→ma
(→ma) |
(→ma) |
||
linja nanpa 18: | linja nanpa 18: | ||
== tenpo pini == | == tenpo pini == | ||
'''jan nanpa wan pi ma Oselija''' | |||
tenpo sike | tenpo sike 65,000 pini la, [[jan nanpa wan pi ma Oselija|jan nanpa wan]] li kama tan [[ma Asija]].<ref>Fagan, Brian M.; Durrani, Nadia (2018). People of the Earth: An Introduction to World Prehistory. Taylor & Francis. pp. 250–253. <nowiki>ISBN 978-1-351-75764-5</nowiki>.</ref><ref>Oppenheimer, Stephen (2013). Out of Eden: The Peopling of the World. Little, Brown Book Group. pp. 111–. <nowiki>ISBN 978-1-78033-753-1</nowiki>.</ref> ona li jo e kulupu mute e toki mute.<ref>Encyclopædia Britannica.</ref> ona li pali ante e ma tawa alasa e soweli e kala kepeken lawa pi seli en sinpin linja pi telo linja. kin la ona li pali e ilo alasa mute. palisa alasa en [[palisa tawa kama]] li ni. mute la jan nanpa wan li pali ala e tomo suli. kin la ona li tawa kepeken kulupu lili. ma ale li jo jan ala tawa jan nanpa wan, pilin ona li ni: mi kama tan ma, ma li mama mi, ma li jo e mi. kin la nasin sike li suli tawa ona. ona la tenpo pini en tenpo ni en tenpo kama li sama. | ||
'''jan kama pi ma Elopa''' | |||
jan ni li utala li moli li lawa e jan pi nanpa wan.<ref>Attwood, Bain; Foster, Stephen Glynn (2003) ''Frontier Conflict: The Australian Experience'' National Museum of Australia <nowiki>ISBN 978-1-876944-11-7</nowiki> p. 89</ref> ona li lanpan e jan lili tan jan | tenpo sike 1606 la, jan pi [[ma Netelan]] li lukin tawa ma Oselija. ona li sitelen e ma selo mute, li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Olan"|Nieuw-Holland|toki Netelan|ma Olan sin|ipa=}}. taso, ona li lon ala e tomo.<ref>Davison, Hirst and Macintyre, p. 233</ref> {{nimi ijo|jan Jemu Ku|James Cook|toki Inli}} pi [[ma Inli]] li sitelen e ma selo mute kin lon tenpo sike 1770. ona li pana e nimi {{nimi ijo|"ma Niju Sato Welu"|New South Wales|toki Inli|ma Kinla sin pi lon ante|ipa=}} tawa ma selo ni. ona li toki e ni: jan ala li lawa e ma ni la ma Inli li jo e ma selo ni.<ref>Goucher, Candice; Walton, Linda (2013). World History: Journeys from Past to Present. Routledge. pp. 427–428. <nowiki>ISBN 978-1-135-08829-3</nowiki>.</ref> tenpo sike 1788 la, ma Inli li weka e jan ike e jan pakala tawa ma Niju Sato Welu.<ref>"[http://australia.gov.au/about-australia/australian-story/european-discovery-and-colonisation European discovery and the colonisation of Australia]". Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Commonwealth of Australia. 11 January 2008. lukin 7 May 2010.</ref> | ||
jan pi ma Inli li utala li moli li lawa e jan pi nanpa wan.<ref>Attwood, Bain; Foster, Stephen Glynn (2003) ''Frontier Conflict: The Australian Experience'' National Museum of Australia <nowiki>ISBN 978-1-876944-11-7</nowiki> p. 89</ref> ona li lanpan e jan lili tan mama pi jan nanpa wan.<ref>Attwood, Bain (2005). Telling the truth about Aboriginal history. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin. <nowiki>ISBN 978-1-74114-577-9</nowiki>.</ref> tenpo ni la, ni li awen, taso ni li pana kin e pilin ike tawa jan nanpa wan pi tenpo ni. ona li pana e nimi "[[kulupu jan tenpo lanpan]]" tawa jan nanpa wan tan ijo tenpo ni. <ref>"[https://australian.museum/learn/first-nations/stolen-generation/ The Stolen Generation]" The Australian Museum. 22 June 2020. lukin 3 May 2021.</ref> | |||
== ma == | == ma == | ||
[[telo suli Insija]] en [[telo suli Pasipi]] li poki e ma Oselija. kin la, [[telo Arafura]] en [[telo Timor]] li lon. selo ma pi [[ma Kinlan]] la, [[telo Coral]] li lon kin. | [[telo suli Insija]] en [[telo suli Pasipi]] li poki e ma Oselija. kin la, [[telo Arafura]] en [[telo Timor]] li lon. selo ma pi [[ma Kinlan]] la, [[telo Coral]] li lon kin. | ||
ma Oselija jo e ma | ma Oselija jo e ma kipisi pi luka wan e ma kipisi ante tu wan. kin la, ona jo e ma kipisi ante pi telo ante. ma lon ma Oselija li ni: | ||
'''ma | '''ma kipisi''' | ||
* [[ma Kinlan]] | * [[ma Kinlan]] | ||
* [[ma Niju Sato Weli]] | * [[ma Niju Sato Weli]] | ||
* [[ma Sato Oselija]] | * [[ma Sato Oselija|ma Satoselija]] | ||
* [[ma Tamenija]] | * [[ma Tamenija]] | ||
* [[ma Wesa Oselija]] | * [[ma Wesa Oselija|ma Wesan Oselija]] | ||
* [[ma Witowija]] | * [[ma Witowija]] | ||
'''ma | '''ma kipisi lili''' | ||
''lon ma Oselija'' | ''lon ma Oselija'' | ||
* [[ma | * [[ma Ensi]] | ||
* [[ma Asete]] | * [[ma Asete]] | ||
* [[ma Jewipe]] | * [[ma Jewipe]] | ||
linja nanpa 51: | linja nanpa 53: | ||
* [[ma telo Kisema]] | * [[ma telo Kisema]] | ||
* [[ma telo Koko (Kilin)]] | * [[ma telo Koko (Kilin)|ma telo Koko Kilin]] | ||
* [[ma telo Nopoke]] | * [[ma telo Nopoke]] | ||