lipu "ma Oselija" la tenpo tu la ante li ni

1,722 bytes added en  2022-05-23
→‎ma: mi pali e poki sona pi ma mama + mi mute e sona pi poki ante
lNo edit summary
(→‎ma: mi pali e poki sona pi ma mama + mi mute e sona pi poki ante)
linja nanpa 13: linja nanpa 13:
|ma tomo lawa=[[ma tomo Kanpala]]
|ma tomo lawa=[[ma tomo Kanpala]]
|nanpa jan=23,401,892 (2016)
|nanpa jan=23,401,892 (2016)
}}
|mute jan la ma tomo suli=ma tomo Sini|ma suli=ma Osejanija|jan lawa=jan Elisepe tu (jan lawa pi [[ma Juke]])
jan Tawi Kali (jan lawa pi tomo lawa)
jan Alapo (jan nanpa wan pi tomo lawa)}}
{{pini ala}}
{{pini ala}}
{{nimi ijo|'''ma Oselija'''|Australia|toki Inli}} li ma pi [[ma Osejanija]]. ona li poki e ma suli lon telo pi ma Osejanija, e [[ma Tamenija]], e ma lili mute lon telo.<ref>"[http://www.comlaw.gov.au/Details/C2005Q00193/0332ed71-e2d9-4451-b6d1-33ec4b570e9f Constitution of Australia]". ComLaw. 9 July 1900. lukin 5 August 2011.</ref>
{{nimi ijo|'''ma Oselija'''|Australia|toki Inli}} li ma pi [[ma Osejanija]]. ona li poki e ma suli lon telo pi ma Osejanija, e [[ma Tamenija]], e ma lili mute lon telo.<ref>"[http://www.comlaw.gov.au/Details/C2005Q00193/0332ed71-e2d9-4451-b6d1-33ec4b570e9f Constitution of Australia]". ComLaw. 9 July 1900. lukin 5 August 2011.</ref>


== tenpo pini ==
== tenpo pini ==
'''jan nanpa wan pi ma Oselija'''


==== jan nanpa wan pi ma Oselija ====
tenpo sike 65,000 pini la, [[jan nanpa wan pi ma Oselija|jan nanpa wan]] li kama tan [[ma Asija]].<ref>Fagan, Brian M.; Durrani, Nadia (2018). People of the Earth: An Introduction to World Prehistory. Taylor & Francis. pp. 250–253. <nowiki>ISBN 978-1-351-75764-5</nowiki>.</ref><ref>Oppenheimer, Stephen (2013). Out of Eden: The Peopling of the World. Little, Brown Book Group. pp. 111–. <nowiki>ISBN 978-1-78033-753-1</nowiki>.</ref> ona li jo e kulupu mute e toki mute.<ref>Encyclopædia Britannica.</ref> ona li pali ante e ma tawa alasa e soweli e kala kepeken lawa pi seli en sinpin linja pi telo linja. kin la ona li pali e ilo alasa mute. palisa alasa en [[palisa tawa kama]] li ni. mute la jan nanpa wan li pali ala e tomo suli. kin la ona li tawa kepeken kulupu lili. ma ale li jo jan ala tawa jan nanpa wan, pilin ona li ni: mi kama tan ma, ma li mama mi, ma li jo e mi. kin la nasin sike li suli tawa ona. ona la tenpo pini en tenpo ni en tenpo kama li sama.
tenpo sike 65,000 pini la, [[jan nanpa wan pi ma Oselija|jan nanpa wan]] li kama tan [[ma Asija]].<ref>Fagan, Brian M.; Durrani, Nadia (2018). People of the Earth: An Introduction to World Prehistory. Taylor & Francis. pp. 250–253. <nowiki>ISBN 978-1-351-75764-5</nowiki>.</ref><ref>Oppenheimer, Stephen (2013). Out of Eden: The Peopling of the World. Little, Brown Book Group. pp. 111–. <nowiki>ISBN 978-1-78033-753-1</nowiki>.</ref> ona li jo e kulupu mute e toki mute.<ref>Encyclopædia Britannica.</ref> ona li pali ante e ma tawa alasa e soweli e kala kepeken lawa pi seli en sinpin linja pi telo linja. kin la ona li pali e ilo alasa mute. palisa alasa en [[palisa tawa kama]] li ni. mute la jan nanpa wan li pali ala e tomo suli. kin la ona li tawa kepeken kulupu lili. ma ale li jo jan ala tawa jan nanpa wan, pilin ona li ni: mi kama tan ma, ma li mama mi, ma li jo e mi. kin la nasin sike li suli tawa ona. ona la tenpo pini en tenpo ni en tenpo kama li sama.


'''jan kama pi ma Elopa'''
==== jan kama pi ma Elopa ====
 
tenpo sike 1606 la, jan pi [[ma Netelan]] li lukin tawa ma Oselija. ona li sitelen e ma selo mute, li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Olan"|Nieuw-Holland|toki Netelan|ma Olan sin|ipa=}}. taso, ona li lon ala e tomo.<ref>Davison, Hirst and Macintyre, p. 233</ref> {{nimi ijo|jan Jemu Ku|James Cook|toki Inli}} pi [[ma Inli]] li sitelen e ma selo mute kin lon tenpo sike 1770. ona li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Sato Welu"|New South Wales|toki Inli|ma Kinla sin pi lon ante|ipa=}} tawa ma selo ni. ona li toki e ni: jan ala li lawa e ma ni la ma Inli li jo e ma selo ni.<ref>Goucher, Candice; Walton, Linda (2013). World History: Journeys from Past to Present. Routledge. pp. 427–428. <nowiki>ISBN 978-1-135-08829-3</nowiki>.</ref> tenpo sike 1788 la, ma Inli li weka e jan ike e jan pakala tawa ma Niju Sato Welu.<ref>"[http://australia.gov.au/about-australia/australian-story/european-discovery-and-colonisation European discovery and the colonisation of Australia]". Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Commonwealth of Australia. 11 January 2008. lukin 7 May 2010.</ref>
tenpo sike 1606 la, jan pi [[ma Netelan]] li lukin tawa ma Oselija. ona li sitelen e ma selo mute, li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Olan"|Nieuw-Holland|toki Netelan|ma Olan sin|ipa=}}. taso, ona li lon ala e tomo.<ref>Davison, Hirst and Macintyre, p. 233</ref> {{nimi ijo|jan Jemu Ku|James Cook|toki Inli}} pi [[ma Inli]] li sitelen e ma selo mute kin lon tenpo sike 1770. ona li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Sato Welu"|New South Wales|toki Inli|ma Kinla sin pi lon ante|ipa=}} tawa ma selo ni. ona li toki e ni: jan ala li lawa e ma ni la ma Inli li jo e ma selo ni.<ref>Goucher, Candice; Walton, Linda (2013). World History: Journeys from Past to Present. Routledge. pp. 427–428. <nowiki>ISBN 978-1-135-08829-3</nowiki>.</ref> tenpo sike 1788 la, ma Inli li weka e jan ike e jan pakala tawa ma Niju Sato Welu.<ref>"[http://australia.gov.au/about-australia/australian-story/european-discovery-and-colonisation European discovery and the colonisation of Australia]". Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Commonwealth of Australia. 11 January 2008. lukin 7 May 2010.</ref>


jan pi ma Inli li utala li moli li lawa e jan pi nanpa wan.<ref>Attwood, Bain; Foster, Stephen Glynn (2003) ''Frontier Conflict: The Australian Experience'' National Museum of Australia <nowiki>ISBN 978-1-876944-11-7</nowiki> p. 89</ref> ona li lanpan e jan lili tan mama pi jan nanpa wan.<ref>Attwood, Bain (2005). Telling the truth about Aboriginal history. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin. <nowiki>ISBN 978-1-74114-577-9</nowiki>.</ref> tenpo ni la, ni li awen, taso ni li pana kin e pilin ike tawa jan nanpa wan pi tenpo ni. ona li pana e nimi "[[kulupu jan tenpo lanpan]]" tawa jan nanpa wan tan ijo tenpo ni. <ref>"[https://australian.museum/learn/first-nations/stolen-generation/ The Stolen Generation]" The Australian Museum. 22 June 2020. lukin 3 May 2021.</ref>
jan pi ma Inli li utala li moli li lawa e jan pi nanpa wan.<ref>Attwood, Bain; Foster, Stephen Glynn (2003) ''Frontier Conflict: The Australian Experience'' National Museum of Australia <nowiki>ISBN 978-1-876944-11-7</nowiki> p. 89</ref> ona li lanpan e jan lili tan mama pi jan nanpa wan.<ref>Attwood, Bain (2005). Telling the truth about Aboriginal history. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin. <nowiki>ISBN 978-1-74114-577-9</nowiki>.</ref> tenpo ni la, ni li awen, taso ni li pana kin e pilin ike tawa jan nanpa wan pi tenpo ni. ona li pana e nimi "[[kulupu jan tenpo pi lanpan]]" tawa jan nanpa wan tan ijo tenpo ni. <ref>"[https://australian.museum/learn/first-nations/stolen-generation/ The Stolen Generation]" The Australian Museum. 22 June 2020. lukin 3 May 2021.</ref>  


== ma ==
== ma ==
linja nanpa 33: linja nanpa 34:
ma Oselija jo e ma kipisi pi luka wan e ma kipisi ante tu wan. kin la, ona jo e ma kipisi ante pi telo ante. ma lon ma Oselija li ni:
ma Oselija jo e ma kipisi pi luka wan e ma kipisi ante tu wan. kin la, ona jo e ma kipisi ante pi telo ante. ma lon ma Oselija li ni:


'''ma kipisi'''
==== ma kipisi ====
 
* [[ma Kinlan]]
* [[ma Kinlan]]
* [[ma Niju Sato Weli]]
* [[ma Niju Sato Weli]]
linja nanpa 42: linja nanpa 42:
* [[ma Witowija]]
* [[ma Witowija]]


'''ma kipisi lili'''
==== ma kipisi lili ====
 
''lon ma Oselija''
''lon ma Oselija''


linja nanpa 57: linja nanpa 56:


== jan ==
== jan ==
tenpo sike 2016 la jan lawa li pali e lipu nanpa jan, pini la ona li lukin e ni: jan 23,401,892 li lon e ma Oselija.
ma suli la ma Oselija li jo ala e jan mute. jan mute li poka e selo ma e telo suli.
====== ma mama pi jan ======
lipu nanpa jan la jan lawa li toki e ni: ma mama sina li seme? jan li sitelen e ni:
{| class="wikitable sortable"
!len
!ma mama
!kipisi
!sona mute
|-
|[[ijo:Flag of England.svg|18x18px]]
|[[ma Inli]]
|36.1%
|
|-
|[[ijo:Flag of Australia (converted).svg|19x19px]]
|[[ma Oselija]]
|33.5%
|ni la jan mute li tan [[ma Juke]].
|-
|[[ijo:Flag of Ireland.svg|18x18px]]
|[[ma Alan]]
|11.0%
|
|-
|[[ijo:Flag of Scotland.svg|19x19px]]
|[[ma Sukosi]]
|9.3%
|
|-
|[[ijo:Flag of the People's Republic of China.svg|19x19px]]
|[[ma Sonko]]
|5.6%
|
|-
|[[ijo:Flag of Italy.svg|19x19px]]
|[[ma Italija]]
|4.6%
|
|-
|[[ijo:Flag of Germany.svg|19x19px]]
|[[ma Tosi]]
|4.5%
|
|-
|[[ijo:Flag of India.svg|19x19px]]
|[[ma Palata]]
|2.8%
|
|-
|[[ijo:Australian Aboriginal Flag.svg|19x19px]]
|[[jan nanpa wan pi ma Oselija|jan nanpa wan]]
|2.8%
|ni la jan nanpa wan li tan ma suli Oselija li tan ma telo Towe.
|-
|[[ijo:Flag of Greece.svg|19x19px]]
|[[ma Elina|ma Elena]]
|1.8%
|
|-
|[[ijo:Flag of the Netherlands.svg|19x19px]]
|[[ma Netelan]]
|1.6%
|
|-
|[[ijo:Flag of the Philippines (traditional royal blue).svg|19x19px]]
|[[ma Pilipina]]
|1.4%
|
|-
|[[ijo:Flag of Vietnam.svg|19x19px]]
|[[ma Wije]]
|1.4%
|
|-
|[[ijo:Flag of Lebanon.png|19x19px]]
|[[ma Lunpan]]
|1%
|
|}
====== toki mama pi jan ======
...
...


55

edits