sona esun

sona esun (toki Inli: "economics") li sona pi nasin esun li wile sona e nasin ni pi ma ale pi jan ale. sona ni li jo e wan lili suli tu. nanpa wan la, sona pi esun lili li wile sona e ni: jan pi mute lili en kulupu esun pi mute lili li pale kepeken nasin seme? ona li ken pali e ijo ona kepeken nasin seme? nanpa tu la, sona pi esun lili li wile sona e ni: ma sama ma Mewika anu ma Losi en ma ale ma li wile pali e seme? mani la, seme li pona tawa jan pali tawa kulupu esun?

tenpo pini

jan Atan Sisu (toki Inli: "Adam Smith") li mama pi sona esun tawa jan mute. lipu ona li kama lon tenpo sike 1776 li toki e ni: ma en pali en mani li suli mute tawa esun suli pi ma ale. kin la, jan ale li wile kepeken ijo ona tawa pona ona sama li wile ala kepeken ijo ona tawa jan ale. jan mute pi tenpo ni li toki e ijo sama lili e ijo ante lili.

tenpo sike 1817 la, jan Tapi Wikato (toki Inli: "David Ricardo") li toki e ni: kulupu jan tu li lon. kulupu nanpa wan li jo e ma li kama jo e mani tan ma ona. kulupu nanpa tu li jo ala e ma li pali taso e ma li jo ala e mani tan ma. kulupu tu ni li wile ala e ijo sama. kin la, jan Tapi Wikato li alasa li sona pona kon lawa ni: ma ante o pali e ijo ante. kin la ma nanpa wan li ken pali e pan mute a! taso ona li ken ala mama e soweli mute. ma nanpa tu li ken mama e soweli mute. taso ona li ken ala pali e pan mute. tan ni la, ma ni o esun e soweli e pan tawa ma ante o pali ala e ijo tu lon tenpo sama.

tenpo kama pi tenpo ni la, jan Ka Maku li pali e ijo ante. ona la, lon insa lipu ona Tas Kapita la, ona li toki e ni: pali li jo e mani tan tenpo ona. tan ni la, jan lawa pi jan pali li kama jo e mani tan jan pali. ante la, jan pali o jo e mani mute. taso ona li jo ala e mani mute. jan lawa ona li jo e mani ona.

tenpo sike 1936 la, jan San Kin (toki Inli: "John Keynes") li ante e sona pi sona pi esun suli.