sina ante e lipu "kulupu jan Mon"

{{poki sona|nimi=kulupu jan Mon|nimi mama=Hmoob/Moob/Hmong/Mong/𖬌𖬣𖬵/𖬌𖬦|sitelen=[[File:Hmong_women_at_Coc_Ly_market,_Sapa,_Vietnam.jpg|200px]]|toki pi anpa sitelen=jan pi kulupu Mon Owa lon ma esun}}

'''kulupu jan Mon''' {{nimi ijo||Hmoob / 𖬌𖬣𖬵|toki Mon||ipa=[m̥ɔ̃́]}} li kulupu jan tan [[ma Asija pi open suno]] anpa.

== ma ==
jan mute pi kulupu Mon li lon ma Asija. 

* sike suno 2000 la jan ~2777039 li lon [[ma Sonko]]. 
* sike suno 2019 la jan 1393547 li lon [[ma Wije]]. 
* sike suno 2015 la jan 595028 li lon [[ma Lajo]].
** mute la ona li lon ma Lajo sewi.
* sike suno 2015 la jan 250070 li lon [[ma Tawi]].

jan mute li lon ma ante kin.

* sike suno 2019 la jan 327000 li lon [[ma Mewika]].
** mute la ona li lon [[ma Kaliponja]] li lon [[ma Minisota]] li lon [[ma Wikansen]].
* sike suno 1999 la jan 4000 li lon [[ma Alensina]].
* sike suno 2011 la jan 3438 li lon [[ma Oselija]].
* sike suno 1999 la jan 600 li lon [[ma Kanata]].

== kulupu ==
[[ijo:Hmong-Ban Phaya Phipak62.JPG|thumb|jan pi kulupu Mon Tu]]
kulupu mute li lon kulupu Mon.

* {{nimi ijo|kulupu Mon Ta|Hmoob Dawb||kulupu Mon walo|ipa=}}
* {{nimi ijo|kulupu Mon Len|Moob Leeg||kulupu Mon laso|ipa=}}
* {{nimi ijo|kulupu Mon Tu|Hmoob Dub||kulupu Mon pimeja|ipa=}}
* {{nimi ijo|kulupu Mon Owa|Hmong Hoa||kulupu Mon pi kasi kule|ipa=}} 

nimi pi kulupu ni li kama tan len ona. kulupu Mon Ta la meli li jo e len walo lon tenpo namako. kulupu Mon Len la meli li jo e len laso. kulupu Mon Tu la jan li jo e len pimeja. kulupu Mon Owa la jan li jo e len pi kule mute.

kulupu Mon Ta en kulupu Mon Len li suli lon ma Mewika lon ma Asija.

lon [[toki Inli]] la nimi pi kulupu ale ni li "Hmong." sitelen "hm" li sitelen pi kalama /m̥/. kalama ni li lon open pi nimi "Hmoob Dawb" (kulupu Mon Ta). taso, kulupu Mon ale ala li jo e kalama ni. open pi nimi "Moob Leeg" (kulupu Mon Len) li /m/. ni la, nimi "Hmong" li toki ala e kulupu Mon Len. taso, jan li wile toki e kulupu ale la tenpo mute la ona li kepeken nimi "Hmong." ni li ike tawa jan mute pi kulupu Mon Len.

== tenpo pini ==
[[ijo:FlowerHmong Vietnam (pixinn.net).jpg|thumb|jan pi kulupu Mon Owa]]
ma open pi kulupu Mon la jan mute li pilin ante. ona li ken [[ma Po]] li ken [[ma Monko]] li ken ma Sonko. taso jan li sona pona e ni: ona li kama lon ma Sonko. taso tenpo suli nanpa 18 la ona li kama utala e jan pi ma Sonko. kulupu Sonko li suli a. kulupu Mon li lili. ni la kulupu Sonko li anpa e kulupu Mon. ona li weka e lipu pi kulupu Mon e sitelen pi kulupu Mon. ni la sona mute pi kulupu Mon li weka. kulupu Sonko li lawa ike e jan pi kulupu Mon. lawa ona li ni: 

* jan pi kulupu Mon o sitelen ala e toki ona.
** jan pi kulupu Mon li awen sitelen e toki ona kepeken linja lon len ona. ni la kulupu Sonko li sona ala e ni: linja ni li sitelen e toki. ona li pilin e ni: linja ni li len taso.
* jan pi kulupu Mon o pali ala e ijo pi nasin sewi ona.
* jan pi kulupu Mon o pali. ona li kama ala e mani tan pali ni. ona li wile ala pali la ona o awen pali.

taso, jan mute li tawa tan lawa ike ni. ona li tawa ma Lajo li tawa ma Wije li tawa ma Tawi li tawa ma poka ante. jan mute li tawa ma Lajo. ona li pali e tomo li kama e kasi. ona li jo ala e mani mute. ona li sitelen ala e toki ona. ona li pana e sona pi tenpo pini ona kepeken toki uta taso. taso tenpo kama la jan li kama sitelen e ona kepeken [[sitelen Lasina]] kepeken [[sitelen Pa A Mon]].

tenpo suli nanpa 20 la ma Kanse li kama lawa e ma Lajo. ona li lawa ike e ona. lawa ona la jan ale pi kulupu Mon o pana e mani tawa lawa. taso jan ni li jo ala e mani mute. ona li jo ala e mani la ona o pana e kasi moku ona. ona li jo ala e kasi la ona o pana e jan lili ona. kin la ona o pali. lawa li pana ala e mani tawa ona tan pali ni. lawa ni li ike suli tawa jan pi kulupu Mon. ni la ona li kama utala e ona. ona li utala pona, taso pini la ma Kanse li anpa e ona lon sike suno 1920. taso, ma Kanse li weka tan ma pi kulupu Mon. lawa ona li pini.

lon sike suno 1960 la ma Mewika li [[utala pi ma Wije|utala e ma Wije]] tan ni: nasin pi ma Wije li [[nasin pi pali kulupu]]. ma Wije li wile e ni: nasin ni li kama lon ma Lajo. taso ma Mewika li wile ala lon ma Lajo. ni la jan pi kulupu Mon li utala e nasin ni lon ma Lajo. kin la jan pi kulupu Mon li utala lon ma Wije. jan mute pi kulupu Mon li kama moli tan utala ni. utala li pini la jan 75000-150000 pi kulupu Mon li moli.

utala ni li pini la jan mute pi kulupu Mon li tawa ma ante lon [[ma Amelika]] lon [[ma Elopa]]. taso jan mute li awen lon ma Asija kin.
[[kulupu:kulupu jan]]