Latest revision |
Your text |
linja nanpa 1: |
linja nanpa 1: |
| {{poki sona ma | | {{ma taso|ma = ma Pilipina|ma2 = Pilipinas|len = 125px-Flag of the Philippines svg.png|kalama musi lawa = Lupang Hinirang|ma tomo lawa = [[ma tomo Manila]]|toki lawa = [[toki Pilipina]]|mani = [[mani Peso]]|sitelen = 85px-Coat of arms of Philippines.png|sitelen ma = LocationPhilippines.png}}'''ma Pilipina''' li [[ma]] lon [[ma Asija]]. |
| |nimi ma= ma Pilipina | |
| |nimi mama= Pilipinas | |
| |ma= ma Asija
| |
| |len ma=[[sitelen:Flag of the Philippines.svg|border|130px]] | |
| |sitelen lawa=[[File:Coat_of_arms_of_the_Philippines.svg|101x85px]]
| |
| |toki lawa=[[toki Pilipina]], [[toki Inli]] | |
| |toki ante=[[toki Akan]], [[toki Iloko]], [[toki Ipana]], [[toki Ipatan]], [[toki Jakan]], [[toki Kalaja]], [[toki Kamajo]], [[toki Makintanaju]], [[toki Malanaju]], [[toki Pankasinan]], [[toki Panpanko]], [[toki Pikula]], [[toki Sanpali]], [[toki Sinupuwanon]], [[toki Suku]], [[toki Takalo]], [[toki Tapawenjo]] | |
| |nasin lawa= | |
| |ISO 3166=PH | |
| |mani=mani Peso
| |
| |ma tomo lawa=[[ma tomo Manila]]
| |
| |kalama musi ma= Lupang Hinirang <br> [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg]]
| |
| |sitelen ma=[[File:PHL_orthographic.svg|200px]]
| |
| |toki anpa pi sitelen ma=
| |
| |ma suli=|mute jan la ma tomo suli=}}{{wile pali}}
| |
|
| |
|
| '''ma Pilipina''' li [[ma]] lon [[ma Asija]]. '''ma Pilipina''' li jo e [[ma lon telo]] 7,641. kulupu pi ma Pilipina li ma Luson <!--Luzon--> li ma Pisaja <!--Visayas--> li ma Mintanaju <!--Mindanao-->. mute jan pi nanpa wan lon ma Pilipina li [[ma tomo Keson]].
| | [[toki lawa]] pi ma Pilipina li [[toki Pilipina]] li [[toki Inli]]. taso ona li poka e toki ante mute. toki Pilipina luka tu wan lawa li toki {{luka|nimi pi toki ante = Tagalog|nimi pi toki pona = Takalo}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Cebuano|nimi pi toki pona = Sepuwano}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Ilocano|nimi pi toki pona = Ilokano}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Ilonggo|nimi pi toki pona = Ilonko}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Bicolano|nimi pi toki pona = Pikolano}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Waray|nimi pi toki pona = Walaje}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Pampango|nimi pi toki pona = Panpanko}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Pangasinense|nimi pi toki pona = Pankasinense}}. |
|
| |
|
| [[toki lawa]] pi ma Pilipina li [[toki Pilipina]] <!--Filipino--> li [[toki Inli]]. taso ona li poka e toki ante mute. toki Pilipina luka tu wan lawa li toki Iloko <!--Ilocano--> li toki Ilonko <!--Ilonggo--> li toki Pankasinan <!--Pangasinense--> li toki Panpanko <!--Kapampangan--> li toki Pikula <!--Bicolano--> li [[toki Sinupuwanon]] <!--Cebuano--> li [[toki Takalo]] <!--Tagalog--> li toki Walaje <!--Waray-->. toki lili ante mute li lon kin. | | [[Image:250px-Ph_regions_and_provinces2.png|left|thumb|133px]]toki Pilipina la nimi ona li ''Pilipinas''. toki Inli la nimi ona li ''Philippines''. |
|
| |
|
| toki Pilipina la nimi ona li ''Pilipinas''. toki Inli la nimi ona li ''Philippines''. mani Pilipina li mani ''Peso''. ma Pilipina li poka e [[telo suli]]. ma Pilipina li seli. [[ma tomo lawa]] pi ma Pilipina li [[ma tomo Manila]]. tenpo pini la [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li lawa e ma Pilipina.
| | mani Pilipina li mani ''Peso''. |
|
| |
|
| == tenpo pini pi ma Pilipina ==
| | ma Pilipina li poka e [[telo suli]]. ma Pilipina li seli. |
| [[sitelen:Extract from Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna.jpg|link=link=Special:FilePath/sitelen_pi_supa_kiwen_Lakuna.jpg|alt=|thumb|sitelen pi supa kiwen Lakuna Lakuna li sitelen pi tenpo suli nanpa wan lon ma Pilipina.]] | |
| tenpo open la jan Nekito <!--Negrito--> li kama lon ma Pilipina. jan Asonesija <!--Austronesia--> li kama kin tan [[ma Tawan]]. ona mute li pali e [[kulupu jan]] mute. toki Pilipina la ni li '''"''barangay"'''''. jan [[ma Sonko|Sonko]] en jan [[ma Palata|Palata]] en jan [[Alapi]] li tawa ma ni. ma ni li kama '''ma esun suli'''.
| |
|
| |
|
| === tenpo pi lawa [[ma Epanja|Epanja]]===
| | [[ma tomo lawa]] pi ma Pilipina li [[ma tomo Manila]]. |
|
| |
|
| tenpo sike 1521 la jan Punaju Makajasi <!--Ferdinand Magellan--> li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala Matan <!--Mactan-->. tenpo sike 1565 la jan Mike Lekapi <!--Miguel Legazpi--> li kama e lawa pi ma Epanja. | | tenpo pini la [[ma Mewika]] en [[ma Epanja]] li lawa e ma Pilipina. |
|
| |
|
| ma Pilipina li lon anpa ma Nowepanja <!--New Spain|Nuwapanja-->.
| | jan Pilipina li lon ma ale. |
|
| |
|
| [[ma Mesiko]] li weka e lawa pi [[ma Epanja]] la ma Pilipina li kama lon anpa [[ma tomo Mateli]]. jan lawa Epanja li kama ike e wawa ona. ma Epanja li ken ala mama e ma Pilipina lon insa tenpo sike 1850.
| | =='''toki pi toki Pilipina'''== |
|
| |
|
| jan mute pi pali sewi li moli. pilin wawa Pilipina li kama. jan Ose Lisala <!--José Rizal--> li sitelen e ni: ''jan lawa li ike e wawa.'' taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan Antesa Ponipasijo <!--Andrés Bonifacio--> li open e '''kulupu utala pi sona pimeja'''. '''nimi ni li Katipunan'''. kulupu ni li open e '''utala pi lawa Pilipina'''. [[tenpo suno]] 12 pi [[tenpo mun]] 6/1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon [[ma tomo Kapite]]. tenpo sike 1898 la utala pi [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li kama.
| | ''Kumusta!'' - toki! |
|
| |
|
| === tenpo pi lawa [[ma Mewika|Mewika]]===
| | ''Kumusta ka?'' - pilin sina li seme? |
| [[ma Epanja]] li pana e ma Pilipina tawa [[ma Mewika]]. ma Pilipina en [[ma Mewika]] li utala. [[ma Mewika]] li moli e [[jan Pilipina]] mute. ma Sulu li utala e [[ma Mewika]]. taso [[ma Mewika]] li kama lawa e ma Sulu. [[ma Mewika]] li wawa ike e ma Pilipina la [[ma Mewika]] li pali e toki nasa pi ante sona.
| |
|
| |
|
| [[ma Mewika]] li pana e lawa lili tawa ma Pilipina. jan Quezon <!--Keson--> li kama jan lawa li ken e toki lawa. [[meli]] li ken pana e wile pi jan lawa kama}}.
| | ''Mabuhay!'' - o kama pona! o ale suli! ale li lon. |
|
| |
|
| ===[[utala suli pi nanpa tu]]===
| | ''Salamat!'' - (pana li lon la o toki e ni.) |
| [[ma Nijon]] li lawa e ma Pilipina. kulupu utala Upalapa <!--Hukbalahap--> li utala e lawa Nijon. [[ma Nijon]] li pali e ike utala mute. ni tu li moli suli pi [[ma tomo Manila|ma Manila]] li tawa noka moli Patan <!--Bataan Death March-->. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon.
| |
|
| |
|
| === tenpo pi lawa Pilipina ===
| | ''Paalam na!'' anu ''Adyos'' - mi tawa! tawa pona! |
| jan Wamon Masasaje <!--Ramon Magsaysay--> li pini e utala Upalapa li open e tomo Malakanjan <!--Malacañang--> tawa jan ale. tenpo sike 1965 la jan Pesinan Mako <!--Ferdinand Marcos--> li kama [[jan lawa]] pi ma Pilipina.
| |
|
| |
|
| === tenpo pi lawa Mako === | | == '''tenpo pini pi ma Pilipina''' == |
| tenpo sike 4 pi nanpa 1 la mani pi ijo esun <!--GDP--> Pilipina li suli pi nanpa 1 lon [[ma Asija]]. mani la ma Pilipina li kama suli. tenpo pi pini pi tenpo sike 4 la ijo li kama ike. jan Mako en jan olin ona li ike e wawa e mani. ma Pilipina li lon anpa pi nasin lawa utala. tenpo sike 1986 la jan Mako li kama jan lawa kin. taso ni li lon ala. kulupu pi wile ante li tawa e jan Mako e jan poka ona tawa [[ma Awawi]] li kama e ni: ''jan Kolason kino<!--Corazon Aquino--> li lawa.'' | | tenpo open la jan {{luka|nimi pi toki ante = Negrito|nimi pi toki pona = Nekito}} li kama lon ma Pilipina. jan {{luka|nimi pi toki ante = Austronesia|nimi pi toki pona = Asonesija}} li kama kin tan [[ma Tawan]]. ona mute li pali e ma tomo lawa. toki Pilipina la ni li '''"''barangay"'''''. jan [[ma Sonko|Sonko]] en jan [[ma Palata|Palata]] en jan [[Alapi]] li tawa ma ni. ma ni li kama '''ma esun suli'''. |
|
| |
|
| === tenpo pi lawa Pilipina sin === | | === '''tenpo pi lawa [[ma Epanja|Epanja]]''' === |
| ni mute li ike tawa kama suli Pilipina:''''' ma Pilipina li wile pana e mani mute. wawa ike li mute. jan mute li lon [[nasin pi pali kulupu]]. jan Molo <!--Moro--> li utala. nena suli Pinatupo <!--Pinatubo--> li pana e ko seli.'''''
| |
|
| |
|
| tenpo sike 2016 la jan Loliko Tutete <!--Rodrigo Duterte--> li kama jan lawa. tenpo pini la ona li jan lawa pi ma tomo Tapaju <!--Davao-->. ona li wawa e linja tawa [[ma Sonko]] en [[ma Losi]]. ona li open e kulupu utala tawa [[ilo nasa]]. kulupu pakala Majute <!--Maute--> li utala lon ma tomo Malawi <!--Marawi-->. taso utala ni li pini lon tenpo suno 23/8/2020. | | tenpo sike 1521 la jan {{luka|nimi pi toki pona = Punaju Makajasi|nimi pi toki ante = Ferdinand Magellan}} li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala {{luka|nimi pi toki ante = Mactan|nimi pi toki pona = Matan}}. tenpo sike 1565 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Miguel Legazpi|nimi pi toki pona = Mike Lekapi}} li kama e lawa [[ma Epanja|Epanja]]. |
|
| |
|
| == ma == | | ma Pilipina li anpa ma {{luka|nimi pi toki ante = New Spain|nimi pi toki pona = Nuwapanja}} li kama ma esun suli pi {{luka|nimi pi toki ante = west|nimi pi toki pona = lon suno weka}}. tomo tawa telo {{luka|nimi pi toki ante = Galleon|nimi pi toki pona = Kalejon}} Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565 en tenpo sike 1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Acapulco|nimi pi toki pona = Akapunko}} li tawa ma tomo Manila. |
| {| cellpadding=4 cellspacing=0 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | | |
| |- style="vertical-align:bottom;border:1px solid darkgray;background: #efefef;" | | tenpo lawa la [[ma Epanja]] li pini e utala mute. utala tawa Netelan en utala tawa [[nasin sewi Silami|jan Silami]] li lili mute e mani. [[ma Piten]] li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762 en tenpo sike 1764 tan ni: [[ma Epanja]] li {{luka|nimi pi toki ante = allied|nimi pi toki pona = linja pona}} e [[ma Kanse]]. taso [[ma Epanja]] li lawa sin e ma Pilipina kin tan [https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Paris_(1763) lipu pi kama jo pi pona sama]. |
| |style="border:1px solid darkgray;border-style: none solid none none;"| kulupu ma | | |
| |style="border:1px solid darkgray;border-style: none solid none none;"| wan ma
| | [[ma Mesiko]] li weka e lawa [[ma Epanja|Epanja]] la ma Pilipina li anpa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Madrid|nimi pi toki pona = Mateli}}. ni li kama e ni: '''jan lawa li ike e wawa'''. [[ma Epanja]] li mama ala e ma Pilipina lon tenpo sike pi insa 1850 tan ni: [[ma Epanja]] ken ala mama e ma pi sinpin ante pi ma sike. utala tawa lawa li mute tan ike mani. taso [[ma Epanja]] li pini e ni mute. |
| |style="border:1px solid darkgray;border-style: none solid none none;"| nimi lawa | | |
| |-
| | jan 3 pi pali sewi li moli tan ni: jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala. pilin wawa Pilipina li kama. jan {{luka|nimi pi toki ante = José Rizal|nimi pi toki pona = Ose Lisala}} li pali e kulupu lipu ni: ona li toki utala tawa jan lawa. taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan {{luka|nimi pi toki pona = Antesa Ponifasijo|nimi pi toki ante = Andrés Bonifacio}} li open e '''kulupu utala pi sona pimeja'''. '''nimi ni li Katipunan'''. kulupu ni li open e '''utala pi lawa Pilipina'''. |
| | rowspan="8" style="vertical-align:right;border:1px solid darkgray;background: #dff0df;" |ma Luson
| | |
| | colspan="2" |wan ma lawa | | === '''utala pi lawa Pilipina''' === |
| |-
| | utala pi lawa li open lon ma tomo Manila la taso ona li weka e lawa ala. taso {{luka|nimi pi toki ante = province|nimi pi toki pona = ma lili}} ni li weka e lawa. |
| |wan ma Iloko
| | * ma lili {{luka|nimi pi toki ante = Zamboanga|nimi pi toki pona = Senpuwanan}} |
| |wan ma I
| | * ma lili {{luka|nimi pi toki ante = Cavite|nimi pi toki pona = Kapite}} |
| |- | | * ma lili {{luka|nimi pi toki ante = Ilocos|nimi pi toki pona = Iloko}} |
| | colspan="2" |wan ma Kolijela | | * ma lili {{luka|nimi pi toki ante = Cebu|nimi pi toki pona = Supo}} |
| |-
| | * ma lili {{luka|nimi pi toki ante = Negros|nimi pi toki pona = Nekalo}} |
| |anpa nena Kakajan
| | * ma lili {{luka|nimi pi toki ante = Leyte|nimi pi toki pona = Lejete}} |
| |wan ma II
| | * ma lili ante |
| |-
| | jan {{luka|nimi pi toki ante = Emilio Aguinaldo|nimi pi toki pona = Emilijo Akinato}} li kama lawa pi utala.{{lili}} |
| |insa Luson
| | {{toki ante| |
| |wan ma III
| | [[wikipedia:af:Filippyne|af]] - |
| |-
| |
| |wan ma Kalapalison
| |
| |wan ma IV-A | |
| |-
| |
| |wan ma Mimalopa
| |
| |wan ma IV-E | |
| |- style="border:1px solid darkgray;border-style: none none solid none;" | |
| |wan ma Pikula
| |
| |wan ma V
| |
| |-
| |
| | rowspan="3" style="vertical-align:right;border:1px solid darkgray;background: #dfdff0;" |ma Pisaja
| |
| |suno pini Pisaja | |
| |wan ma VI
| |
| |- | |
| |insa Pisaja | |
| |wan ma VII
| |
| |- style="border:1px solid darkgray;border-style: none none solid none;"
| |
| |suno open Pisaja
| |
| |wan ma VIII
| |
| |- | |
| | rowspan="6" style="vertical-align:right;border:1px solid darkgray;background: #f0f0df;" |ma Mintana | |
| |ma nena Senpanka | |
| |wan ma IX
| |
| |- | |
| |lete Mintana | |
| |wan ma X | |
| |- | |
| |wan ma Tapa
| |
| |wan ma XI | |
| |- | |
| |wan ma Sokosasen
| |
| |wan ma XII | |
| |- | |
| |wan ma Kalaka
| |
| |wan ma XIII | |
| |- | |
| |wan ma Pansamolo
| |
| |wan ma lawa Pansamolo pi Mintanaju SIlami | |
| |} | |
| {{ma Asija}} | |
| {{toki ante|[[wikipedia:af:Filippyne|af]] - | |
| [[wikipedia:ceb:Pilipinas|ceb]] -
| |
| [[wikipedia:da:Filippinerne|da]] - | | [[wikipedia:da:Filippinerne|da]] - |
| [[wikipedia:de:Philippinen|de]] - | | [[wikipedia:de:Philippinen|de]] - |
linja nanpa 136: |
linja nanpa 73: |
| [[wikipedia:tl:Pilipinas|tl]] - | | [[wikipedia:tl:Pilipinas|tl]] - |
| [[wikipedia:zh-cn:菲律宾|zh-cn]] - | | [[wikipedia:zh-cn:菲律宾|zh-cn]] - |
| [[wikipedia:zh-tw:菲律賓|zh-tw]]}} | | [[wikipedia:zh-tw:菲律賓|zh-tw]] |
| | | }} |
| | | [[Category:ma Asija]] |
| [[kulupu:ma Asija]] | | [[Category:ma]] |
| [[kulupu:kulupu ma lon telo]] | | [[Category:ma lon telo]] |
| [[kulupu:ma Pilipina]] | |