156
edits
(tenpo pini pi ma wan) |
lNo edit summary |
||
(18 intermediate revisions by 5 users not shown) | |||
linja nanpa 3: | linja nanpa 3: | ||
| nimi ma=ma Loma | | nimi ma=ma Loma | ||
| nimi mama=Roma | | nimi mama=Roma | ||
| ma tomo lawa=ma tomo Loma | | ma tomo lawa=[[ma tomo Loma]] | ||
| ma suli=ma | | ma suli=[[ma Elasija]] en [[ma Apika]] | ||
| toki lawa=toki Lasina | | toki lawa=[[toki Lasina]] | ||
| tenpo open=sike suno nanpa 753 BCE | | tenpo open=sike suno nanpa 753 BCE | ||
| tenpo pini=sike suno nanpa 1453 CE | | tenpo pini=sike suno nanpa 1453 CE | ||
linja nanpa 13: | linja nanpa 13: | ||
tan ni la ma Loma li lon: [[ma tomo Loma]] li ma tomo lili pi [[kulupu jan Lasina]]. ma tomo Loma la [[kulupu jan Lasena]] en kulupu jan ante li utala. taso ma tomo Loma la kulupu jan Lasena li pakala e jan ante li kama lawa e jan ante. ma tomo Loma li kama suli mute li kama ma tomo lawa suli. ona li [[ma lawa suli|kama lawa ma mute]]. | tan ni la ma Loma li lon: [[ma tomo Loma]] li ma tomo lili pi [[kulupu jan Lasina]]. ma tomo Loma la [[kulupu jan Lasena]] en kulupu jan ante li utala. taso ma tomo Loma la kulupu jan Lasena li pakala e jan ante li kama lawa e jan ante. ma tomo Loma li kama suli mute li kama ma tomo lawa suli. ona li [[ma lawa suli|kama lawa ma mute]]. | ||
tenpo suli | ma Loma li jo e tenpo suli tu wan: tenpo nanpa wan la ma Loma pi {{nimi ijo|jan lawa wan|Regnum Romanum|toki Lasina}} li lon. tenpo nanpa tu la ma Loma pi {{nimi ijo|lawa kulupu|Senatus Populusque Romanus|toki Lasina}} li lon. tenpo nanpa tu wan la {{nimi ijo|ma suli Loma|Imperium Romanum|toki Lasina}} li lon. | ||
ma Loma li suli mute li wawa mute li lawa e ma mute pi [[ma Elopa]]. tenpo wawa la, ona li lawa e ma mute pi [[ma Elopa]] e ma lili pi [[ma Asija]] pi [[ma Apika]]. lawa ona li open alasa pi [[nasin sewi Kolisu]] la, nasin sewi Kolisu li tawa mute. | ma Loma li suli mute li wawa mute li lawa e ma mute pi [[ma Elopa]]. tenpo wawa la, ona li lawa e ma mute pi [[ma Elopa]] e ma lili pi [[ma Asija]] e ma lili pi [[ma Apika]]. lawa ona li open alasa pi [[nasin sewi Kolisu]] la, nasin sewi Kolisu li tawa mute. | ||
== tenpo pini == | == tenpo pini == | ||
linja nanpa 21: | linja nanpa 21: | ||
=== tenpo open === | === tenpo open === | ||
tenpo open la ma Loma jo e jan lawa mute. tenpo pi jan lawa Loma | tenpo open la ma Loma li jo e jan lawa mute. tenpo pi jan lawa Loma li lon tenpo sike 753 BCE - 509 BCE. tawa toki pi tenpo pini, tenpo sike 753 BCE la [[jan Lomulu|jan lawa Lomulu]] li mama e [[ma tomo Loma]]. ona li jan lawa open Loma. tenpo sike nanpa 753 BCE 716 BCE la ona jan lawa pi ma Loma. [[jan Titi Liwi]] li toki e jan Romulus li weka lon kon. | ||
ni li kulupu nimi pi jan lawa pi ma Loma. sona tan jan Titi Liwi<ref name=":0">[https://en.wikisource.org/wiki/From_the_Founding_of_the_City/Book_1 jan Liwi, ab urbe condita libri, I]</ref>. | ni li kulupu nimi pi jan lawa pi ma Loma. sona tan jan Titi Liwi<ref name=":0">[https://en.wikisource.org/wiki/From_the_Founding_of_the_City/Book_1 jan Liwi, ab urbe condita libri, I]</ref>. | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
!nimi | !nimi lon toki Lasina | ||
!nimi lon toki pona | |||
!tenpo lawa | !tenpo lawa | ||
!sona | !sona | ||
|- | |- | ||
|Romulus | |[[jan Lomulu|Romulus]] | ||
|[[jan Lomulu|Lomulu]] | |||
|c. 753 - 716 BCE | |c. 753 - 716 BCE | ||
|kama pi jan lawa pini la moli e jan sama | |kama pi jan lawa pini la moli e jan sama ona, jan Lemu. | ||
|- | |- | ||
|Numa Pompilius | |[[jan Numa Popilu|Numa Pompilius]] | ||
|[[jan Numa Popilu|Numa Ponpiliju]] | |||
|c. 716 - 672 BCE | |c. 716 - 672 BCE | ||
|mama pi nasin sewi mute. | |mama pi nasin sewi mute. | ||
|- | |- | ||
|Tullus Hostilius | |Tullus Hostilius | ||
|Tulu Otiliju | |||
|c. 672 - 640 BCE | |c. 672 - 640 BCE | ||
|jan Tullus li utala tawa tomo Alba Longa. ma Loma li wawa. | |jan Tullus li utala tawa tomo Alba Longa. ma Loma li wawa. | ||
|- | |- | ||
|Ancus Marcius | |Ancus Marcius | ||
|Anku Makiju | |||
|c. 640 - 616 BCE | |c. 640 - 616 BCE | ||
|jan Ancus li utala tawa kulupu Lasina. | |jan Ancus li utala tawa kulupu Lasina. | ||
|- | |- | ||
|Lucius Tarquinius Priscus | |Lucius Tarquinius Priscus | ||
|Lukiju Takiniju Piku | |||
|c. 616 - 578 BCE | |c. 616 - 578 BCE | ||
|ona tan ma Elulila (toki Lasina: ''Etruria''). ona li jan lili lili pi jan Numa. | |ona tan ma Elulila (toki Lasina: ''Etruria''). ona li jan lili lili pi jan Numa. | ||
|- | |- | ||
|Servius Tullius | |Servius Tullius | ||
|Sewiju Tuliju | |||
|c. 578 - 534 BCE | |c. 578 - 534 BCE | ||
|jan Lucius Tarquinius Superbus li moli e ona. | |jan Lucius Tarquinius Superbus li moli e ona. | ||
|- | |- | ||
|Lucius Tarquinius Superbus | |Lucius Tarquinius Superbus | ||
|Luku Takinu Supepu | |||
|c. 534 - 509 BCE | |c. 534 - 509 BCE | ||
|ona li jan lawa pini pi ma Loma. | |ona li jan lawa pini pi ma Loma. | ||
linja nanpa 60: | linja nanpa 68: | ||
=== tenpo pi kulupu lawa === | === tenpo pi kulupu lawa === | ||
tenpo sike 509 BCE la, jan Lucius Junius Brutus | tenpo sike 509 BCE la, jan Lucius Junius Brutus, mama pi lawa kulupu Loma<ref name=":0" />, li lon. tenpo pi kulupu lawa la jan tu li jan lawa pi ma Loma. tawa jan pi tenpo pini mute la, tenpo pi kulupu lawa li 509 BCE - 23 BCE. | ||
=== tenpo pi jan wan lawa === | === tenpo pi jan wan lawa === | ||
==== tenpo pi ma wan ==== | ==== tenpo pi ma wan ==== | ||
tenpo suno sike 27 BCE la [[jan Okuse]] li kama e {{nimi ijo|jan pi nanpa wan|Princeps|toki Lasina}} pi ma Loma<ref>https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100345995</ref>. ni la tenpo open la tenpo pi jan wan lawa. jan kulupu pi jan Okuse li lawa e ma Loma tawa tenpo pi jan Newo, tenpo suno sike 68 CE. tenpo suno sike 293 la jan lawa Diocletian li open e {{nimi ijo|nasin lawa pi jan kulupu pi tu tu|τετραρχία|toki Elina}}. tenpo suno sike 324 la jan lawa | tenpo suno sike 27 BCE la [[jan Okuse]] li kama e {{nimi ijo|jan pi nanpa wan|Princeps|toki Lasina}} pi ma Loma<ref>[https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100345995 oxford reference]</ref>. ni la tenpo open la tenpo pi jan wan lawa. jan kulupu pi jan Okuse li lawa e ma Loma tawa tenpo pi jan Newo, tenpo suno sike 68 CE. tenpo suno sike 293 la jan lawa Diocletian li open e {{nimi ijo|nasin lawa pi jan kulupu pi tu tu|τετραρχία|toki Elina}}. tenpo suno sike 324 la jan lawa Kotani li open e [[ma tomo Itanpu|ma tomo Kotasinopu]]. ona li pali ma tomo ni tawa ma tomo lawa pi ma Loma. tenpo pi jan lawa wan li lon tawa tenpo suno sike 395. | ||
==== tenpo pi ma tu ==== | ==== tenpo pi ma tu ==== | ||
linja nanpa 74: | linja nanpa 82: | ||
== nasin sewi == | == nasin sewi == | ||
[[sitelen:August Labicana Massimo Inv56230.jpg|thumb|300x300px|jan Okuse li jan sewi suli mute (''Pontifex Maximus'') | [[sitelen:August Labicana Massimo Inv56230.jpg|thumb|300x300px|jan Okuse li jan sewi pi suli mute (''Pontifex Maximus'') lon ma Loma]] | ||
tan tenpo open pi ma Loma la nasin sewi lawa pi ma Loma li nasin sewi Loma. tenpo pi jan lawa | tan tenpo open pi ma Loma la [[nasin sewi]] lawa pi ma Loma li [[nasin sewi pi ma Loma|nasin sewi Loma]]. tenpo pi jan lawa Newo en jan lawa Tomitijan la, jan Loma li alasa e jan pi nasin sewi pi jan Jesu. tenpo pi jan lawa Konati la nasin sewi lawa pi ma Loma tawa [[nasin sewi pi jan Jesu]]. | ||
== tenpo ni == | == tenpo ni == | ||
linja nanpa 83: | linja nanpa 91: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
sitelen:Colosseo 2020.jpg|tomo Kolosemo anu tomo musi pi jan Flavia, tomo pi sona tan jan mute | sitelen:Colosseo 2020.jpg|tomo Kolosemo anu tomo musi pi jan Flavia, tomo pi sona tan jan mute | ||
sitelen:Capitoline she-wolf Musei Capitolini MC1181.jpg|soweli meli li moku telo e | sitelen:Capitoline she-wolf Musei Capitolini MC1181.jpg|soweli meli li moku telo e jan Lomulu e jan Lemu | ||
sitelen:Capitoline Brutus Musei Capitolini MC1183 02.jpg|jan kiwen li sitelen e jan | sitelen:Capitoline Brutus Musei Capitolini MC1183 02.jpg|jan kiwen li sitelen e jan Luku Junu Putu, mama pi lawa kulupu pi ma Loma | ||
sitelen:Augustus of Prima Porta (inv. 2290).jpg| | sitelen:Augustus of Prima Porta (inv. 2290).jpg|jan kiwen li sitelen e jan Okuse, jan nanpa wan pi ma Loma | ||
sitelen:Mosaic of Justinianus I - Basilica San Vitale (Ravenna).jpg|sitelen kiwen pi jan lawa Jusinija nanpa wan | |||
</gallery> | </gallery> | ||
== o lukin kin == | == o lukin kin == | ||
* [[jan Okuse]] | |||
* [[jan Juliju Kesali]] | |||
* [[ma suli Loma sewi]] | * [[ma suli Loma sewi]] | ||
* [[ | * [[tenpo linja pi tenpo pini pi ma Loma]] | ||
== tan sona == | == tan sona == | ||
<references /> | <references />{{lipu pona}} | ||
[[kulupu:ma Apika]] | [[kulupu:ma Apika]] | ||
[[kulupu:ma Asija]] | [[kulupu:ma Asija]] | ||
linja nanpa 102: | linja nanpa 113: | ||
[[kulupu:ma Loma pi tenpo pini]] | [[kulupu:ma Loma pi tenpo pini]] | ||
[[kulupu:tenpo pini]] | [[kulupu:tenpo pini]] | ||
[[kulupu:lipu pona]] |
edits