224
edits
No edit summary |
No edit summary |
||
linja nanpa 1: | linja nanpa 1: | ||
[[sitelen:Мыс_Лударь,_17_июня_2013_года.jpg|alt=|thumb|250x250px|sitelen pi telo suli Paka]] | [[sitelen:Мыс_Лударь,_17_июня_2013_года.jpg|alt=|thumb|250x250px|sitelen pi telo suli Paka]] | ||
{{nimi ijo|'''telo suli sike Paka'''| | {{nimi ijo|'''telo suli sike Paka'''|Байка́л|toki Lusi||ipa=|2b=Байгал далай|3b=toki Pula (ma Lusi)}} li [[telo suli|telo suli sike]] lon ma [[poka suno#poka pini pi open suno|pini pi open suno]] pi [[ma Sipil]] pi [[ma Lusi]]. nasin tawa anpa pi sike telo la, ona li nanpa wan. suli la, ona li nanpa luka tu lon [[ma|ma ali]]<ref>{{tan sona|tan="Large Lakes of the World"|linja=https://www.factmonster.com/world/geography/large-lakes-world|kulupu toki=FactMonster|toki tan=toki Inli}}</ref>. ona li lon [[ma Asija]]. [[ma Iku]] en [[ma Pula]] li lon poka ona. | ||
== telo suli sike Paka == | == telo suli sike Paka == | ||
[[sitelen:Baikal.A2001296.0420.250m-NASA.jpg|left|thumb|154x154px|sitelen pi telo suli sike Paka lon sewi]] | [[sitelen:Baikal.A2001296.0420.250m-NASA.jpg|left|thumb|154x154px|sitelen pi telo suli sike Paka lon sewi]] | ||
linja | linja pi telo suli sike Pakali li 636 [[linja Metu|linja Kilometu]]. linja poka ona li 79 linja Kilometu en lili. suli ona li 31 700 linja Kilometu suli linja Kilometu (linja Kilometu²). nasin tawa anpa meso ona li 744 linja Metu. nasin tawa anpa suli ona li 1642 linja Metu. nasin tawa anpa ona pi sike telo la, ona li nanpa wan<ref name=":0">{{tan sona|tan="Байкал"|linja=https://bigenc.ru/c/baikal-ed3308|jan=jan Шапоренко С. И. en jan Шимараев М. Н.|kulupu toki="Большая российская энциклопедия: научно-образовательный портал"|tenpo=tenpo suno 31, tenpo mun 3, tenpo sike 2023|toki tan=toki Lusi}}</ref>. | ||
nasin telo 544 anu 1123 li pana e telo tawa sike telo Paka<ref>{{tan sona|tan="Байкал в вопросах и ответах"|linja=https://www.google.ru/books/edition/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%85_%D0%B8_%D0%BE%D1%82/dW0KAQAAIAAJ?hl=ru&gbpv=0&bsq=%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D0%BB%20%D0%B2%20%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%85%20%D0%B8%20%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%85|jan=jan Григорий Иванович Галазий|kipisi=56|kulupu toki="Восточно-Сибирское книжное изд-во"|tenpo=tenpo sike 1987|toki tan=toki Lusi}}</ref>. ona li jo e | nasin telo 544 anu 1123 li pana e telo tawa sike telo Paka<ref>{{tan sona|tan="Байкал в вопросах и ответах"|linja=https://www.google.ru/books/edition/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%85_%D0%B8_%D0%BE%D1%82/dW0KAQAAIAAJ?hl=ru&gbpv=0&bsq=%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D0%BB%20%D0%B2%20%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%85%20%D0%B8%20%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%85|jan=jan Григорий Иванович Галазий|kipisi=56|kulupu toki="Восточно-Сибирское книжное изд-во"|tenpo=tenpo sike 1987|toki tan=toki Lusi}}</ref>. ona li jo e 22 ma lon telo. ma lon telo suli pi ona li {{nimi ijo|[[ma telo Akon]]|Ольхо́н|toki Lusi}}<ref name=":0" />. jan li ken moku e telo pi telo suli sike Paka. telo pi telo suli sike Paka li lete li lukin. ona li kama [[lete#kiwen lete|telo kiwen]] lon [[tenpo lete]]. | ||
jan sona mute li pilin e ni: telo suli sike Paka tan tenpo sike weka 25,000,000―75,000,000. taso jan sona ante li pilin e ni: telo suli sike Paka tan tenpo sike weka 110,000―78,000<ref>{{tan sona|tan="Возраст Байкала"|linja=https://cyberleninka.ru/article/n/vozrast-baykala-1|jan=jan Лопатин Д. В. en jan Томилов Б. В.|kulupu toki="Вестник СПбГУ. Науки о Земле"|tenpo=tenpo sike 2004|toki tan=toki Lusi}}</ref>. | jan sona mute li pilin e ni: telo suli sike Paka tan tenpo sike weka 25,000,000―75,000,000. taso jan sona ante li pilin e ni: telo suli sike Paka tan tenpo sike weka 110,000―78,000<ref>{{tan sona|tan="Возраст Байкала"|linja=https://cyberleninka.ru/article/n/vozrast-baykala-1|jan=jan Лопатин Д. В. en jan Томилов Б. В.|kulupu toki="Вестник СПбГУ. Науки о Земле"|tenpo=tenpo sike 2004|toki tan=toki Lusi}}</ref>. | ||
linja nanpa 14: | linja nanpa 14: | ||
[[sitelen:Bajkalsjöns strand 2006. Skräp på stranden.jpg|thumb|225x225px|[[jaki]] jan li lon ma lon poka pi telo suli sike Paka]] | [[sitelen:Bajkalsjöns strand 2006. Skräp på stranden.jpg|thumb|225x225px|[[jaki]] jan li lon ma lon poka pi telo suli sike Paka]] | ||
[[sitelen:Baikal-seal 4747-pho.jpg|left|thumb|216x216px|soweli kala pi telo suli sike Paka]] | [[sitelen:Baikal-seal 4747-pho.jpg|left|thumb|216x216px|soweli kala pi telo suli sike Paka]] | ||
ma tomo mute li lon ma poka pi telo suli sike Paka. ma tomo suli: {{nimi ijo|[[ma tomo Sewelopaka]]|Северобайка́льск|toki Lusi}} en {{nimi ijo|[[ma tomo Sutana]]|Слюдя́нка|toki Lusi}} en {{nimi ijo|[[ma tomo Paka]]|Байка́льск|toki Lusi}} en ante. | |||
jan li alasa e soweli kala e kala pi telo suli sike Paka. ni li | tenpo pini la, ma tomo en tomo pali en ante li ike tawa telo suli sike Paka<ref name=":0" />. tenpo sike 1996 la, [[kulupu UNESCO]] li awen e ona<ref>{{tan sona|tan="Lake Baikal"|linja=https://whc.unesco.org/en/list/754|kulupu toki=whc.unesco.org|toki tan=toki Inli}}</ref>. tenpo sike 1999 la, ma Lusi li awen e ona<ref name=":0" />. taso ike li lon telo ona lon tenpo ni. soweli li kama moli tan ni<ref>{{tan sona|tan="Экологическая ситуация на Байкале – как сохранить жемчужину Сибири"|linja=https://ria.ru/20220902/baykal-1813922744.html|jan=jan Юлия Чичерина|kulupu toki="РИА Новости"|tenpo=tenpo suno 2, tenpo mun 9, tenpo sike 2022|toki tan=toki Lusi}}</ref>. jan li alasa e soweli kala e kala pi telo suli sike Paka. ni li ken ala<ref>{{tan sona|tan="Байкал в сетях браконьеров"|linja=https://archive.ph/20120911193226/www.rgo.ru/2010/07/bajkal-v-setyax-brakonerov/|jan=jan Наталья Первова|kulupu toki="Русское географическое общество"|toki tan=toki Lusi}}</ref>. | ||
telo suli sike Paka li pona tawa jan. jan li tawa lon ona tan ni: jan li wile e musi<ref name=":0" />. | |||
== tenpo pini == | == tenpo pini == | ||
tenpo sike weka 12,000 la, jan li lon ma lon poka pi telo suli sike Paka. ona li sitelen | tenpo sike weka 12,000 la, jan li lon ma lon poka pi telo suli sike Paka. ona li sitelen lon kiwen li alasa e kala. tenpo sike weka 4,000 la, ona li pali e ilo pi kiwen<ref>{{tan sona|tan="Байкал. Истории сибирской старины"|jan=jan Станислав Гольдфарб|kipisi=7—9|kulupu toki="Издательские решения"|tenpo=tenpo sike 2019|toki tan=toki Lusi}}</ref>. [[tenpo sike ali]] nanpa 18 la, jan Lusil li kama tawa telo suli sike Paka. jan sona mute li pali e [[sitelen ma]] pi ona li sona e ona<ref name=":0" />. | ||
== tan sona == | == tan sona == |
edits