Latest revision |
Your text |
linja nanpa 1: |
linja nanpa 1: |
| {{wile pali}}
| |
| {{poki sona ma
| |
| | nimi ma = ma Mewika
| |
| | nimi mama = United States of America
| |
| | ma =
| |
| | len ma = [[sitelen:Flag_of_the_United_States.svg|150px]]
| |
| | sitelen lawa = [[sitelen:Greater_coat_of_arms_of_the_United_States.svg|100px]]
| |
| | kalama musi ma = ''The Star-Spangled Banner''<br>(len sitelen pi mun suno)<br>[[sitelen:"The Star-Spangled Banner" - Choral with band accompaniment - United States Army Field Band.oga]]
| |
| | ma tomo lawa = [[ma tomo Wasinton]]
| |
| | mute jan la ma tomo suli = [[ma tomo Nujo]]
| |
| | toki lawa = ala (lon lipu lawa)<br>[[toki Inli]] (lon)
| |
| | toki ante = [[toki Epanja]]
| |
| | nasin lawa =
| |
| | ISO 3166 = US
| |
| | ma suli = [[ma Amelika lete]]
| |
| | sitelen ma = [[sitelen:USA_orthographic.svg|200px]]
| |
| | jan lawa = [[jan So Patan]]
| |
| | mani = [[mani Mewika]] ($) (USD)
| |
| }}
| |
| {{kon ante|ma lawa|[[ma suli]]|[[ma Amelika]]}}
| |
| {{nimi ijo|'''ma Mewika'''|United States of America|toki Inli}} anu {{nimi ijo|'''ma Juwese'''|USA}} li [[ma lawa]] suli lon [[ma Amelika]]. ona li lon poka pi [[ma Kanata]] pi [[ma Mesiko]] pi [[telo Alansi]] pi [[telo Pasipi]]. ona li jo e [[ma Mewika#ma lili|ma lili mute]] e ma tomo lawa wan e ma lili weka mute e ma lili mute pi [[kulupu nanpa wan pi ma Amelika|kulupu nanpa wan pi ma Mewika]]. [[ma tomo Sisi]] li ma tomo lawa. mute jan la [[ma tomo Nujo]] li nanpa wan.
| |
|
| |
|
| ma en kulupu en mani en wawa la ona li suli mute a. tenpo ni la, ona li [[ma wawa]] suli nanpa wan lon ma ali. jan pi ma Mewika ken anu e jan lawa pi ma Mewika. ma Mewika li wawa mute li lawa e ijo mute. kulupu mute en nasin mute li lon ma Mewika. jan mute li kama tawa ma Mewika tan ma ante.<ref>[https://www.britannica.com/place/United-States/Native-Americans#ref78004 People of the United States - Immigration] - ''[[lipu sona Pitanika|Encyclopedia Britannica]]''</ref> taso, jan li pali ante tawa jan pi kulupu ante. ike mute li kama tan ni. jan mute li jo e mani mute. taso jan mute li jo e mani lili.<ref>[https://www.upi.com/Top_News/US/2018/06/22/UN-report-With-40M-in-poverty-US-most-unequal-developed-nation/8671529664548/?spt=su U.N. report: With 40M in poverty, U.S. most unequal developed nation] - ''UPI.com''</ref>
| |
|
| |
| ==nimi==
| |
| toki Inli la, nimi suli pi ma Mewika li {{nimi ijo|"''United States of America''"|wan pi ma mute pi ma Mewika}}. taso toki Inli la, nimi lili pi ma Mewika li sama e {{nimi ijo|[[ma Amelika]]|America}}. ni li tan ni: nimi pi ma lawa Mewika li kama tan [[ma suli]] ona. tenpo mute la, jan li kepeken nimi lili lili tan sitelen open pi nimi suli pi ma Mewika: ''US'' anu ''USA''. nimi "Juwese" lon [[toki pona]] li kama tan nimi lili ni.
| |
|
| |
| ==tenpo pini==
| |
| [[sitelen:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|thumb|250px|mama pi ma Mewika li sitelen e [[toki pi lawa sin]].]]
| |
|
| |
| tenpo pi pini mute la kulupu nanpa wan pi ma Amelika li kama lon ma Amelika tan [[ma Sipi]]<!--Siberia-->. tenpo pi pini lili la kulupu [[ma Elopa|Elopa]] li kama. ma mute pi ma Elopa li wile lanpan ma lon ma Amelika. [[ma Juke]] li pali e ma sin lon ma Amelika lon poka pi [[telo Alansi]]. ni li ma Mewika sin. taso jan pi kama tawa ma Mewika la ma Juke li lawa ike e ma sin. kulupu Mewika li wile weka tan ma Juke li [[utala pi ante suli pi ma Mewika|utala e ona]]. tenpo sike 1776 la, jan pi ma Mewika li toki e ni: ona li lawa e ma ona. [[mama pi ma Mewika]] li pali e [[lipu lawa suli pi ma Mewika|lipu lawa suli]] e [[lawa pi ken jan lon ma Mewika|lawa pi ken jan]].
| |
|
| |
| kulupu Mewika li kama suli li tawa e [[telo Pasipi]] li weka e kulupu Mewika Insijan tan tomo ona. tenpo sike 1861 la, ma Mewika li kama tu. ni li tan ni: jan li ken [[jo jan|poki e jan ante]]. jan mute li pilin ike tawa ni. taso jan mute li pilin pona tawa ni. kulupu tu li utala. ma pi poki ala li anpa e ma poki. jan li ken ala poki e jan. taso lawa li awen ken e poki jan li awen ken e lawa pi pali ona.
| |
|
| |
| ma Mewika li utala lon [[utala suli nanpa wan]]. tenpo open pi [[utala suli nanpa tu]] la ma Mewika li utala ala. taso [[ma Nijon]] li pakala e ma tomo utala ona Pearl Harbor. tan ni la, ma Mewika li utala e ma Nijon e [[ma Tosi]] e [[ma Italija]]. ma Mewika en ma ante li anpa e ma Nijon e ma Tosi e ma Italija.
| |
|
| |
| kulupu Mewika li pilin ike mute tawa [[ma Sesesele]]. [[utala lete]] la ona li utala e ona. taso ona li kepeken ala ilo utala. ona li lawa e ma ante. ma ni li utala ilo. ma Mewika li utala lon [[ma Anku]] li lon [[ma Wije]] tan ni. jan pi ma Mewika li tawa [[kon mun]] tawa [[mun mi]]. kulupu utala pi ma Mewika li kama suli mute li kama wawa mute li utala e ma ante. utala lete li pini lon tenpo sike nanpa 1991 tan ni: ma Sesesele li pakala.
| |
|
| |
| ==nasin lawa==
| |
| ma Mewika li jo e [[kulupu pi nasin lawa|kulupu suli tu pi nasin lawa]]. ona li {{nimi ijo|[[kulupu Temoka]]|Democratic Party}} li {{nimi ijo|[[kulupu Wepupikan]]|Republican Party}}. jan lawa pi ma Mewika li [[jan So Paten]] li tan kulupu Temoka. tenpo pini la [[jan Tana Tun]] li jan lawa li tan kulupu Wepupikan.
| |
|
| |
| ==esun en mani==
| |
| [[sitelen:United States one dollar bill, obverse.jpg|thumb|lipu mani wan pi mani Mewika]]
| |
|
| |
| [[mani Mewika]] (nimi pi [[toki Inli]]: ''dollar''; sitelen: $; nimi pi [[kulupu ISO|ISO-4217]]: USD) li mani suli taso lon ma Mewika. lipu lawa pi sike mani pi tenpo sike 1792 li pali e mani pi ma Mewika. sina kipisi e mani pi ma Mewika la, ona li pali e {{nimi ijo|mani lili Mewika|cent|toki Inli}}. mani lili 100 pi ma Mewika li lon mani 1 pi ma Mewika . lipu lawa ni li kin pali e nasin pi pali e sike mani pi mani pi ma Mewika. lipu pi mani pi ma Mewika li tan kulupu mani suli pi ma Mewika. tenpo meso la, nimi ona li monsi laso ([[toki Inli]]: ''Greenback'') tan ni: ona li laso mute.
| |
|
| |
| ==jan==
| |
| ma Mewika li jo e jan mute. kulupu nanpa wan pi ma Mewika li lon ma Mewika tan tenpo pini suli. jan pi selo walo li kama sona e ma Amelika la jan pi selo walo en jan pi selo pimeja li kama. jan mute li kama tan [[ma Elopa]]. toki Inli li toki nanpa wan pi ma Mewika. jan mute mute lon ma Mewika li alasa e [[nasin sewi Kolisu]].
| |
|
| |
| ==ma==
| |
| ma Mewika la ma lili mute li lon. ma lili li ken lawa la ma 50 ni li lon.
| |
|
| |
| ===ma lili lawa===
| |
| [[sitelen:Map of USA with state names.svg|lang=tok|350px|thumb|sitelen pi ma Mewika]]
| |
|
| |
| <div style="column-count: 3;">
| |
| * [[sitelen:Flag of Iowa.svg|20px|frameless]] [[ma Ajowa]] (IA)
| |
| * [[sitelen:Flag of Arkansas.svg|20px|frameless]] [[ma Akanso]] (AR)
| |
| * [[sitelen:Flag of Alaska.svg|20px|frameless]] [[ma Alaka]] (AK)
| |
| * [[sitelen:Flag of Alabama.svg|20px|frameless]] [[ma Alapama]] (AL)
| |
| * [[sitelen:Flag of Idaho.svg|20px|frameless]] [[ma Atajo]] (ID)
| |
| * [[sitelen:Flag of Hawaii.svg|20px|frameless]] [[ma Awawi]] (HI)
| |
| * [[sitelen:Flag of Arizona.svg|20px|frameless]] [[ma Ewisona]] (AZ)
| |
| * [[sitelen:Flag of Illinois.svg|20px|frameless]] [[ma Ilino]] (IL)
| |
| * [[sitelen:Flag of Indiana.svg|20px|frameless]] [[ma Insijena]] (IN)
| |
| * [[sitelen:Flag of Utah.svg|20px|frameless]] [[ma Juta]] (UT)
| |
| * [[sitelen:Flag of California.svg|20px|frameless]] [[ma Kaliponja]] (CA)
| |
| * [[sitelen:Flag of Connecticut.svg|20px|frameless]] [[ma Kanesika]] (CT)
| |
| * [[sitelen:Flag of Kansas.svg|20px|frameless]] [[ma Kense]] (KS)
| |
| * [[sitelen:Flag of Kentucky.svg|20px|frameless]] [[ma Kentaki]] (KY)
| |
| * [[sitelen:Flag of Colorado.svg|20px|frameless]] [[ma Kolowato]] (CO)
| |
| * [[sitelen:Flag of Florida.svg|20px|frameless]] [[ma Lowita]] (FL)
| |
| * [[sitelen:Flag of Louisiana.svg|20px|frameless]] [[ma Luwisijena]] (LA)
| |
| * [[sitelen:Flag of Massachusetts.svg|20px|frameless]] [[ma Masasusi]] (MA)
| |
| * [[sitelen:Flag of Maine.svg|20px|frameless]] [[ma Men]] (ME)
| |
| * [[sitelen:Flag of Maryland.svg|20px|frameless]] [[ma Mewilan]] (MD)
| |
| * [[sitelen:Flag of Minnesota.svg|20px|frameless]] [[ma Minisota]] (MN)
| |
| * [[sitelen:Flag of Michigan.svg|20px|frameless]] [[ma Misikin]] (MI)
| |
| * [[sitelen:Flag of Mississippi.svg|20px|frameless]] [[ma Misisipi]] (MS)
| |
| * [[sitelen:Flag of Missouri.svg|20px|frameless]] [[ma Misuwi]] (MO)
| |
| * [[sitelen:Flag of Montana.svg|20px|frameless]] [[ma Montana]] (MT)
| |
| * [[sitelen:Flag of Nebraska.svg|20px|frameless]] [[ma Nepaka]] (NE)
| |
| * [[sitelen:Flag of Nevada.svg|20px|frameless]] [[ma Niwata]] (NV)
| |
| * [[sitelen:Flag of North Carolina.svg|20px|frameless]] [[ma Nokewalana]] (NC)
| |
| * [[sitelen:Flag of North Dakota.svg|20px|frameless]] [[ma Notakota]] (ND)
| |
| * [[sitelen:Flag of New York.svg|20px|frameless]] [[ma Nujo]] (NY)
| |
| * [[sitelen:Flag of New Mexico.svg|20px|frameless]] [[ma Numesiko]] (NM)
| |
| * [[sitelen:Flag of New Jersey.svg|20px|frameless]] [[ma Nusesi]] (NJ)
| |
| * [[sitelen:Flag of New Hampshire.svg|20px|frameless]] [[ma Nuwanse]] (NH)
| |
| * [[sitelen:Flag of Oklahoma.svg|20px|frameless]] [[ma Okajoma]] (OK)
| |
| * [[sitelen:Flag of Rhode Island.svg|20px|frameless]] [[ma Otalan]] (RI)
| |
| * [[sitelen:Flag of Ohio.svg|20px|frameless]] [[ma Owajo]] (OH)
| |
| * [[sitelen:Flag of Oregon.svg|20px|frameless]] [[ma Owekan]] (OR)
| |
| * [[sitelen:Flag of Pennsylvania.svg|20px|frameless]] [[ma Pensiwenja]] (PA)
| |
| * [[sitelen:Flag of South Carolina.svg|20px|frameless]] [[ma Sakewalana]] (SC)
| |
| * [[sitelen:Flag of South Dakota.svg|20px|frameless]] [[ma Satakota]] (SD)
| |
| * [[sitelen:Flag of the_State_of_Georgia.svg|20px|frameless]] [[ma Sosa]] (GA)
| |
| * [[sitelen:Flag of Delaware.svg|20px|frameless]] [[ma Telawe]] (DE)
| |
| * [[sitelen:Flag of Tennessee.svg|20px|frameless]] [[ma Tenesi]] (TN)
| |
| * [[sitelen:Flag of Texas.svg|20px|frameless]] [[ma Tesa]] (TX)
| |
| * [[sitelen:Flag of Wyoming.svg|20px|frameless]] [[ma Wajomin]] (WY)
| |
| * [[sitelen:Flag of Washington.svg|20px|frameless]] [[ma Wasinton]] (WA)
| |
| * [[sitelen:Flag of Vermont.svg|20px|frameless]] [[ma Wemon]] (VT)
| |
| * [[sitelen:Flag of Virginia.svg|20px|frameless]] [[ma Wesinja]] (VA)
| |
| * [[sitelen:Flag of West Virginia.svg|20px|frameless]] [[ma Wewesinja]] (WV)
| |
| * [[sitelen:Flag of Wisconsin.svg|20px|frameless]] [[ma Wikansen]] (WI)
| |
| </div>
| |
|
| |
| ===ma ante===
| |
| * [[sitelen:Flag of Washington, D.C.svg|20px|frameless]] [[ma tomo Sisi]] (DC)
| |
| * [[sitelen:Flag of Guam.svg|20px|frameless]] [[ma Kuwan]] (GU)
| |
| * [[sitelen:Flag of Puerto Rico.svg|20px|frameless]] [[ma Petoliko]] (PR)
| |
|
| |
| ==tan sona==
| |
| <references/>
| |
|
| |
| [[kulupu:ma Mewika|*]]
| |
| [[kulupu:lipu ni li lon lipu Panton kin la o lukin]]
| |
| {{ma Mewika}}
| |