sina ante e lipu "sona esun"

[[sitelen:Supply-and-demand.svg|thumb|sitelen ni li jo e palisa pi ijo tu. lon anpa la, mute ni li mute ijo. lon poka la, mute ni li mute mani. palisa ni li toki e ni: mute mani li suli la, jan pi wile pana li esun e ijo mute. taso jan pi wile jo li esun e ijo pi mute lili. tan ni la, mute ijo en mute mani li lon sama ni: ona li lon la, jan pi wile weka en jan pi wile jo li wile esun e ijo pi mute sama.]]
{{nimi ijo|'''sona esun'''|economics|toki Inli}} li sona pi nasin [[esun]] li wile sona e nasin ni pi ma ale pi jan ale. sona ni li jo e sona ante suli tu. nanpa wan la, sona pi esun lili li wile sona e ni: jan pi mute lili en kulupu esun pi mute lili li pale kepeken nasin seme? ona li ken pali e ijo ona kepeken nasin seme? nanpa tu la, sona pi esun suli li wile sona e ni: ma sama ma Mewika anu ma Losi en ma ale ma li wile pali e seme? mani la, seme li pona tawa jan pali tawa kulupu esun?


==tenpo pini==
{{nimi ijo|[[jan Aten Si]]|Adam Smith}} li mama pi sona esun tawa jan mute. lipu ona li kama lon tenpo sike 1776 li toki e ni: ma en pali en mani li suli mute tawa esun suli pi ma ale. kin la, jan ale li wile kepeken ijo ona tawa pona ona sama li wile ala kepeken ijo ona tawa jan ante. jan mute pi tenpo ni li toki e ijo sama lili e ijo ante lili.

tenpo sike 1817 la, {{nimi ijo|jan Tawi Wikato|David Ricardo}} li toki e ni: kulupu jan tu li lon. kulupu nanpa wan li jo e ma li kama jo e mani tan ma ona. kulupu nanpa tu li jo ala e ma li pali taso e ma li jo ala e mani tan ma. kulupu tu ni li wile ala e ijo sama. kin la, jan Tapi Wikato li alasa li sona pona kon lawa ni: ma ante o pali e ijo ante. kin la ma nanpa wan li ken pali e pan mute a! taso ona li ken ala mama e soweli mute. ma nanpa tu li ken mama e soweli mute. taso ona li ken ala pali e pan mute. tan ni la, ma ni o esun e soweli e pan tawa ma ante o pali ala e ijo tu lon tenpo sama.

tenpo kama pi tenpo ni la, {{nimi ijo|[[jan Ka Maku]]|Karl Marx}} li pali e ijo ante. ona la, lon insa lipu ona Tas Kapita la, ona li toki e ni: pali li jo e mani tan tenpo ona. tan ni la, jan lawa pi jan pali li kama jo e mani tan jan pali. ante la, jan pali o jo e mani mute. taso ona li jo ala e mani mute. jan lawa ona li jo e mani ona.

tenpo sike 1936 la, {{nimi ijo|jan Son Mena Kin|John Maynard Keynes}} li ante e sona pi sona pi esun suli. pilin ona li sama ni: "tenpo kama la, jan ale li moli." tan ni la, nasin esun ma li pakala la, jan pi ma ni o pali e mani mute tawa pona e ijo ale tawa jan sona Kin. mani ni li tan ma ante. nasin esun ma li pona la, ma o pana e mani tawa ma pi mani lon tenpo ike. kepeken nasin sama ni la, ma li ken awen pona.

tenpo lon la, nasin pilin tu suli li lon: nanpa wan la, esun jan anu esun pi kulupu esun li pona li wile jo ala e lawa mute tan ma. ante la, jan lawa ma o ante ala e esun lon. nanpa tu la, esun jan en esun pi kulupu esun li ike lon tenpo mute tan ni: nasin esun li pona ala. tan ni la, jan lawa ma o ante e nasin ni tawa pona nasin.

== kepeken ona ==
kepeken pi sona esun li suli mute. ma ale li esun e ijo tawa ma ante. nasin esun pi ma ale li wan pi nasin suli mute. taso ma ante li jo e nasin esun ante. jan li kepeken sona esun tawa ijo mute. ni la, ona li ken ante e nasin mani ma li ken pana e mani tawa kulupu esun ante anu tawa jan ante li alasa pona e lon pi jan ale. taso jan ante li jo e wile ante.

kin la, sona esun li sama lili tawa sona ante mute. [[nasin lawa]] en nasin pilin en nasin ante mute a li kepeken ilo pi sona esun.

[[kulupu:esun]]
[[kulupu:nasin lawa]]
[[kulupu:nasin sona]]