-
!anpa
|a
|}

=== kalama pini ===
{| class="wikitable"
! colspan="2" |
!sinpin
!insa
!monsi
!lupa
|-
! rowspan="2" |pini
!<small>kalama ala</small>
|p
|t
|(k)
|ʔ <x>
|-
!<small>kalama</small>
|b ~ m
| colspan="2" |ɡ ~ n
|
|-
! colspan="2" |kon 
|
| colspan="2" |s ~ h
|h
|}

* toki meli la, kalama /h/ li sama kalama /s/
* jan Tenje Epele la, kalama [k] li sama kulupu kalama /hi/

toki Apasiso li jo e kalama toki lili. toki Owawi li jo e nanpa sama. taso, nanpa a li sona ala. nasin toki mute li lon. o lukin e ni:

* /b/ [b, ʙ, m]: open la, kalama /b/ li kalama [m]. kalama /bo/ li sama kalama [ʙo].
* /ɡ/ [ɡ, n, ɺ͡ɺ̼]: open la, kalama /g/ li kalama [n]. kalama [ɺ͡ɺ̼] li lon. taso, nasin mute lili pi kepeken ona li lon.
* /s/ [s, h]: toki meli la, kalama /hi/ li kama kalama [si].
* /k/ [k, p, h, ʔ]: toki mije la, kalama [k] en kalama [ʔ] lon open li sama. 

nasin mute la, jan Tenje Epele li toki e ni: nasin mute li lon. ni la, [k] ken kalama /hi/.

== nimi ==

=== nanpa ===
tenpo 1986 la, jan Tanje Epele li toki e ni: nanpa la, toki Apasiso li jo e nimi tu: ona li jo e wan (''hói'') e tu (''hoí),'' (o lukin e ni: kule kalama taso li ante). taso, tenpo 2005 la ona li toki e ni: toki Apasiso la, nimi nanpa li lon ala. kon pi nimi ''hói'' li "(nanpa) lili". kon pi nimi ''hoí'' li "mute/nanpa suli".

jan Makel Fan en jan ante li wile sona e ni: ni li lon anu seme. ona li pana e linja len wan li toki e ni tawa jan Ijasiwiwi: linja len pi nanpa seme li lon. jan Ijasiwiwi li toki e nimi nanpa la, jan pi sona toki li pana e linja len sin. pini la, linja len luka luka li lon. lon la, ''hói'' li wan, ''hoí'' li tu. linja mute li lon la, jan Ijasiwiwi li toki e ''hoí'' lon poka pi nimi "mute".

tenpo poka la, jan pi sona toki li pana e linja len luka luka. jan Ijasiwiwi li toki e nimi nanpa la, jan pi sona toki li weka e linja len wan. pini la, linja len luka wan li lon la, jan Ijasiwiwi li kepeken nimi ''hói''. linja len tu wan li lon la, jan Ijasiwiwi ale li kepeken e nimi ni.

sona la, jan Michael Frank en jan pona ona li toki e ni: ken la, ''hói'' en ''hoí'' li jo ala e kon wan taso. ken la, kon li telo li ante tan ni: nanpa ijo li ante.

=== kule ===
toki Apasiso li jo e nimi kule tu taso. toki pi nanpa lili la, ni li lon. toki Apasiso li jo e nimi kule ni taso: walo en pimeja. jan Ijasiwiwi li wile toki e kule loje la, ona li kepeken nimi pi ijo ante. ni la, "loje" li "kule pi telo insa sijelo".