lipu "ma Pasila" la tenpo tu la ante li ni

lNo edit summary
 
(47 intermediate revisions by 20 users not shown)
linja nanpa 1: linja nanpa 1:
{| style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" width="300"
{{poki sona ma|
|+<big>'''Brasil'''<br />''ma Pasila''</big>
| nimi ma                = ma Pasila
| nimi mama              = Brasil
| ma                      =
| sitelen                =
| toki pi anpa sitelen    =
| len ma                  = [[sitelen:Flag of Brazil.svg|border|130px]]
| sitelen lawa            = [[sitelen:Coat of arms of Brazil.svg|130px]]
| kalama musi ma          = [[sitelen:Hino-Nacional-Brasil-instrumental-mec.ogg]]
| ma tomo lawa            = [[ma tomo Pasilija]]
| mute jan la ma tomo suli = [[ma tomo San Palu]]
| ma suli                = [[ma Amelika seli]]
| toki lawa              = [[toki Potuke]], [[toki luka Pasila]]
| toki ante              = toki mute pi ma Pasila, toki pi [[ma suli Elopa]] ([[toki Italija]], [[toki Tosi]])
| nasin sewi              = [[kulupu Katolika]] (65%), kulupu Potesu (22%) (sona tan tenpo suno 2010)
| nasin lawa              =
| jan lawa                = [[jan Lula]]
| tenpo open              =
| tenpo pini              =
| mani                    = [[mani Lija pi ma Pasila]] (R$)
| tenpo                  = UTC−05:00 tawa UTC−02:00
| ISO 3166                = BR
| sitelen ma              = [[File:BRA orthographic.svg|260px]]
| toki anpa pi sitelen ma = sitelen ma pi ma Pasila
| lipu ilo                = [https://www.gov.br gov.br]
| ma lili                =
}}
{{nimi ijo|'''ma Pasila'''|Brasil|toki Potuke||ipa=[bɾaˈziw]}} li [[ma]] suli lon [[ma Amelika seli]]. toki lawa pi ma Pasila li [[toki Potuke]]. ma pi toki Potuke la ona li ma pi suli nanpa wan. jan Pasila pi kute ala li toki kepeken [[toki luka|toki luka Pasila]] (toki Libras). ma tomo lawa ona li ma tomo Pasilija. ma tomo pi suli nanpa wan li ma tomo San Palu.
 
[[ma Ulukawi]] en [[ma Alensina]] en [[ma Palakawi]] en [[ma Polipija]] en [[ma Pelu]] en [[ma Kolonpija]] en [[ma Penesuwela]] en [[ma Kijana]] en [[ma Suliname]] en [[ma Kijanakanse]] li lon poka pi ma Pasila. sama la ma Pasila li lon poka pi [[telo suli Alansi]].
 
ma Pasila la kasi mute en soweli mute en akesi mute en kala mute en pipi mute li lon. ma ni la ma kasi Amasonja en ma kasi telo Pantana en ma kasi pi seli lili Kasinka en ma kasi Mata Atansika en ma kasi Selatu en ma mute ante li lon. pakala pi ma kasi ni li ike tawa ma ale.
 
ma Pasila la jan mute en kulupu ante li lon.
 
==tenpo pini==
[[sitelen:Meirelles-primeiramissa2.jpg|thumb|ijo pi nasin sewi Katolika nanpa wan lon ma Pasila, jan pi nasin sewi tan tomo tawa telo pi jan Petu Awali Kapa]]
 
tenpo pini suli la, jan li lon ma Pasila. {{nimi ijo|[[jan Petu Awali Kapa]]|Pedro Álvares Cabral|toki Potuke}} tan [[ma Potuke]] li kama sona e ma Pasila lon tenpo pi sike suno nanpa 1500. tenpo sike 1530 tawa tenpo sike 1822 la, ma Potuke li lawa e ma Pasila. tenpo poka pini la, ma Pasila en ma Potuke li sama tawa ma pi jan lawa pi ma Potuke. taso, tenpo sike 1822 la, ma Pasila li kama wan taso. tenpo open la, jan wan li lawa e ma Pasila, taso tenpo sike nanpa 1889 tawa tenpo ni la, jan mute ken lawa.
 
tenpo pi lawa Potuke tawa tenpo pi sike suno nanpa 1850 la, [[jo jan|esun pi jan jo]] li pana e jan pimeja mute tawa ma Pasila. sike suno 1888 la jan jo li ike tawa lipu lawa pi ma Pasila.
 
tenpo sike 1964 tawa tenpo sike 1985 la, jan utala pi ma Pasila li lawa e ma Pasila. taso tenpo ni la, jan ale li ken lawa.
 
==ma==
 
===ma lili===
{| style="background:none;" cellspacing="2px"
|
{| class="sortable wikitable" style="text-align:left; font-size:85%;"
|- style="font-size:100%; text-align:right;"
! style="width:85px;" |[[ma lili]]!! style="width:85px;" |nimi toki Potuke!! style="width:160px;" |[[ma tomo lawa]]!! style="width:85px;" |nanpa jan
|-
|[[ma Ake]]||''Acre (AC)''||[[ma tomo Liju Panku]]||942 123
|-
|[[ma Alakowa]]||''Alagoas (AL)''||[[ma tomo Masejo]]||3 407 562
|-
|[[ma Amapa]]||''Amapá (AP)''||[[ma tomo Makapa]]||904 535
|-
|[[ma Amasona]]||''Amazonas (AM)''||[[ma tomo Manasu]]||4 235 555
|-
|[[ma Pawija]]||''Bahia (BA)''||[[ma tomo Sawato]]||15 128 926
|-
|[[ma Sejala]]||''Ceará (CE)''||[[ma tomo Potalesa]]||8 952 013
|-
|[[ma lili lawa pi ma Pasila]]||''Distrito Federal (DF)''||[[ma tomo Pasilija]]||3 204 720
|-
|[[ma Epilitu Santu]]||''Espírito Santo (ES)''||[[ma tomo Witolija]]||4 058 378
|-
|[[ma Kojasi]]||''Goiás (GO)''||[[ma tomo Kojanja]]||7 202 463
|-
|[[ma Malanjan]]||''Maranhão (MA)''||[[ma tomo San Luwi]]||7 206 271
|-
|[[ma Matu Kosu]]||''Mato Grosso (MT)''||[[ma tomo Kujaba]]||3 394 102
|-
|[[ma Matu Kosu anpa]]||''Mato Grosso do Sul (MS)''||[[ma tomo Kanpu Kansi]]||2 880 308
|-
|[[ma Mina Selasi]]||''Minas Gerais (MG)''||[[ma tomo Pelu Olisonsi]]||21 279 353
|-
|[[ma Pala pi ma Pasila|ma Pala]]||''Pará (PA)''||[[ma tomo Pelen]]||8 639 532
|-
|[[ma Palawipa]]||''Paraíba (PB)''||[[ma tomo Sowan Pesowa]]||4 175 326
|-
|[[ma Palana]]||''Paraná (PR)''||[[ma tomo Kulisipa]]||11 623 091
|-
|[[ma Penanpuku]]||''Pernambuco (PE)''||[[ma tomo Lesipi]]||9 645 321
|-
|[[ma Pijawi]]||''Piauí (PI)''||[[ma tomo Telesina]]||3 341 352
|-
|[[ma Liju]]||''Rio de Janeiro (RJ)''||[[ma tomo Liju]]||17 365 809
|-
|[[ma Lijukan sewi]]||''Rio Grande do Norte (RN)''||[[ma tomo Nata]]||3 619 619
|-
|[[ma Lijukan anpa]]||''Rio Grande do Sul (RS)''||[[ma tomo Potu Aleki]]||11 465 252
|-
|[[ma Lontonja]]||''Rondônia (RO)''||[[ma tomo Potu Weju]]||1 837 905
|-
|-
| style="background:#efefef;" colspan="2" align="center" |
|[[ma Lolama]]||''Roraima (RR)''||[[ma tomo Powa Wita]]||708 352
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
|-
| align="center" width="150px" | [[Image:sitelenmapasila.png|thumb|''len pi ma Pasila'']]
|[[ma Santa Katalina]]||''Santa Catarina (SC)''||[[ma tomo Polijanopoli]]||7 218 704
|}
|-
|-
| colspan="2" align="center" | <small>'''kalama musi lawa''': ''Hino Nacional Brasileiro'' [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/69/Hino_Nacional_Brasileiro_Coral_BDMG.ogg 🔊]</small>
|[[ma San Palu]]||''São Paulo (SP)''||[[ma tomo San Palu]]||46 302 753
|-
|-
| '''ma tomo lawa''' || [[ma tomo Pasilija]]
|[[ma Sesipi]]||''Sergipe (SE)''||[[ma tomo Alakasu]]||2 403 563
|-
|-
| '''toki lawa'''
|[[ma Tokansin]]||''Tocantins (TO)''||[[ma tomo Pama]]||1 692 452
|[[toki Potuke]] en [[toki luka Pasila]]
|}
|}
|}
'''ma Pasila''' li [[ma]] lon [[ma Amelika seli]]. toki lawa pi ma Pasila li [[toki Potuke]]. jan Pasila pi kute ala li toki e [[toki luka|toki luka Pasila]].


toki Potuke la nimi ona li '''Brasil'''. sitelen kalama IPA la sitelen li [http://soundoftext.com/static/sounds/pt/Brasil.mp3 [bɾaˈziw]].
===ma tomo suli ===
[[sitelen:Contrasts of Rio de Janeiro - Rocinha, Ipanema, and Mountains at Sunrise.jpg|300px|thumb|sitelen pi [[ma tomo Liju]]]]


jan pi toki pona la nimi ona li ''ma Pasila'', taso kalama pi jan Pasila la nimi ona li ''ma Pasiju (Pa-Siju)''.
tenpo sike 2021 la ma tomo suli pi ma Pasila li ni li jo e nanpa jan ni:


ma Pasila li ma suli. ma Pasila li lon poka ma mute ni: [[ma Ulukawi]] en [[ma Alensina]] en [[ma Palakawi]] en [[ma Polipija]] en [[ma Pelu]] en [[ma Kolonpija]] en [[ma Penesuwela]] en [[ma Kijana]] en [[ma Suliname]] en [[ma Kijanakanse]].
{| class="sortable wikitable"
 
|+ ma tomo suli pi ma Palisa<ref>[https://ftp.ibge.gov.br/Estimativas_de_Populacao/Estimativas_2021/estimativa_dou_2021.pdf Estimativas da população residente no Brasil e unidades de federação com data de referência em 1º de julho de 2021] ''Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística'' (toki Potuke)</ref>
ma pasila li jo e ma lili mute:
|- style="font-size:100%; text-align: center;"
 
! style="width:10px;" | #
*[[ma lili Ake]] (Akile)  
! style="width:75px;" | ma tomo
*[[ma lili Alakowa]] (Ala-Kowasi)
! style="width:75px;" | nimi mama
*[[ma lili Amapa]] (Ama-Pa)
! style="width:75px;" | ma lili
*[[ma lili Amasonja]] (Ama-Sonasi)
! style="width:75px;" | nanpa jan
*[[ma lili Pa Ia]]
|-
*[[ma lili Sejala]] (Seja-La)
! 1
*[[ma lili lawa]]
| [[ma tomo San Palu]]
*[[ma lili Epilitu Santu]] (Esi-Pilitu Santo)
| ''São Paulo''
*[[ma lili Kojasi]] (Ko-Jasi)
| ''[[ma San Palu]]''
*[[ma lili Malanjan]] (Malan-Jan)
| 12 396 372
*[[ma lili Matu Kosu]]
|-
*[[ma lili Matu Kosu anpa]] (Matu-Kosutu-Su)
! 2
*[[ma lili Minaselasi]] (Minase-Lasi)
| [[ma tomo Liju]]
*[[ma lili Pala]] (Pa-La)
| ''Rio de Janeiro''
*[[ma lili Pala Ipa]]
| ''[[ma Liju]]''
*[[ma lili Palana]] (Pala-Na)
| 6 775 561
*[[ma lili Penanpuku]] (Penan-Puku)
|-
*[[ma lili Pijawi]] (Pija-Wi)
! 3
*[[ma lili Liju]] (Liju-Sisa-Nelu)
| [[ma tomo Pasilija]]
*[[ma lili Liju Kan sewi]] (Liju-Kansitu-Nosi)
| ''Brasília''
*[[ma lili Liju Kan anpa]] (Liju-Kansitu-Su)
| ''[[ma lili lawa pi ma Pasila]]''
*[[ma lili Lontonja]] (Lon-Tonja)
| 3 094 325
*[[ma lili Lolama]] (Lo-Lama)
|-
*[[ma lili Santa Katalina]] (Santa Kata-Lina)
! 4
*[[ma lili San Palu]]
| [[ma tomo Sawato]]
*[[ma lili Sesipi]] (Se-Sipi)
| ''Salvador''
*[[ma lili Tokansin]] (Tokan-Sin)
| ''[[ma Pawija]]''
 
| 2 900 319
ma Pasila li jo e ma tomo suli mute ni: [[ma tomo San-Palu]] en [[ma tomo Liju-Sisa-Nelu]] en [[ma tomo Pasilija]] (Pa-Silija) en [[ma tomo Sawa-To]] en [[ma tomo Pota-Lesa]] en [[ma tomo Peloli-Son]] en [[ma tomo Ma-Nasu]].
|-
 
! 5
[[ma tomo Pasilija]] li ma tomo lawa pi ma Pasila.
| [[ma tomo Potalesa]]
 
| ''Fortaleza''
tenpo pini la [[ma Potuke]] li lawa e ma Pasila.
| ''[[ma Sejala]]''
 
| 2 703 391
jan Pasila li ken musi pona e [[sike noka]]. sike noka li pona mute tawa jan Pasila.
|-
! 6
| [[ma tomo Pelu Olisonsi]]
| ''Belo Horizonte''
| ''[[ma Mina Selasi]]''
| 2 530 701
|-
! 7
| [[ma tomo Manasu]]
| ''Manaus''
| ''[[ma Mina Selasi]]''
| 2 255 903
|-
! 8
| [[ma tomo Kulisipa]]
| ''Curitiba''
| ''[[ma Palana]]''
| 1 963 726
|-
! 9
| [[ma tomo Lesipi]]
| ''Recife''
| ''[[ma Penanpuku]]''
| 1 661 017
|-
! 10
| [[ma tomo Kojanja]]
| ''Goiânia''
| ''[[ma Kojasi]]''
| 1 555 626
|-
! 11
| [[ma tomo Pelen]]
| ''Belém''
| ''[[ma Pala pi ma Pasila|ma Pala]]''
| 1 506 420
|-
! 12
| [[ma tomo Potu Aleki]]
| ''Porto Alegre''
| ''[[ma Lijukan anpa]]''
| 1 492 530
|-
! 13
| [[ma tomo Kaluju]]
| ''Guarulhos''
| ''[[ma San Palu]]''
| 1 404 694
|-
! 14
| [[ma tomo Kanpina]]
| ''Campinas''
| ''[[ma San Palu]]''
| 1 223 237
|-
! 15
| [[ma tomo San Luwi]]
| ''São Luís''
| ''[[ma Malanjan]]''
| 1 115 932
|-
! 16
| [[ma tomo San Konsalu]]
| ''São Gonçalo''
| ''[[ma Liju]]''
| 1 098 357
|-
! 17
| [[ma tomo Masejo]]
| ''Maceió''
| ''[[ma Alakowa]]''
| 1 031 597
|-
! 18
| [[ma tomo Kanpu Kansi]]
| ''Campo Grande''
| ''[[ma Alakowa]]''
| 916 001
|-
! 19
| [[ma tomo Telesina]]
| ''Teresina''
| ''[[ma Pijawi]]''
| 871 126
|-
! 20
| [[ma tomo Sowan Pesowa]]
| ''João Pessoa''
| ''[[ma Palawipa]]''
| 825 796
|}


<p style="text-align:center;">[[File:Rio.gif|frame|left|ma tomo Liju-Sina-Nelu]]</p>
[[ma tomo Pasilija]] li ma tomo lawa pi ma Pasila. ma tomo ni lon ma lili lawa.


==jan==
[[musi pi sike noka]] li pona tawa jan mute lon ma Pasila. jan mute ken musi pona e ona.


{{ma Amelika}}
==tan sona==
<references />


{{ilo Wikitata|Q155}}
{{DEFAULTSORT:Pasila}}


[[Category:ma Amelika seli|Pasila]]
[[kulupu:ma]]
[[kulupu:ma Pasila]]
[[kulupu:ma Amelika]]
[[kulupu:ma Amelika seli]]
Anonymous user