lipu "ma" la tenpo tu la ante li ni

Jump to navigation Jump to search
1,073 bytes added en  2023-01-26
l
ilo li ante e nimi pi nasin lipu tan "ijo:" tawa "sitelen:"
(mi ante lili e nanpa.)
l (ilo li ante e nimi pi nasin lipu tan "ijo:" tawa "sitelen:")
(9 intermediate revisions by 5 users not shown)
linja nanpa 1: linja nanpa 1:
{{lili ike}}[[File:The Earth seen from Apollo 17.jpg|thumb|right|"sike lili laso" li sitelen e ma. ona li tan nasin mun Apolo nanpa luka luka luka tu. ma Alapi en ma Apika en ma Matakasa li lon sewi sitelen. ma Antasika li lon anpa sitelen. sitelen li tan tenpo sike 1972.]]
''sina wile kama sona e ma ale la, o lukin e [[ma suli]].''[[File:The Earth seen from Apollo 17.jpg|thumb|right|"sike lili laso" li sitelen e ma. ona li tan nasin mun Apolo nanpa luka luka luka tu. ma Alapi en ma Apika en ma Matakasa li lon sewi sitelen. ma Antasika li lon anpa sitelen. sitelen li tan tenpo sike 1972.]]
[[File:Ma - sitelen pona in Sonja Lang's handwriting.svg|thumb|50px|right|nimi ma kepeken sitelen pona]]
[[File:Ma - sitelen pona in Sonja Lang's handwriting.svg|thumb|50px|right|nimi ma kepeken sitelen pona]]
[[suno mi]] la, ma li mun nanpa tu wan. sona la, soweli en kasi en ijo sama li kama tan ona taso. supa luka luka la, telo li lon supa ona luka tu. pini tu ona la, telo kiwen li lon supa mute tan lete. anpa pi supa ma li jo e wan kiwen mute. wan ni li tawa kepeken tenpo suli. insa ma li sike kiwen mani. kiwen telo seli li lon insa ni, li lawa e ilo nasin kepeken wawa kon. kiwen kon li lon kiwen telo ni, li tawa lili e wan kiwen pi supa ma.  
[[suno mi]] la, ma li mun nanpa tu wan. sona la, soweli en kasi en ijo sama li kama tan ona taso. supa luka luka la, telo li lon supa ona luka tu. pini tu ona la, telo kiwen li lon supa mute tan lete. anpa pi supa ma li jo e wan kiwen mute. wan ni li tawa kepeken tenpo suli. insa ma li sike kiwen mani. kiwen telo seli li lon insa ni, li lawa e ilo nasin kepeken wawa kon. kiwen kon li lon kiwen telo ni, li tawa lili e wan kiwen pi supa ma.  
linja nanpa 9: linja nanpa 9:
jan sona li lukin e wawa kiwen e ijo ante la, ma li open lon tenpo sike pini 4 500 000 000. mute pi tenpo ni la, telo suli li kama moli ala. ni li ante e supa ma, li ante e kon. kasi en soweli li awen, li ante mute lon ma. sama mute mute mute mute mute la, ante ni mute mute mute mute luka luka luka tu tu li awen ala li moli lon tenpo pini. jan 8 000 000 000 li lon ma, li wile e ale ma tawa moli ala ona. jan li kama ante mute e poka ona.
jan sona li lukin e wawa kiwen e ijo ante la, ma li open lon tenpo sike pini 4 500 000 000. mute pi tenpo ni la, telo suli li kama moli ala. ni li ante e supa ma, li ante e kon. kasi en soweli li awen, li ante mute lon ma. sama mute mute mute mute mute la, ante ni mute mute mute mute luka luka luka tu tu li awen ala li moli lon tenpo pini. jan 8 000 000 000 li lon ma, li wile e ale ma tawa moli ala ona. jan li kama ante mute e poka ona.


== selo anpa ma ==
==kipisi ma==
[[ijo:Earth-cutaway-schematic-numbered.svg|thumb|ni li sitelen pi selo anpa ma. 1a: selo ma supa (lon anpa pi [[telo suli]]), 1b: selo ma supa (lon ma suli), 2: selo ma insa, 3: insa ma (3a = 6 = insa ma telo, 3b = 7 = insa ma kiwen), 4: selo ma kiwen, 5: selo ma ko.]]
 
===kipisi suli===
[[File:Seven continents Australia not Oceania.png|thumb]]
ma li jo e kipisi suli. nasin mute pi kipisi ni li lon.
 
*[[ma Apika Elasija]]
**[[ma Elasija]]
***[[ma Asija]]
***[[ma Elopa]]
**[[ma Apika]]
*[[ma Amelika]]
**[[ma Amelika lete]]
**[[ma Amelika seli]]
*[[ma Antasika]]
*[[ma Osejanija]]
 
==ma lawa==
o lukin: [[lipu pi ma lawa]]
 
== selo ma ==
'''selo ma''' li len e ma.
 
ona li jo e [[ma#selo anpa ma|selo kiwen]] <!--Lithosphere--> e [[kon sewi|selo kon]] <!-- Atmosphere --> e [[telo suli|selo telo]] <!-- Ocean --> e [[ma pi telo kiwen lete|selo pi telo kiwen]] <!-- Cryosphere -->
 
[[mun]] li jo e selo ma. [[mun Jupite]] li jo selo kon taso. [[mun Masi]] li jo e selo kiwen e selo kon e selo pi telo kiwen lete.
 
<gallery>
ijo:Flinders - over Desert plain.JPG|selo kiwen
ijo:Top_of_Atmosphere.jpg|selo kon
ijo:Pacific Ocean - panoramio (10).jpg|selo telo
ijo:Sea ice terrain.jpg|selo pi telo kiwen
</gallery>
 
==sijelo ma==
[[sitelen:Earth-cutaway-schematic-numbered.svg|thumb|ni li sitelen pi selo anpa ma. 1a: selo ma supa (lon anpa pi [[telo suli]]), 1b: selo ma supa (lon ma suli), 2: selo ma insa, 3: insa ma (3a = 6 = insa ma telo, 3b = 7 = insa ma kiwen), 4: selo ma kiwen, 5: selo ma ko.]]
ma li jo e [[selo ma|selo]]. anpa pi supa ma la selo mute li lon. tan insa la ona li ni<ref>GEIGER, Beth. 2019. ''Explainer: Earth — layer by layer.'' ni li tan lipu www.sciencenewsforstudents.org/article/explainer-earth-layer-layer lon tenpo 2021.05.25 [https://www.sciencenewsforstudents.org/article/explainer-earth-layer-layer]</ref>.
ma li jo e [[selo ma|selo]]. anpa pi supa ma la selo mute li lon. tan insa la ona li ni<ref>GEIGER, Beth. 2019. ''Explainer: Earth — layer by layer.'' ni li tan lipu www.sciencenewsforstudents.org/article/explainer-earth-layer-layer lon tenpo 2021.05.25 [https://www.sciencenewsforstudents.org/article/explainer-earth-layer-layer]</ref>.


linja nanpa 18: linja nanpa 52:
*'''selo ma supa''' li kiwen li lili li lete. jan en ijo mute ante li lon sewi pi selo ni. selo ni en kipisi sewi pi selo ma insa li {{nimi ijo|'''selo ma kiwen'''|λιθόσφαιρα|toki Elena|sike kiwen|ipa=}}. selo ni li jo e kipisi mute. kipisi ni li [[ma suli]]. ma suli li tawa lili kepeken tenpo mute.
*'''selo ma supa''' li kiwen li lili li lete. jan en ijo mute ante li lon sewi pi selo ni. selo ni en kipisi sewi pi selo ma insa li {{nimi ijo|'''selo ma kiwen'''|λιθόσφαιρα|toki Elena|sike kiwen|ipa=}}. selo ni li jo e kipisi mute. kipisi ni li [[ma suli]]. ma suli li tawa lili kepeken tenpo mute.


== lipu sona ==
==lipu sona==
 
[[kulupu:ma]]
[[kulupu:ma]]
[[kulupu:mun]]
[[kulupu:mun]]
[[kulupu:lipu ni li lon lipu Panton kin la o lukin]]
<references />
2,708

edits

lipu pi ilo tawa