sina ante e lipu "ma Pilipina"

Jump to navigation Jump to search
Warning: You are not logged in. Your IP address will be publicly visible if you make any edits. If you log in or create an account, your edits will be attributed to your username, along with other benefits.

The edit can be undone. Please check the comparison below to verify that this is what you want to do, and then publish the changes below to finish undoing the edit.

Latest revision Your text
linja nanpa 1: linja nanpa 1:
{{poki sona ma
{{ma taso|ma = ma Pilipina|ma2 = Pilipinas|len = 125px-Flag of the Philippines svg.png|kalama musi lawa = Lupang Hinirang|ma tomo lawa = [[ma tomo Manila]]|toki lawa = [[toki Pilipina]]|mani = [[mani Peso]]|sitelen = 85px-Coat of arms of Philippines.png|sitelen ma = LocationPhilippines.png}}'''ma Pilipina''' li [[ma]] lon [[ma Asija]].
|nimi ma= ma Pilipina
|nimi mama= Pilipinas
|ma= ma Asija
|len ma=[[sitelen:Flag of the Philippines.svg|border|130px]]
|sitelen lawa=[[File:Coat_of_arms_of_the_Philippines.svg|101x85px]]
|toki lawa=[[toki Pilipina]], [[toki Inli]]
|toki ante=[[toki Akan]], [[toki Iloko]], [[toki Ipana]], [[toki Ipatan]], [[toki Jakan]], [[toki Kalaja]], [[toki Kamajo]], [[toki Makintanaju]], [[toki Malanaju]], [[toki Pankasinan]], [[toki Panpanko]], [[toki Pikula]], [[toki Sanpali]], [[toki Sinupuwanon]], [[toki Suku]], [[toki Takalo]], [[toki Tapawenjo]]
|nasin lawa=
|ISO 3166=PH
|mani=mani Peso
|ma tomo lawa=[[ma tomo Manila]]
|kalama musi ma= Lupang Hinirang <br> [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg]]
|sitelen ma=[[File:PHL_orthographic.svg|200px]]
|toki anpa pi sitelen ma=
|ma suli=|mute jan la ma tomo suli=}}{{wile pali}}


'''ma Pilipina''' li [[ma]] lon [[ma Asija]]. '''ma Pilipina''' li jo e [[ma lon telo]] 7,641. kulupu pi ma Pilipina li ma Luson <!--Luzon--> li ma Pisaja <!--Visayas--> li ma Mintanaju <!--Mindanao-->. mute jan pi nanpa wan lon ma Pilipina li [[ma tomo Keson]].
[[toki lawa]] pi ma Pilipina li [[toki Pilipina]] li [[toki Inli]]. taso ona li poka e toki ante mute. toki Pilipina luka tu wan lawa li toki {{luka|nimi pi toki ante = Tagalog|nimi pi toki pona = Takalo}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Cebuano|nimi pi toki pona = Sepuwano}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Ilocano|nimi pi toki pona = Ilokano}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Ilonggo|nimi pi toki pona = Ilonko}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Bicolano|nimi pi toki pona = Pikolano}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Waray|nimi pi toki pona = Walaje}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Pampango|nimi pi toki pona = Panpanko}} li toki {{luka|nimi pi toki ante = Pangasinense|nimi pi toki pona = Pankasinense}}.


[[toki lawa]] pi ma Pilipina li [[toki Pilipina]] <!--Filipino--> li [[toki Inli]]. taso ona li poka e toki ante mute. toki Pilipina luka tu wan lawa  li toki Iloko <!--Ilocano--> li toki Ilonko <!--Ilonggo--> li toki Pankasinan <!--Pangasinense--> li toki Panpanko <!--Kapampangan--> li toki Pikula <!--Bicolano--> li [[toki Sinupuwanon]] <!--Cebuano--> li [[toki Takalo]] <!--Tagalog--> li toki Walaje <!--Waray-->. toki lili ante mute li lon kin.
[[Image:250px-Ph_regions_and_provinces2.png|left|thumb|133px]]toki Pilipina la nimi ona li ''Pilipinas''. toki Inli la nimi ona li ''Philippines''.


toki Pilipina la nimi ona li ''Pilipinas''. toki Inli la nimi ona li ''Philippines''. mani Pilipina li mani ''Peso''. ma Pilipina li poka e [[telo suli]]. ma Pilipina li seli. [[ma tomo lawa]] pi ma Pilipina li [[ma tomo Manila]]. tenpo pini la [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li lawa e ma Pilipina.
mani Pilipina li mani ''Peso''.


== tenpo pini pi ma Pilipina ==
ma Pilipina li poka e [[telo suli]]. ma Pilipina li seli.
[[sitelen:Extract from Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna.jpg|link=link=Special:FilePath/sitelen_pi_supa_kiwen_Lakuna.jpg|alt=|thumb|sitelen pi supa kiwen Lakuna Lakuna li sitelen pi tenpo suli nanpa wan lon ma Pilipina.]]
tenpo open la jan Nekito <!--Negrito--> li kama lon ma Pilipina. jan Asonesija <!--Austronesia--> li kama kin tan [[ma Tawan]]. ona mute li pali e [[kulupu jan]] mute. toki Pilipina la ni li '''"''barangay"'''''. jan [[ma Sonko|Sonko]] en jan [[ma Palata|Palata]] en jan [[Alapi]] li tawa ma ni. ma ni li kama '''ma esun suli'''.


=== tenpo pi lawa [[ma Epanja|Epanja]]===
[[ma tomo lawa]] pi ma Pilipina li [[ma tomo Manila]].


tenpo sike 1521 la jan Punaju Makajasi <!--Ferdinand Magellan--> li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala Matan <!--Mactan-->. tenpo sike 1565 la jan Mike Lekapi <!--Miguel Legazpi--> li kama e lawa pi ma Epanja.
tenpo pini la [[ma Mewika]] en [[ma Epanja]] li lawa e ma Pilipina.


ma Pilipina li lon anpa ma Nowepanja <!--New Spain|Nuwapanja-->.
jan Pilipina li lon ma ale.


[[ma Mesiko]] li weka e lawa pi [[ma Epanja]] la ma Pilipina li kama lon anpa [[ma tomo Mateli]]. jan lawa Epanja li kama ike e wawa ona. ma Epanja li ken ala mama e ma Pilipina lon insa tenpo sike 1850.
=='''toki pi toki Pilipina'''==


jan mute pi pali sewi li moli. pilin wawa Pilipina li kama. jan Ose Lisala <!--José Rizal--> li sitelen e ni: ''jan lawa li ike e wawa.'' taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan Antesa Ponipasijo <!--Andrés Bonifacio--> li open e '''kulupu utala pi sona pimeja'''. '''nimi ni li Katipunan'''. kulupu ni li open e '''utala pi lawa Pilipina'''. [[tenpo suno]] 12 pi [[tenpo mun]] 6/1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon [[ma tomo Kapite]]. tenpo sike 1898 la utala pi [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li kama. 
''Kumusta!'' - toki!


=== tenpo pi lawa [[ma Mewika|Mewika]]===
''Kumusta ka?'' - pilin sina li seme?
[[ma Epanja]] li pana e ma Pilipina tawa [[ma Mewika]]. ma Pilipina en [[ma Mewika]] li utala. [[ma Mewika]] li moli e [[jan Pilipina]] mute. ma Sulu li utala e [[ma Mewika]]. taso [[ma Mewika]] li kama lawa e ma Sulu. [[ma Mewika]] li wawa ike e ma Pilipina la [[ma Mewika]] li pali e toki nasa pi ante sona.


[[ma Mewika]] li pana e lawa lili tawa ma Pilipina. jan Quezon <!--Keson--> li kama jan lawa li ken e toki lawa. [[meli]] li ken pana e wile pi jan lawa kama}}.
''Mabuhay!'' - o kama pona! o ale suli! ale li lon.


===[[utala suli pi nanpa tu]]===
''Salamat!'' - (pana li lon la o toki e ni.)
[[ma Nijon]] li lawa e ma Pilipina. kulupu utala Upalapa <!--Hukbalahap--> li utala e lawa Nijon. [[ma Nijon]] li pali e ike utala mute. ni tu li moli suli pi [[ma tomo Manila|ma Manila]] li tawa noka moli Patan <!--Bataan Death March-->. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon.


=== tenpo pi lawa Pilipina ===
''Paalam na!'' anu ''Adyos'' - mi tawa! tawa pona!
jan Wamon Masasaje <!--Ramon Magsaysay--> li pini e utala Upalapa li open e tomo Malakanjan <!--Malacañang--> tawa jan ale. tenpo sike 1965 la jan Pesinan Mako <!--Ferdinand Marcos--> li kama [[jan lawa]] pi ma Pilipina.


=== tenpo pi lawa Mako ===
== '''tenpo pini pi ma Pilipina''' ==
tenpo sike 4 pi nanpa 1 la mani pi ijo esun <!--GDP--> Pilipina li suli pi nanpa 1 lon [[ma Asija]]. mani la ma Pilipina li kama suli. tenpo pi pini pi tenpo sike 4 la ijo li kama ike. jan Mako en jan olin ona li ike e wawa e mani. ma Pilipina li lon anpa pi nasin lawa utala. tenpo sike 1986 la jan Mako li kama jan lawa kin. taso ni li lon ala. kulupu pi wile ante li tawa e jan Mako e jan poka ona tawa [[ma Awawi]] li kama e ni: ''jan Kolason kino<!--Corazon Aquino--> li lawa.''
tenpo open la jan {{luka|nimi pi toki ante = Negrito|nimi pi toki pona = Nekito}} li kama lon ma Pilipina. jan {{luka|nimi pi toki ante = Austronesia|nimi pi toki pona = Asonesija}} li kama kin tan [[ma Tawan]]. ona mute li pali e ma tomo lawa. toki Pilipina la ni li '''"''barangay"'''''. jan [[ma Sonko|Sonko]] en jan [[ma Palata|Palata]] en jan [[Alapi]] li tawa ma ni. ma ni li kama '''ma esun suli'''.


=== tenpo pi lawa Pilipina sin ===
=== '''tenpo pi lawa [[ma Epanja|Epanja]]''' ===
ni mute li ike tawa kama suli Pilipina:''''' ma Pilipina li wile pana e mani mute. wawa ike li mute. jan mute li lon [[nasin pi pali kulupu]]. jan Molo <!--Moro--> li utala. nena suli Pinatupo <!--Pinatubo--> li pana e ko seli.'''''


tenpo sike 2016 la jan Loliko Tutete <!--Rodrigo Duterte--> li kama jan lawa. tenpo pini la ona li jan lawa pi ma tomo Tapaju <!--Davao-->. ona li wawa e linja tawa [[ma Sonko]] en [[ma Losi]]. ona li open e kulupu utala tawa [[ilo nasa]]. kulupu pakala Majute <!--Maute--> li utala lon ma tomo Malawi <!--Marawi-->. taso utala ni li pini lon tenpo suno 23/8/2020.
tenpo sike 1521 la jan {{luka|nimi pi toki pona = Punaju Makajasi|nimi pi toki ante = Ferdinand Magellan}} li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala {{luka|nimi pi toki ante = Mactan|nimi pi toki pona = Matan}}. tenpo sike 1565 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Miguel Legazpi|nimi pi toki pona = Mike Lekapi}} li kama e lawa [[ma Epanja|Epanja]].


== ma ==
ma Pilipina li anpa ma {{luka|nimi pi toki ante = New Spain|nimi pi toki pona = Nuwapanja}} li kama ma esun suli pi {{luka|nimi pi toki ante = west|nimi pi toki pona = lon suno weka}}. tomo tawa telo {{luka|nimi pi toki ante = Galleon|nimi pi toki pona = Kalejon}} Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565 en tenpo sike 1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Acapulco|nimi pi toki pona = Akapuko}} li tawa ma tomo Manila.
{| cellpadding=4 cellspacing=0 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
 
|- style="vertical-align:bottom;border:1px solid darkgray;background: #efefef;"
tenpo lawa la [[ma Epanja]] li pini e utala mute. utala tawa [[ma Netelan]] en utala tawa [[nasin sewi Silami|jan Silami]] li lili mute e mani. [[ma Piten]] li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762 en tenpo sike 1764 tan ni: [[ma Epanja]] li {{luka|nimi pi toki ante = allied|nimi pi toki pona = linja pona}} e [[ma Kanse]]. taso [[ma Epanja]] li lawa sin e ma Pilipina kin tan [https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Paris_(1763) lipu pi kama jo pi pona sama].
|style="border:1px solid darkgray;border-style: none solid none none;"| kulupu ma
 
|style="border:1px solid darkgray;border-style: none solid none none;"| wan ma
[[ma Mesiko]] li weka e lawa [[ma Epanja|Epanja]] la ma Pilipina li anpa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Madrid|nimi pi toki pona = Mateli}}. ni li kama e ni: '''jan lawa li ike e wawa'''. [[ma Epanja]] li mama ala e ma Pilipina lon tenpo sike pi insa 1850 tan ni: [[ma Epanja]] ken ala mama e ma pi sinpin ante pi ma sike. utala tawa lawa li mute tan ike mani. taso [[ma Epanja]] li pini e ni mute.
|style="border:1px solid darkgray;border-style: none solid none none;"| nimi lawa
 
|-
jan 3 pi pali sewi li moli tan ni: jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala. pilin wawa Pilipina li kama. jan {{luka|nimi pi toki ante = José Rizal|nimi pi toki pona = Ose Lisala}} li pali e kulupu lipu ni: ona li toki utala tawa jan lawa. taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan {{luka|nimi pi toki pona = Antesa Ponipasijo|nimi pi toki ante = Andrés Bonifacio}} li open e '''kulupu utala pi sona pimeja'''. '''nimi ni li Katipunan'''. kulupu ni li open e '''utala pi lawa Pilipina'''. [[tenpo suno]] 12 pi [[tenpo mun]] 6 pi [[tenpo sike]] 1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon [[ma tomo Kapite]]. tenpo sike 1898 la utala pi [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li kama. 
| rowspan="8" style="vertical-align:right;border:1px solid darkgray;background: #dff0df;" |ma Luson
 
| colspan="2" |wan ma lawa
=== '''tenpo pi lawa [[ma Mewika|Mewika]]''' ===
|-
[[ma Epanja]] li pana e ma Pilipina tawa [[ma Mewika]]. ma Pilipina en [[ma Mewika]] li utala. [[ma Mewika]] li moli e [[jan Pilipina]] mute. ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}} li utala tawa [[ma Mewika]]. taso [[ma Mewika]] li lawa e ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}}. [[ma Mewika]] li lawa ike e ma Pilipina la [[ma Mewika]] li pali e {{luka|nimi pi toki ante = propaganda|nimi pi toki pona = toki nasa pi ante sona}}.
|wan ma Iloko
 
|wan ma I
[[ma Mewika]] li pana e ni tawa ma Pilipina: lawa lili. jan {{luka|nimi pi toki ante = Quezon|nimi pi toki pona = Keson}} li {{luka|nimi pi toki ante = decide|nimi pi toki pona = anu}} e {{luka|nimi pi toki ante = national language|nimi pi toki pona = toki lawa}}. [[meli|jan meli]] li {{luka|nimi pi toki ante = suffrage|nimi pi toki pona = ken anu e jan lawa kama}}.
|-
 
| colspan="2" |wan ma Kolijela
=== '''[[utala suli pi nanpa tu]]''' ===
|-
tenpo pi pini [[ma Nijon]] li lawa e ma Pilipina. kulupu utala {{luka|nimi pi toki ante = Hukbalahap|nimi pi toki pona = Upalapa}} li open tawa ni: ona li utala e lawa Nijon. [[ma Nijon]] li pali e ike utala mute. tu ni li {{luka|nimi pi toki ante = Manila massacre|nimi pi toki pona = moli mute Manila}} li {{luka|nimi pi toki ante = Bataan Death March|nimi pi toki pona = tawa noka moli Patan}}. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon.
|anpa nena Kakajan
 
|wan ma II
=== '''tenpo pi lawa Pilipina''' ===
|-
jan {{luka|nimi pi toki ante = Ramon Magsaysay|nimi pi toki pona = Wamon Masasaje}} li pini e utala lawa Upalapa li open e tomo {{luka|nimi pi toki ante = Malacañang|nimi pi toki pona = Malakanjan}} tawa jan ale. jan {{luka|nimi pi toki ante = Macapagal|nimi pi toki pona = Makapaka}} li tawa e tenpo suno pi weka lawa tan {{luka|nimi pi toki ante = July 4|nimi pi toki pona = tenpo suno 4 pi tenpo mun 7}} tawa {{luka|nimi pi toki ante = June 12|nimi pi toki pona = tenpo suno 12 pi tenpo mun 6}}. ona li toki e ni: ma lon suno kama pi ma {{luka|nimi pi toki ante = Sabah|nimi pi toki pona = Sapa}} li tawa ma Pilipina. tenpo sike 1965 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Ferdinand Marcos|nimi pi toki pona = Pesinan Mako}} li kama [[jan lawa]] Pilipina.
|insa Luson
 
|wan ma III
=== '''tenpo pi lawa Mako''' ===
|-
tenpo 4 pi nanpa wan la nanpa mani esun Pilipina li suli pi nanpa wan lon [[ma Asija]]. mani la ma Pilipina li kama suli.{{lili}}
|wan ma Kalapalison
{{toki ante|
|wan ma IV-A
[[wikipedia:af:Filippyne|af]] -
|-
|wan ma Mimalopa
|wan ma IV-E
|- style="border:1px solid darkgray;border-style: none none solid none;"
|wan ma Pikula
|wan ma V
|-
| rowspan="3" style="vertical-align:right;border:1px solid darkgray;background: #dfdff0;" |ma Pisaja
|suno pini Pisaja
|wan ma VI
|-
|insa Pisaja
|wan ma VII
|- style="border:1px solid darkgray;border-style: none none solid none;"
|suno open Pisaja
|wan ma VIII
|-
| rowspan="6" style="vertical-align:right;border:1px solid darkgray;background: #f0f0df;" |ma Mintana
|ma nena Senpanka
|wan ma IX
|-
|lete Mintana
|wan ma X
|-
|wan ma Tapa
|wan ma XI
|-
|wan ma Sokosasen
|wan ma XII
|-
|wan ma Kalaka
|wan ma XIII
|-
|wan ma Pansamolo
|wan ma lawa Pansamolo pi Mintanaju SIlami
|}
{{ma Asija}}
{{toki ante|[[wikipedia:af:Filippyne|af]] -
[[wikipedia:ceb:Pilipinas|ceb]] -
[[wikipedia:da:Filippinerne|da]] -
[[wikipedia:da:Filippinerne|da]] -
[[wikipedia:de:Philippinen|de]] -
[[wikipedia:de:Philippinen|de]] -
linja nanpa 136: linja nanpa 76:
[[wikipedia:tl:Pilipinas|tl]] -
[[wikipedia:tl:Pilipinas|tl]] -
[[wikipedia:zh-cn:&#33778;&#24459;&#23486;|zh-cn]] -
[[wikipedia:zh-cn:&#33778;&#24459;&#23486;|zh-cn]] -
[[wikipedia:zh-tw:&#33778;&#24459;&#36051;|zh-tw]]}}
[[wikipedia:zh-tw:&#33778;&#24459;&#36051;|zh-tw]]
 
}}
 
[[Category:ma Asija]]
[[kulupu:ma Asija]]
[[Category:ma]]
[[kulupu:kulupu ma lon telo]]
[[Category:ma lon telo]]
[[kulupu:ma Pilipina]]
o sona e ni: lipu Wikipesija la lipu lawa "o toki e nimi mi. o pana sama." (toki Inli: Creative Commons Attribution-ShareAlike (CC BY-SA)) nanpa 4.0 en lipu lawa CC BY-SA nanpa 3.0 li lawa e ken pi sama toki. (toki pona la ona li lon.) jan li ken ante e toki sina, li ken pana e ona tawa jan ante. sina wile ala e ni la, o sitelen ala lon lipu ni. kin la sina toki e ni: toki sina ni li tan sina taso, anu tan lipu pi ken ale. jan ante li wile ala la, o pana ala e toki ona tawa lipu ni!
o ala mi sona ala e ante (ona li open e lupa sin)