Open main menu
lipu tomo
lipu ante
o lon sijelo
ante
lipu Wikipesija li seme?
wile ala pi jan pali lipu
o alasa
sina ante e lipu "
ma Loma pi tenpo pini
"
Warning:
You are not logged in. Your IP address will be publicly visible if you make any edits. If you
log in
or
create an account
, your edits will be attributed to your username, along with other benefits.
Anti-spam check. Do
not
fill this in!
{{kon ante|ma lawa suli pi tenpo pini|ma tomo|[[ma tomo Loma]]}} {{poki sona ma| | nimi ma=ma Loma | nimi mama=Roma | ma tomo lawa=[[ma tomo Loma]] | ma suli=[[ma Elasija]] en [[ma Apika]] | toki lawa=[[toki Lasina]] | tenpo open=sike suno nanpa 753 BCE | tenpo pini=sike suno nanpa 1453 CE | sitelen=[[File:Roman Republic Empire map.gif|300px]]}} {{nimi ijo|'''ma Loma'''|Roma|toki Lasina}} li [[ma]] pi [[tenpo pini]]. jan pi ma Loma li [[toki Lasina]]. toki Lasina la nimi pi ma Loma li ''Imperium Romanum''. nimi lili li ''Roma''. tan ni la ma Loma li lon: [[ma tomo Loma]] li ma tomo lili pi [[kulupu jan Lasina]]. ma tomo Loma la [[kulupu jan Lasena]] en kulupu jan ante li utala. taso ma tomo Loma la kulupu jan Lasena li pakala e jan ante li kama lawa e jan ante. ma tomo Loma li kama suli mute li kama ma tomo lawa suli. ona li [[ma lawa suli|kama lawa ma mute]]. ma Loma li jo e tenpo suli tu wan: tenpo nanpa wan la ma Loma pi {{nimi ijo|jan lawa wan|Regnum Romanum|toki Lasina}} li lon. tenpo nanpa tu la ma Loma pi {{nimi ijo|lawa kulupu|Senatus Populusque Romanus|toki Lasina}} li lon. tenpo nanpa tu wan la {{nimi ijo|ma suli Loma|Imperium Romanum|toki Lasina}} li lon. ma Loma li suli mute li wawa mute li lawa e ma mute pi [[ma Elopa]]. tenpo wawa la, ona li lawa e ma mute pi [[ma Elopa]] e ma lili pi [[ma Asija]] e ma lili pi [[ma Apika]]. lawa ona li open alasa pi [[nasin sewi Kolisu]] la, nasin sewi Kolisu li tawa mute. == tenpo pini == [[sitelen:Roman Empire Trajan 117AD.png|thumb|tenpo suno sike 117 la ma Loma li suli mute ]] === tenpo open === tenpo open la ma Loma li jo e jan lawa mute. tenpo pi jan lawa Loma li lon tenpo sike 753 BCE - 509 BCE. tawa toki pi tenpo pini, tenpo sike 753 BCE la [[jan Lomulu|jan lawa Lomulu]] li mama e [[ma tomo Loma]]. ona li jan lawa open Loma. tenpo sike nanpa 753 BCE 716 BCE la ona jan lawa pi ma Loma. [[jan Titi Liwi]] li toki e jan Romulus li weka lon kon. ni li kulupu nimi pi jan lawa pi ma Loma. sona tan jan Titi Liwi<ref name=":0">[https://en.wikisource.org/wiki/From_the_Founding_of_the_City/Book_1 jan Liwi, ab urbe condita libri, I]</ref>. {| class="wikitable" |+ !nimi lon toki Lasina !nimi lon toki pona !tenpo lawa !sona |- |[[jan Lomulu|Romulus]] |[[jan Lomulu|Lomulu]] |c. 753 - 716 BCE |kama pi jan lawa pini la moli e jan sama ona, jan Lemu. |- |[[jan Numa Popilu|Numa Pompilius]] |[[jan Numa Popilu|Numa Ponpiliju]] |c. 716 - 672 BCE |mama pi nasin sewi mute. |- |Tullus Hostilius |Tulu Otiliju |c. 672 - 640 BCE |jan Tullus li utala tawa tomo Alba Longa. ma Loma li wawa. |- |Ancus Marcius |Anku Makiju |c. 640 - 616 BCE |jan Ancus li utala tawa kulupu Lasina. |- |Lucius Tarquinius Priscus |Lukiju Takiniju Piku |c. 616 - 578 BCE |ona tan ma Elulila (toki Lasina: ''Etruria''). ona li jan lili lili pi jan Numa. |- |Servius Tullius |Sewiju Tuliju |c. 578 - 534 BCE |jan Lucius Tarquinius Superbus li moli e ona. |- |Lucius Tarquinius Superbus |Luku Takinu Supepu |c. 534 - 509 BCE |ona li jan lawa pini pi ma Loma. |} === tenpo pi kulupu lawa === tenpo sike 509 BCE la, jan Lucius Junius Brutus, mama pi lawa kulupu Loma<ref name=":0" />, li lon. tenpo pi kulupu lawa la jan tu li jan lawa pi ma Loma. tawa jan pi tenpo pini mute la, tenpo pi kulupu lawa li 509 BCE - 23 BCE. === tenpo pi jan wan lawa === ==== tenpo pi ma wan ==== tenpo suno sike 27 BCE la [[jan Okuse]] li kama e {{nimi ijo|jan pi nanpa wan|Princeps|toki Lasina}} pi ma Loma<ref>[https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100345995 oxford reference]</ref>. ni la tenpo open la tenpo pi jan wan lawa. jan kulupu pi jan Okuse li lawa e ma Loma tawa tenpo pi jan Newo, tenpo suno sike 68 CE. tenpo suno sike 293 la jan lawa Diocletian li open e {{nimi ijo|nasin lawa pi jan kulupu pi tu tu|ΟΞ΅ΟΟΞ±ΟΟΞ―Ξ±|toki Elina}}. tenpo suno sike 324 la jan lawa Kotani li open e [[ma tomo Itanpu|ma tomo Kotasinopu]]. ona li pali ma tomo ni tawa ma tomo lawa pi ma Loma. tenpo pi jan lawa wan li lon tawa tenpo suno sike 395. ==== tenpo pi ma tu ==== tenpo suno sike 395 la jan lawa Theodosius I pi ma Loma li moli la ma Loma li tu la ma Loma tu li lon. tenpo suno sike 476 la ma Loma nanpa wan la [[jan Tosi]] li pakala li lawa e ma Loma nanpa wan, taso ma Loma pi nanpa tu lon. ==== tenpo pi ma Loma nanpa tu ==== taso ma Loma nanpa tu li awen. tenpo pi lon sina la nimi sin pi ma Loma nanpa tu li [[ma Pasileja Loma]]. tenpo mute la ma Pasileja Loma li lon. taso tenpo sike 1453 la [[ma Tuki|jan Tuki]] li pakala li lawa e ma Pasileja Loma. == nasin sewi == [[sitelen:August Labicana Massimo Inv56230.jpg|thumb|300x300px|jan Okuse li jan sewi pi suli mute (''Pontifex Maximus'') lon ma Loma]] tan tenpo open pi ma Loma la [[nasin sewi]] lawa pi ma Loma li [[nasin sewi pi ma Loma|nasin sewi Loma]]. tenpo pi jan lawa Newo en jan lawa Tomitijan la, jan Loma li alasa e jan pi nasin sewi pi jan Jesu. tenpo pi jan lawa Konati la nasin sewi lawa pi ma Loma tawa [[nasin sewi pi jan Jesu]]. == tenpo ni == ma ni la tenpo pini la ma Loma pi tenpo pini li lawa: [[ma Epanja]] en [[ma Potuke]] en [[ma Italija]] en [[ma Kanse]] en [[ma Lominija]] en [[ma Kinla]] en [[ma Inli]] en ma ante. == sitelen == <gallery> sitelen:Colosseo 2020.jpg|tomo Kolosemo anu tomo musi pi jan Flavia, tomo pi sona tan jan mute sitelen:Capitoline she-wolf Musei Capitolini MC1181.jpg|soweli meli li moku telo e jan Lomulu e jan Lemu sitelen:Capitoline Brutus Musei Capitolini MC1183 02.jpg|jan kiwen li sitelen e jan Luku Junu Putu, mama pi lawa kulupu pi ma Loma sitelen:Augustus of Prima Porta (inv. 2290).jpg|jan kiwen li sitelen e jan Okuse, jan nanpa wan pi ma Loma sitelen:Mosaic of Justinianus I - Basilica San Vitale (Ravenna).jpg|sitelen kiwen pi jan lawa Jusinija nanpa wan </gallery> == o lukin kin == * [[jan Okuse]] * [[jan Juliju Kesali]] * [[ma suli Loma sewi]] * [[tenpo linja pi tenpo pini pi ma Loma]] == tan sona == <references />{{lipu pona}} [[kulupu:ma Apika]] [[kulupu:ma Asija]] [[kulupu:ma Elopa]] [[kulupu:ma Italija]] [[kulupu:ma pi tenpo pini]] [[kulupu:ma Loma pi tenpo pini]] [[kulupu:tenpo pini]] [[kulupu:lipu pona]]
ante li seme:
o sona e ni: lipu Wikipesija la lipu lawa "o toki e nimi mi. o pana sama."
(
toki Inli
:
Creative Commons Attribution-ShareAlike (CC BY-SA)
)
nanpa 4.0
en lipu lawa CC BY-SA
nanpa 3.0
li lawa e ken pi sama toki. (
toki pona la ona li lon.
) jan li ken ante e toki sina, li ken pana e ona tawa jan ante. sina wile ala e ni la, o sitelen ala lon lipu ni. kin la sina toki e ni: toki sina ni li tan sina taso, anu tan lipu pi ken ale.
jan ante li wile ala la, o pana ala e toki ona tawa lipu ni!
o ala
mi sona ala e ante
(ona li open e lupa sin)
lipu ni li kepeken lipu kipisi ni:
kipisi:kon ante
(
o ante
)
kipisi:lipu pona
(
o ante
)
kipisi:nimi ijo
(
o ante
)
kipisi:poki pi toki suli
(
o ante
)
kipisi:poki sona ma
(
o ante
)
kipisi:toki ante
(
o ante
)