lipu "toki Epanja" la tenpo tu la ante li ni

mi pona e nasin toki
(mi pona e nasin toki)
 
(13 intermediate revisions by 4 users not shown)
linja nanpa 15: linja nanpa 15:
|kule kulupu=Palata Elopa
|kule kulupu=Palata Elopa
}}
}}
{{nimi ijo|'''toki Epanja'''|español|toki Epanja||ipa=}} anu {{nimi ijo|'''toki Katejano'''|castellano|toki Epanja||ipa=}} li toki pi [[kulupu toki Palata Elopa#toki mute tan toki Lasina|kulupu toki Loma]] tan [[ma Epanja]]. jan pi ma Epanja en jan mute pi [[ma Amelika seli]] li kepeken ona. taso ona li toki suli pi ma ale.
{{nimi ijo|'''toki Epanja'''|español|toki Epanja||ipa=}} anu {{nimi ijo|'''toki Katejano'''|castellano|toki Epanja||ipa=}} li nasin toki pi [[kulupu toki Palata Elopa#toki mute tan toki Lasina|kulupu toki Loma]] tan [[ma Epanja]]. jan pi ma Epanja en jan mute pi [[ma Amelika seli]] li kepeken ona. taso ona li toki suli pi ma ale.


==nimi toki==
==nimi toki==
[[ijo:Castellano-Español-es.png|thumb|nimi ''español'' lon kule laso en nimi ''castellano lon kule loje'']]
[[sitelen:Castellano-Español-es.png|thumb|nimi ''español'' lon kule laso en nimi ''castellano lon kule loje'']]
nimi tu li lon. jan mute li kepeken nimi ''español''. taso jan ante li kepeken nimi ''castellano''. nimi ''español'' li tan nimi ''Hispaniola'' pi [[toki Lasina]]. nimi ''castellano'' li tan nimi pi {{nimi ijo|ma lawa Kasija|el reino de Castilla|toki Epanja||ipa=}}.
nimi tu li lon. jan mute li kepeken nimi ''español''. taso jan ante li kepeken nimi ''castellano''. nimi ''español'' li tan nimi ''Hispaniola'' pi [[toki Lasina]]. nimi ''castellano'' li tan nimi pi {{nimi ijo|ma lawa Kasija|el reino de Castilla|toki Epanja||ipa=}}.
nimi pi [[toki pona]] li tan nimi ma ''España''.


==kulupu pi toki Epanja==
==kulupu pi toki Epanja==
linja nanpa 27: linja nanpa 25:


== ma pi toki Epanja ==
== ma pi toki Epanja ==
toki Epanja li toki pi nanpa wan lon ma ni:
toki Epanja li toki nanpa wan lon ma ale ni.
 
toki Epanja pi ma Amelika:
toki Epanja pi ma Amelika:
* [[ma Alensina]]
* [[ma Alensina]]
linja nanpa 50: linja nanpa 49:
* [[ma Epanja]]
* [[ma Epanja]]


ma ante mute li toki e ni kin. taso toki Epanja li toki lawa ala lon ma ante ni.
jan pi ma ante mute li toki e ni kin. taso toki Epanja li [[nasin toki lawa|toki lawa]] ala lon ma ante ni.


==kalama==
==kalama==
[[ijo:Spanish vowel chart.svg|thumb|kalama open pi toki Epanja]]
[[sitelen:Spanish vowel chart.svg|thumb|kalama open pi toki Epanja]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+kalama open
|+kalama open
linja nanpa 129: linja nanpa 128:


==sitelen pi toki Epanja ==
==sitelen pi toki Epanja ==
toki Epanja li sitelen kepeken toki Lasina. sitelen Lasina ale li lon ala toki Epanja: sitelen W en sitelen K li lon nimi pi ma ante taso.  
toki Epanja li kepeken sitelen Lasina. sitelen Lasina pi ale ala li lon toki Epanja: sitelen W en sitelen K li lon nimi pi toki ante taso.  
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!A
!A
!B
!B
!V
!V
! colspan="2" |C
! colspan="2" |C*
!CH
!CH
!D
!D
!E
!E
!F
!F
! colspan="2" |G
! colspan="2" |G*
!GU
! colspan="3" |GU*
!GÜ
!GÜ
! colspan="2" |H
! colspan="2" |H***
!I
!I
!J
!J
linja nanpa 156: linja nanpa 155:
!CU/QU
!CU/QU
! colspan="2" |R
! colspan="2" |R
!RR/R
!RR/R****
!S
!S
!T
!T
!U
!U
!W
!W
! colspan="4" |X
! colspan="4" |X**
!Y
!Y
!Z
!Z
linja nanpa 175: linja nanpa 174:
|g~ɣ
|g~ɣ
|x~h
|x~h
|gw/w
|g
|g
|gw
| colspan="2" |gw/w
|ala
|ala
|h
|h
linja nanpa 204: linja nanpa 204:
|θ~s
|θ~s
|}
|}
<nowiki>*</nowiki> Ci en Ce li kalama e kalama  (θ~s, x~h, g) taso Ca en Co en Cu li kalama e kalama wan (k, g~ɣ, gw/w), cC li kalama sama k, guC li kalama tawa [gu] en C, gC li ken kalama sama g en C anu j en C lon ma Epanja (lag li kalama tan [lax] anu [lag]).
<nowiki>**</nowiki> X li kalama tan ks anu s (xi, xe) lon ma Epanja, taso lon ma Amelika, li ken kalama tan x~h en ʃ en ante anpa kalama (ks, s).
<nowiki>***</nowiki> H li kalama tan ala taso mute nimi li jo e h lpi ni li kalama tan h (hobby).
<nowiki>****</nowiki> R li kalama tan r lon open nimi, lon ante lon, r li sitelen tan rr (doble erre)
sitelen pi toki Epanja:  
sitelen pi toki Epanja:  
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
linja nanpa 209: linja nanpa 217:
!B
!B
!C
!C
!CH*
!D
!D
!E
!E
linja nanpa 219: linja nanpa 228:
|be
|be
|ce
|ce
|che
|de
|de
|e
|e
linja nanpa 224: linja nanpa 234:
|ge
|ge
|hache
|hache
|i
|-
|a
|be
|θe
|tʃe
|de
|e
|efe
|xe
|atʃe
|i
|i
|-
|-
linja nanpa 229: linja nanpa 250:
!K
!K
!L
!L
!LL*
!M
!M
!N
!N
linja nanpa 239: linja nanpa 261:
|ka
|ka
|ele
|ele
|elle
|eme
|eme
|ene
|ene
linja nanpa 244: linja nanpa 267:
|o
|o
|pe
|pe
|cu
|cu/qu
|-
|xota
|ka
|ele
|eʎe
|eme
|ene
|eɲe
|o
|pe
|ku
|-
|-
!R
!R
!S
!S
!T
! colspan="2" |T
!U
!U
!V
!V
linja nanpa 258: linja nanpa 292:
|erre
|erre
|ese
|ese
|te
| colspan="2" |te
|u
|u
|uve/ve
|uve/ve
linja nanpa 265: linja nanpa 299:
|i griega/ye
|i griega/ye
|zeta
|zeta
|-
|ere
|ese
| colspan="2" |te
|u
|uβe/βe
|uβe doble/doble βe
|ekis
|i grieɣa/ʝe
|θeta
|}
|}
<nowiki>*</nowiki> Ch en LL li lon ala tan sitelen, taso li jo e nimi ante tan c + h en l + l taso sina li ken toki e "ce ache" en "doble ele" la sina li wile kepeken ala e nimi ante.


===sitelen kule===
===sitelen kule===
linja nanpa 291: linja nanpa 336:
tan k, jan li ken ante tan c en q, taso g li jo ala e ante sitelen, taso c, c li jo e q. ni li nasin tan ü.
tan k, jan li ken ante tan c en q, taso g li jo ala e ante sitelen, taso c, c li jo e q. ni li nasin tan ü.


open luka lo jo e sitelen kule Sinte ("Tilde") anu sitelen kule sewi ("acento agudo").
open luka li jo e sitelen kule Sinte ("Tilde") anu sitelen kule sewi ("acento agudo").
sitelen kule sewi li kepeken tan sona e wawa toki.
sitelen kule sewi li kepeken tan sona e wawa toki.


linja nanpa 327: linja nanpa 372:
!tawa
!tawa
|-
|-
! rowspan="3" |jan pi nanpa wan
! rowspan="3" |mi
!mije
!mije
| rowspan="3" |yo
| rowspan="3" |yo
linja nanpa 344: linja nanpa 389:
|nuestre
|nuestre
|-
|-
! rowspan="3" |jan pi nanpa tu
! rowspan="3" |sina
!mije
!mije
| rowspan="3" |tú
| rowspan="3" |tú
linja nanpa 362: linja nanpa 407:
|vuestre
|vuestre
|-
|-
! rowspan="4" |jan pi nanpa san
! colspan="2" |sina-ona*
| colspan="4" |usted
| colspan="4" |ustedes
|-
! rowspan="4" |ona
!mije
!mije
| colspan="2" |él
| colspan="2" |él
linja nanpa 387: linja nanpa 436:


*toki tonsi li kepeken mute ala.
*toki tonsi li kepeken mute ala.
*jan sina-ona li sama sina, taso pini pi nimi pali ona li sama nimi pali pi jan ona. jan li kepeken sina-ona la jan toki li anpa lili tawa jan kute lon kulupu.


===jan pi nanpa tu tu===
===jan nanpa tu tu===
toki Epanja li jo e nasin pi jan kule. toki Epanja li ante tawa mije, tawa meli.
toki Epanja li jo e nasin pi jan kule. toki Epanja li ante tawa mije, tawa meli.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
linja nanpa 424: linja nanpa 474:
|}
|}


*jan li kepeken e nimi poki pi jan kule sona ala.
*jan li kepeken nimi poki pi kule sona ala.
*toki tonsi li kepeken mute ala.
*toki tonsi li kepeken mute ala.


linja nanpa 648: linja nanpa 698:
Yo amaba a Juan: mi olin e ona Kuwan (taso lon tenpo ni mi olin ala e ona)
Yo amaba a Juan: mi olin e ona Kuwan (taso lon tenpo ni mi olin ala e ona)


pali ni li tan pali kulupu nanpa wan la: nimi lili + nasa pini (ab) + ''kalama lili kin (a)'' + jan pini pi tenpo ni (taso -é li kama tawa -a)
pali ni li tan pali kulupu nanpa wan la: nimi lili + nasa pini (ab) + ''kalama lili kin (a)'' + jan pini pi tenpo ni (taso -o li kama tawa -a)


pali ni li tan kulupu nanpa wan ala la: nimi lili + nasa pini (ía)  + jan pini pi tempo ni (taso wan pi jan nanpa wan li ala (-))
pali ni li tan kulupu nanpa wan ala la: nimi lili + nasa pini (ía)  + jan pini pi tempo ni (taso wan pi jan nanpa wan li ala (-))
linja nanpa 884: linja nanpa 934:
|}
|}


==nimi pi toki Epanja ==
===pali pi tenpo wile===
====pali pi tenpo wile 1====
nimi lili + e/a + jan pini pi tenpo ni.
{| class="wikitable"
!
!amar
!comer
!vivir
|-
!Yo
|am-e
|com-a
|viv-a
|-
!Tú
|am-e-s
| com-a-s
|viv-a-s
|-
!Él / Ella
|am-e
|com-a
|viv-a
|-
!Nosotr@s
|am-e-mos
| com-a-mos
|viv-a-mos
|-
!Vosotr@s
|am-é-is
|com-á-is
|viv-á-is
|-
!Ell@s
|am-e-n
|com-a-n
|viv-a-n
|}
====pali pi tenpo wile 2====
nimi lili + a/ie + ra/se + jan pini pi tenpo ni.
{| class="wikitable"
!
!amar
!comer
!vivir
|-
!Yo
|am-a-ra/se
|com-ie-ra/se
|viv-ie-ra/se
|-
!Tú
|am-a-ra/se-s
| com-ie-ra/se-s
|viv-ie-ra/se-s
|-
!Él / Ella
|am-a-ra/se
|com-ie-ra/se
|viv-ie-ra/se
|-
!Nosotr@s
|am-a-ra/se-mos
| com-ie-ra/se-mos
|viv-ie-ra/se-mos
|-
!Vosotr@s
|am-á-ra/se-is
|com-ié-ra/se-is
|viv-ié-ra/se-is
|-
!Ell@s
|am-a-ra/se-n
|com-ie-ra/se-n
|viv-ie-ra/se-n
|}
 
=== pali kama tenpo ===
 
pali Haber + selo pini
 
sina li ken mama e pali kama tenpo tan tenpo ale, sina wile pali e pali Haber lon tenpo pi wile sina.
 
tenpo ni > kama tenpo ni.
tenpo kama > kama tenpo kama.
tenpo pini pi kama wan > kama tenpo pini pi kama wan.
tenpo pini pi awen wan > kama tenpo pini pi awen wan.
 
{| class="wikitable"
!
!tenpo ni
!tenpo kama
!tenpo pino pi kama wan
!tenpo pini pi awen wan
!tenpo ken
!pali pi tenpo wile 1
!pali pi tenpo wile 2
|-
!Yo
|he
|habré
|había
|hube
|habría
|haya
|hubiera o hubiese
|-
!Tú
|has
| habras
|habías
|hubiste
|habrías
|hayas
|hubieras o hubieses
|-
!Él / Ella
|ha
| habra
|había
|hubo
|habría
|haya
|hubiera o hubiese
|-
!Nosotr@s
| hemos
| habremos
|habíamos
|hubimos
|habríamos
|hayamos
|hubiéramos o hubiésemos
|-
! Vosotr@s
|habéis
|habréis
|habíais
|hubisteis
|habríais
|hayáis
|hubierais o hubieseis
|-
!Ell@s
|han
| habran
|habían
|hubieron
|habrían
|hayan
|hubieran o hubiesen
|}
 
== nimi pi toki Epanja ==
*'''toki!''' = ¡Hola!
*'''toki!''' = ¡Hola!
*'''mi tawa.''' / '''tawa pona.''' = Adiós.
*'''mi tawa.''' / '''tawa pona.''' = Adiós.
*'''mi wile e ___.''' = (Yo) Quiero  ___.
*'''mi wile (e) ___.''' = (Yo) Quiero  ___.
*'''mute seme?''' = ¿Cuánto?
*'''mute seme?''' = ¿Cuánto?
*'''tomo telo li lon seme?''' = ¿Dónde está el baño?
*'''tomo telo li lon seme?''' = ¿Dónde está el baño?
*'''sina sona ala sona e toki pona?''' = ¿Habla usted toki pona?
*'''sina sona ala sona e toki pona?''' = ¿Habla usted toki pona?
*'''mi sona ala.''' = No sé.
*'''mi sona ala.''' = No sé.
*'''mi sona e ni.''' = Lo sé.
*'''nimi sina li seme?''' = ¿Cómo te llamas?
*'''nimi sina li seme?''' = ¿Cómo te llamas?
*'''nimi ona li seme?''' = ¿Cómo se llama (el/ella)?
*'''nimi mi li ____.''' = Mi nombre es ____. / Me llamo ____.
*'''nimi mi li ____.''' = Mi nombre es ____. / Me llamo ____.
*'''mi wile moku.''' = Tengo hambre.
*'''mi wile moku.''' = Tengo hambre.
Anonymous user