sina ante e lipu "ma Oselija"
The edit can be undone. Please check the comparison below to verify that this is what you want to do, and then publish the changes below to finish undoing the edit.
Latest revision | Your text | ||
linja nanpa 23: | linja nanpa 23: | ||
==== jan nanpa wan pi ma Oselija ==== | ==== jan nanpa wan pi ma Oselija ==== | ||
tenpo sike 65,000 pini la, [[jan nanpa wan pi ma Oselija|jan nanpa wan]] li kama tan [[ma Asija]].<ref>Fagan, Brian M.; Durrani, Nadia (2018). People of the Earth: An Introduction to World Prehistory. Taylor & Francis. pp. 250–253. <nowiki>ISBN 978-1-351-75764-5</nowiki>.</ref><ref>Oppenheimer, Stephen (2013). Out of Eden: The Peopling of the World. Little, Brown Book Group. pp. 111–. <nowiki>ISBN 978-1-78033-753-1</nowiki>.</ref> ona li jo e | tenpo sike 65,000 pini la, [[jan nanpa wan pi ma Oselija|jan nanpa wan]] li kama tan [[ma Asija]].<ref>Fagan, Brian M.; Durrani, Nadia (2018). People of the Earth: An Introduction to World Prehistory. Taylor & Francis. pp. 250–253. <nowiki>ISBN 978-1-351-75764-5</nowiki>.</ref><ref>Oppenheimer, Stephen (2013). Out of Eden: The Peopling of the World. Little, Brown Book Group. pp. 111–. <nowiki>ISBN 978-1-78033-753-1</nowiki>.</ref> ona li jo e kulupu mute e toki mute.<ref>Encyclopædia Britannica.</ref> ona li pali e ilo alasa mute li alasa e soweli e kala e waso e kasi. palisa alasa en palisa tawa kama li ni. jan nanpa wan ni li pali ala e tomo suli. kin la ona li tawa kepeken kulupu lili. | ||
tenpo sike 2500 pini (nanpa li ken mute)<ref>"[https://www.tsra.gov.au/the-torres-strait/general-history General History]" J. Burton, Torres Strait Regional Authority. lukin 22 July 2023</ref> la | tenpo sike 2500 pini (nanpa li ken mute)<ref>"[https://www.tsra.gov.au/the-torres-strait/general-history General History]" J. Burton, Torres Strait Regional Authority. lukin 22 July 2023</ref> la jan li tawa ma telo Towe tan [[ma Intonesija]]. ma telo ni li lon poka pi [[ma Kinlan]] li ma linja wan lon tenpo pini la jan li ken tawa lon ona. ona li toki tawa jan nanpa wan ante la toki wan ona li jo e nimi mute sama. ona li pali e ilo telo tawa li tawa mute lon telo. | ||
==== jan kama pi ma Elopa ==== | ==== jan kama pi ma Elopa ==== | ||
tenpo sike nanpa 1606 la, jan pi [[ma Netelan]] li lukin tawa ma Oselija. ona li sitelen e ma selo mute, li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Olan"|Nieuw-Holland|toki Netelan|ma Olan sin|ipa=}}. taso, ona li lon ala e tomo.<ref>Davison, Hirst and Macintyre, p. 233</ref> {{nimi ijo|jan Jemu Ku|James Cook|toki Inli}} pi [[ma Inli]] li sitelen e ma selo mute kin lon tenpo sike nanpa 1770. ona li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Sato Welu"|New South Wales|toki Inli|ma Kinla sin pi lon ante|ipa=}} tawa ma selo ni. ona li toki e ni: jan ala li lawa e ma ni la ma Inli li jo e ma selo ni.<ref>Goucher, Candice; Walton, Linda (2013). World History: Journeys from Past to Present. Routledge. pp. 427–428. <nowiki>ISBN 978-1-135-08829-3</nowiki>.</ref> tenpo sike nanpa 1788 la, ma Inli li weka e jan ike e jan pakala tawa ma Niju Sato Welu.<ref>"[http://australia.gov.au/about-australia/australian-story/european-discovery-and-colonisation European discovery and the colonisation of Australia]". Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Commonwealth of Australia. 11 January 2008. lukin 7 May 2010.</ref> | tenpo sike nanpa 1606 la, jan pi [[ma Netelan]] li lukin tawa ma Oselija. ona li sitelen e ma selo mute, li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Olan"|Nieuw-Holland|toki Netelan|ma Olan sin|ipa=}}. taso, ona li lon ala e tomo.<ref>Davison, Hirst and Macintyre, p. 233</ref> {{nimi ijo|jan Jemu Ku|James Cook|toki Inli}} pi [[ma Inli]] li sitelen e ma selo mute kin lon tenpo sike nanpa 1770. ona li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Sato Welu"|New South Wales|toki Inli|ma Kinla sin pi lon ante|ipa=}} tawa ma selo ni. ona li toki e ni: jan ala li lawa e ma ni la ma Inli li jo e ma selo ni.<ref>Goucher, Candice; Walton, Linda (2013). World History: Journeys from Past to Present. Routledge. pp. 427–428. <nowiki>ISBN 978-1-135-08829-3</nowiki>.</ref> tenpo sike nanpa 1788 la, ma Inli li weka e jan ike e jan pakala tawa ma Niju Sato Welu.<ref>"[http://australia.gov.au/about-australia/australian-story/european-discovery-and-colonisation European discovery and the colonisation of Australia]". Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Commonwealth of Australia. 11 January 2008. lukin 7 May 2010.</ref> | ||
jan pi ma Inli li utala li moli li lawa e jan nanpa wan.<ref>Attwood, Bain; Foster, Stephen Glynn (2003) ''Frontier Conflict: The Australian Experience'' National Museum of Australia <nowiki>ISBN 978-1-876944-11-7</nowiki> p. 89</ref> ona li lanpan e jan lili tan mama pi jan nanpa wan.<ref>Attwood, Bain (2005). Telling the truth about Aboriginal history. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin. <nowiki>ISBN 978-1-74114-577-9</nowiki>.</ref> tenpo ni la, ni li awen, taso ni li pana kin e pilin ike tawa jan nanpa wan pi tenpo ni. ona li pana e nimi "[[kulupu jan lanpan]]" tawa jan nanpa wan tan ijo tenpo ni.<ref>"[https://australian.museum/learn/first-nations/stolen-generation/ The Stolen Generation]" The Australian Museum. 22 June 2020. lukin 3 May 2021.</ref> | jan pi ma Inli li utala li moli li lawa e jan pi nanpa wan.<ref>Attwood, Bain; Foster, Stephen Glynn (2003) ''Frontier Conflict: The Australian Experience'' National Museum of Australia <nowiki>ISBN 978-1-876944-11-7</nowiki> p. 89</ref> ona li lanpan e jan lili tan mama pi jan nanpa wan.<ref>Attwood, Bain (2005). Telling the truth about Aboriginal history. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin. <nowiki>ISBN 978-1-74114-577-9</nowiki>.</ref> tenpo ni la, ni li awen, taso ni li pana kin e pilin ike tawa jan nanpa wan pi tenpo ni. ona li pana e nimi "[[kulupu jan lanpan]]" tawa jan nanpa wan tan ijo tenpo ni. <ref>"[https://australian.museum/learn/first-nations/stolen-generation/ The Stolen Generation]" The Australian Museum. 22 June 2020. lukin 3 May 2021.</ref> | ||
tenpo ni la kulupu nanpa wan mute li weka anu lon ala. nasin mute ona en toki ona li lon ala. lon poka telo la ni li lon. ale ni li tan utala jan pi ma Elopa. ona li ante e ma li pali e tomo li tawa weka e jan li toki e ni: sina o toki ala e toki sina lon ma mi. toki mute ni li kama lon li kama wawa lon tenpo ni.<ref>"[https://aiatsis.gov.au/explore/languages-alive Languages Alive]" Australian Institute of Aboriginal and Torres Strait Islander Studies. lukin 22 july 2023 | tenpo ni la kulupu nanpa wan mute li weka anu lon ala. nasin mute ona en toki ona li lon ala. lon poka telo la ni li lon. ale ni li tan utala jan pi ma Elopa. ona li ante e ma li pali e tomo li tawa weka e jan li toki e ni: sina o toki ala e toki sina lon ma mi. toki mute ni li kama lon li kama wawa lon tenpo ni. ... <ref>"[https://aiatsis.gov.au/explore/languages-alive Languages Alive]" Australian Institute of Aboriginal and Torres Strait Islander Studies. lukin 22 july 2023</ref> | ||
==== kiwen mani ==== | ==== kiwen mani ==== | ||
tenpo sike nanpa 1823 la jan pi [[ma Witowija]] li lukin e kiwen mani jelo lon ma anpa. ni li suli ala tawa ona lon tenpo ni.<ref>The Examiner (1934) "Keep It Quiet!" Anniversary of Gold Discovery: An Unsettling Factor https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/51857157</ref> tenpo sike nanpa 1850 tawa tenpo sike nanpa 1860 la kiwen mani mute li kama sona.<ref>"[https://www.visitmelbourne.com/regions/goldfields/see-and-do/art-and-culture/history-and-heritage/gold-rush-history Gold Rush History]" Official Site for Melbourne, Victoria.</ref> tenpo ni la jan li sona e ni: [[ma Kaliponja]] la jan li kama jo e mani mute tan kiwen mani. tan ni la jan li kama lon [[ma Witowija]] li wile e pakala e ma li wile kama jo e mani mute. jan pali pi [[ma Sonko]] li tawa ma Witowija. ona mute li pali tawa ni: jan pi ma Juke li wile e mani tan ona.<ref>"[https://www.nma.gov.au/explore/features/harvest-of-endurance/scroll/chinese-gold-miners Chinese Gold Miners]" National Museum of Australia. lukin 22 July 2023</ref> tenpo ni kin la ma tomo Pentiko li jo e toki mute e nasin mute e jan mute tan ma Sonko | tenpo sike nanpa 1823 la jan pi [[ma Witowija]] li lukin e kiwen mani jelo lon ma anpa. ni li suli ala tawa ona lon tenpo ni.<ref>The Examiner (1934) "Keep It Quiet!" Anniversary of Gold Discovery: An Unsettling Factor https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/51857157</ref> tenpo sike nanpa 1850 tawa tenpo sike nanpa 1860 la kiwen mani mute li kama sona.<ref>"[https://www.visitmelbourne.com/regions/goldfields/see-and-do/art-and-culture/history-and-heritage/gold-rush-history Gold Rush History]" Official Site for Melbourne, Victoria.</ref> tenpo ni la jan li sona e ni: [[ma Kaliponja]] la jan li kama jo e mani mute tan kiwen mani. tan ni la jan li kama lon [[ma Witowija]] li wile e pakala e ma li wile kama jo e mani mute. jan pali pi [[ma Sonko]] li tawa ma Witowija. ona mute li pali tawa ni: jan pi ma Juke li wile e mani tan ona.<ref>"[https://www.nma.gov.au/explore/features/harvest-of-endurance/scroll/chinese-gold-miners Chinese Gold Miners]" National Museum of Australia. lukin 22 July 2023</ref> tenpo ni kin la ma tomo Pentiko li jo e toki mute e nasin mute e jan mute tan ma Sonko. | ||
==== kama ma wan ==== | ==== kama ma wan ==== | ||
tenpo sike nanpa 1788 tawa sike nanpa 1900 la ma ni li ma sin luka wan pi [[ma Juke]]. ona li jo e jan lawa ante e kulupu utala ante e mute ante. tenpo sike nanpa 1890 tawa sike nanpa 1898 la jan lawa li toki e ni lon kulupu toki: ona li wile e kulupu e ma ale pi ma Oselija. ona li pali e lipu ma lawa sin li pana wile tawa jan. tenpo suno wan pi tenpo sike nanpa 1901 la ona li kama e ma wan Oselija. <ref>[https://peo.gov.au/understand-our-parliament/history-of-parliament/federation/the-federation-of-australia/ The Federation of Australia]. Parliamentary Education Office (PEO). lukin 1 November 2022</ref> | tenpo sike nanpa 1788 tawa sike nanpa 1900 la ma ni li ma sin luka wan pi [[ma Juke]]. ona li jo e jan lawa ante e kulupu utala ante e mute ante. tenpo sike nanpa 1890 tawa sike nanpa 1898 la jan lawa li toki e ni lon kulupu toki: ona li wile e kulupu e ma ale pi ma Oselija. ona li pali e lipu ma lawa sin li pana wile tawa jan. tenpo suno wan pi tenpo sike nanpa 1901 la ona li kama e ma wan Oselija. <ref>[https://peo.gov.au/understand-our-parliament/history-of-parliament/federation/the-federation-of-australia/ The Federation of Australia]. Parliamentary Education Office (PEO). lukin 1 November 2022</ref> | ||
== ma == | == ma == | ||
linja nanpa 65: | linja nanpa 50: | ||
* [[ma Sato Oselija|ma Satoselija]] (SA) | * [[ma Sato Oselija|ma Satoselija]] (SA) | ||
* [[ma Tamenija]] (TAS) | * [[ma Tamenija]] (TAS) | ||
* [[ma Wesa Oselija]] (WA) | * [[ma Wesa Oselija|ma Tapulowe]] (WA) | ||
* [[ma Witowija]] (VIC) | * [[ma Witowija]] (VIC) | ||
linja nanpa 79: | linja nanpa 64: | ||
* [[ma telo Kisema]] | * [[ma telo Kisema]] | ||
* [[ma telo Koko (Kilin)|ma telo Koko Kilin]] | * [[ma telo Koko (Kilin)|ma telo Koko Kilin]] | ||
* [[ma telo | * [[ma telo Nopoke]] | ||
== jan == | == jan == | ||
linja nanpa 135: | linja nanpa 120: | ||
|- | |- | ||
|[[sitelen:Australian Aboriginal Flag.svg|19x19px]] | |[[sitelen:Australian Aboriginal Flag.svg|19x19px]] | ||
|[[jan nanpa wan pi ma Oselija| | |[[jan nanpa wan pi ma Oselija|jan nanpa wan]] | ||
|2.8% | |2.8% | ||
|ni la | |ni la jan nanpa wan li tan ma suli Oselija li tan ma telo Towe. | ||
|- | |- | ||
|[[sitelen:Flag of Greece.svg|19x19px]] | |[[sitelen:Flag of Greece.svg|19x19px]] | ||
linja nanpa 181: | linja nanpa 166: | ||
|ma tomo Sini | |ma tomo Sini | ||
|Sydney | |Sydney | ||
|[[ma Niju Sato Weli]] | |[[ma Niju Sato Weli|ma Nijusawelu]] | ||
|lawa | |lawa | ||
|- | |- | ||
|2 | |2 | ||
|4,976,157 | |4,976,157 | ||
|ma tomo | |ma tomo Melepin | ||
|Melbourne | |Melbourne | ||
|[[ma Witowija]] | |[[ma Witowija]] | ||
linja nanpa 193: | linja nanpa 178: | ||
|3 | |3 | ||
|2,568,927 | |2,568,927 | ||
|ma tomo | |ma tomo Pisepan | ||
|Brisbane | |Brisbane | ||
|[[ma Kinlan]] | |[[ma Kinlan]] | ||
linja nanpa 200: | linja nanpa 185: | ||
|4 | |4 | ||
|2,192,229 | |2,192,229 | ||
|ma tomo | |ma tomo Pese | ||
|Perth | |Perth | ||
|[[ma Wesa Oselija|ma | |[[ma Wesa Oselija|ma Tapulowe]] | ||
|lawa | |lawa | ||
|- | |- | ||
linja nanpa 214: | linja nanpa 199: | ||
|6 | |6 | ||
|706,673 | |706,673 | ||
|ma tomo | |ma tomo Kolekos | ||
|Gold Coast | |Gold Coast | ||
|[[ma Kinlan]] | |[[ma Kinlan]] | ||
linja nanpa 223: | linja nanpa 208: | ||
|ma tomo Nukase | |ma tomo Nukase | ||
|Newcastle | |Newcastle | ||
|[[ma Niju Sato Weli]] | |[[ma Niju Sato Weli|ma Nijusawelu]] | ||
|ala | |ala | ||
|- | |- | ||
|8 | |8 | ||
|482,250 | |482,250 | ||
|ma tomo | |ma tomo Kanpela | ||
|Canberra | |Canberra | ||
|[[ma Asete | |[[ma Asete]] | ||
|lawa | |lawa | ||
|- | |- | ||
|9 | |9 | ||
|355,631 | |355,631 | ||
|ma tomo | |ma tomo Sunsankos | ||
|Sunshine Coast | |Sunshine Coast | ||
|[[ma Kinlan]] | |[[ma Kinlan]] | ||
linja nanpa 244: | linja nanpa 229: | ||
|ma tomo Wolonkon | |ma tomo Wolonkon | ||
|Wollongong | |Wollongong | ||
| | |ma Nijusawelu | ||
|ala | |ala | ||
|- | |- | ||
|11 | |11 | ||
|289,400 | |289,400 | ||
|ma tomo | |ma tomo Jelon | ||
|Geelong | |Geelong | ||
|[[ma Witowija]] | |[[ma Witowija]] | ||
linja nanpa 256: | linja nanpa 241: | ||
|12 | |12 | ||
|251,047 | |251,047 | ||
|ma tomo | |ma tomo Jopate | ||
|Hobart | |Hobart | ||
|[[ma Tamenija]] | |[[ma Tamenija]] | ||
linja nanpa 263: | linja nanpa 248: | ||
|13 | |13 | ||
|181,665 | |181,665 | ||
|ma tomo | |ma tomo Tonwi | ||
|Townsville | |Townsville | ||
|[[ma Kinlan]] | |[[ma Kinlan]] | ||
linja nanpa 284: | linja nanpa 269: | ||
== soweli == | == soweli == | ||
ma Oselija li jo e soweli mute pi lon taso | |||
== tan sona == | == tan sona == |