sina ante e lipu "telo"

[[sitelen:Water drop 001.jpg|thumb|telo lili li tawa sewi, li kama sike tan wawa selo ona. telo anpa la, selo sewi li tawa sike.]]
[[sitelen:Telo - sitelen pona in Sonja Lang's handwriting.svg|thumb|upright=0.5|[[sitelen pona]]]]

'''telo''' li [[kiwen]] ala, li [[kon]] ala, li [[ko]] ala.

telo li ken tawa sama kon. taso, telo li awen e suli ona, li ken ala kama lili. telo mute li lon [[poki]] la, ona li tawa poka ale pi insa poki.

[[lete]] li ken [[kiwen telo lete|kiwen]] e telo. [[seli]] li ken [[kon telo|kon]] e telo.

selo telo li ken wawa. ni la, telo lili li tawa ala poka ale pi poki suli. selo li ken sike lili anu nena lili. telo mute la, selo wawa li ken supa tawa [[pipi]].

==telo wile==
[[ijo]] mute li ken telo. nasin telo wan li suli sewi tawa [[ijo wile]]. telo ni li [[kule]] ala tawa [[lukin]], tawa [[nena kon|nena]], tawa [[uta]]. [[ijo lon]] ale li wile e telo ni. ona li [[moku]] ala e telo la, ona li moli.

[[telo suli]] en [[linja telo]] li lon [[ma]] mute. telo li [[telo tan sewi|kama anpa tawa ma]] tan [[kon sewi]] kin. tenpo pini mute la, [[jan]] li kama jo e telo tan ni. tenpo ni la, [[ilo telo]] li pana e telo tawa jan mute, tawa ma pi telo ala, tawa [[pan]], tawa insa [[tomo]]. taso, ma ale ala la, jan li ken kama jo e telo pi [[jaki]] ala.

nasa la, lete li kiwen e telo ni la, sijelo ona li kama suli. ni li ken pakala e poki.

===sijelo lili===
[[sitelen:H2O 2D labelled.svg|thumb|upright|telo ni li sama ni lon lili.]]

ijo li lili mute la, mi ken ala lukin e ona taso. ijo lili tu wan li kama e telo ni:

* ijo tu la, [[ijo lili nanpa 1|ijo wawa wan li lon insa]]. sitelen ona li H.
* ijo wan ante la, [[ijo lili nanpa 8|ijo wawa luka tu wan li lon insa]]. sitelen ona li O.

telo ni la sitelen li '''H<sub>2</sub>O'''.

===mute ike===
jan li wile moku e telo mute. taso, jan li moku e telo pi mute ike la, ona li ken moli. kasi kin li wile e telo pi mute pona. mute ike la, kasi li ken ala moku e kon.

==telo suli==
[[sitelen:Pacific Ocean - panoramio (10).jpg|thumb|[[telo suli Pasipi]] li suli mute.]]

'''telo suli''' li lon [[ma]]. ona li len e mute ma. telo li ken jo e [[telo namako|namako]] anu [[telo pi namako ala|namako ala]].

[[ma tomo]] mute li lon poka telo suli. [[ma tomo Sanpisepu]] en [[ma tomo Sokon]] en [[ma tomo Kopenan]] en [[ma tomo Esinki]] li lon poka [[telo suli Pasike]]. <!--Baltic Sea-->

[[nasin telo]] anu [[telo sewi]] li ken pana e telo telo suli. 

=== kipisi pi telo suli ===
[[sitelen:World map ocean locator-en.svg|thumb|kipisi suli pi telo suli]]
suli la, telo suli li jo e kipisi suli luka wan:

* [[telo suli Pasipi]]
* [[telo suli Alansi]]
* [[telo suli Palata]]
* [[telo suli Antasika]]
* [[telo suli Asika]]

===selo pi telo suli===
<gallery>
Israel Sea Level BW 1.JPG|sitelen lon selo telo
Recent Sea Level Rise.png|[[ante pi kon ma]] la, selo telo li tawa sewi.
</gallery>

jan li alasa e ni: [[selo ma]] li lon sewi seme pi selo telo. [[mun Luna|mun]] li [[wile tawa suli|wile tawa]] e telo lon ma la selo telo li tawa sewi li tawa anpa lon [[tenpo suno]]. jan li alasa e ni: seme li lon insa pi selo telo sewi pi selo telo anpa. 

===telo pakala===
[[sitelen:Katrina-new-orleans-flooding3-2005.jpg|thumb|telo pakala lon [[ma tomo Nu Olinsi]].]]

telo mute li tawa lon ma la, telo pakala li ken kama. telo ni li kama tan [[linja telo]] tan [[telo suli]].

==telo sijelo==

===telo soweli===
[[telo sijelo|nasin telo mute]] li lon insa [[sijelo]] (sama [[sijelo jan]]) li ken kama tan sijelo.

*pilin suli la, lukin li pana e telo.
*sijelo li alasa kama lete la, selo li pana e telo.
*telo uta li pakala e moku.
*[[telo sijelo loje|telo loje]] mute li tawa lon insa sijelo. selo li pakala la, telo ni li kama kiwen li ken pini e lupa.
*[[telo jaki]] la sijelo li weka e ijo pi wile ala.
*unpa li kepeken telo mute.
*[[nena mama]] li pana e telo moku walo tawa soweli lili.

===telo kasi===
[[telo sijelo kasi|telo li lon sijelo kasi]]. kasi en [[kili]] mute li pana e telo, li ken kama telo. jan mute li moku e [[telo moku pi lipu kasi]], e [[telo wawa pimeja|telo kili wawa pimeja]].

==telo pi wile ala==
[[sitelen:Pouring liquid mercury bionerd.jpg|thumb|upright|[[telo pi kiwen mani]] li sama telo. taso, jan li moku e ona la, ona li moli. kon ona li ken pakala e sijelo.]]

telo mute li lon. ona li ken ante tawa jan 

'''telo''' pi kon suli anu '''sama telo''' anu '''sijelo telo''' li sijelo pi ijo lon pi sona lon.

[[kulupu:telo| ]]
[[kulupu:telo suli]]
[[kulupu:lipu ni li lon lipu Panton kin la o lukin]]