lipu "toki Mon" la tenpo tu la ante li ni

Jump to navigation Jump to search
2,754 bytes added en  2022-06-28
mi sitelen e ijo pi toki Mon To Sa
lNo edit summary
(mi sitelen e ijo pi toki Mon To Sa)
linja nanpa 1: linja nanpa 1:
{{nimi ijo|toki Mon|Hmoob|toki Mon||ipa=[m̥ɔ̃́]|weka=toki Mon}} li kulupu toki. ona la nasin pi ante lili li lon ma ante. ona li lon ma mute pi [[ma Asija]] anpa. jan mute pi toki Mon li lon [[ma Mewika]] kin.
{{nimi ijo|toki Mon|Hmoob|toki Mon Ta||ipa=[m̥ɔ̃́]|weka=toki Mon Ta|2b=Moob|3b=toki Mon Len|4b=|ipab=[mɔ̃́]|wekab=toki Mon Len}} li kulupu toki. ona la nasin pi ante lili li lon ma ante. ona li lon ma mute pi [[ma Asija]] anpa. jan mute pi toki Mon li lon [[ma Mewika]] kin.


{{poki sona toki|nimi toki=toki Mon|nimi mama=Hmoob / 𖬌𖬣𖬵|kulupu toki=Mon-Mijen|kalama=[m̥ɔ̃́]|ma=[[ma Sonko]]<br>[[ma Wije]]<br>[[ma Tawi]]<br>[[ma Lajo]]<br>[[ma Mijama]]|nasin sitelen=[[sitelen Lasina]]<br>[[sitelen Pa A Mon]]|ISO 639-3=hmn}}
{{poki sona toki|nimi toki=toki Mon|nimi mama=Hmoob / 𖬌𖬣𖬵, Moob / 𖬌𖬦|kulupu toki=Mon-Mijen|kalama=[m̥ɔ̃́], [mɔ̃́]|ma=[[ma Sonko]]<br>[[ma Wije]]<br>[[ma Tawi]]<br>[[ma Lajo]]<br>[[ma Mijama]]|nasin sitelen=[[sitelen Lasina]]<br>[[sitelen Pa A Mon]]|ISO 639-3=hmn}}


== nasin ante ==
== nasin ante ==
nasin suli tu pi toki Mon li lon:
nasin mute pi toki Mon li lon. ni li nasin tu wan:


* {{nimi ijo|toki Mon Ta|Hmoob Dawb|||ipa=|weka=}}, anu "toki Mon walo"
* {{nimi ijo|toki Mon Ta|Hmoob Dawb|||ipa=|weka=}}, anu "toki Mon walo"
* {{nimi ijo|toki Mon Len|Moob Leeg|||ipa=}}, anu "toki Mon laso"
* {{nimi ijo|toki Mon Len|Moob Leeg|||ipa=}}, anu "toki Mon laso"
* {{nimi ijo|toki Mon To Sa|Hmong Drout Raol|||ipa=}}
toki Mon Ta en toki Mon Len li suli lon ma Mewika lon ma Lajo. toki Mon To Sa li suli lon ma Sonko.


== kalama ==
== kalama ==
toki Mon la kalama mute en kule kalama mute li lon. kalama ni li ken lon [[sitelen Lasina]] li ken lon [[sitelen Pa A Mon]].
toki Mon la kalama mute en kule kalama mute li lon. toki Mon Ta anu toki Mon Len la kalama ni li ken lon [[sitelen Lasina]] li ken lon [[sitelen Pa A Mon]]. toki Mon To Sa la kalama ni li ken lon sitelen Lasina taso.


=== kalama pi uta open ===
=== kalama pi uta open ===
linja nanpa 81: linja nanpa 83:
|uə ⟨ua⟩  
|uə ⟨ua⟩  
𖬐, 𖬑
𖬐, 𖬑
|-
|əw ⟨ou⟩
eβ ⟨eu⟩
|
|}
|}
kalama /ã~aŋ/ li lon toki Mon Len taso. kalama /iə/ li lon toki Mon Ta taso.
kalama /ã~aŋ/ li lon ala toki Mon Ta. kalama /iə/ li lon toki Mon Ta taso. kalama /əw/ en kalama /eβ/ li lon toki Mon To Sa taso.
 
kalama /ɨ/ li sama kalama /i/ lon toki Mon To Sa. kalama /uə/ li kalama /wɒ/ lon toki Mon To Sa.  


=== kalama pi uta pini ===
=== kalama pi uta pini ===
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+kalama
|+kalama (toki Mon Ta, toki Mon Len)
! colspan="3" rowspan="2" |
! colspan="3" rowspan="2" |
! colspan="2" |selo
! colspan="2" |selo
linja nanpa 219: linja nanpa 227:
| ᵐbʰ ⟨nph⟩
| ᵐbʰ ⟨nph⟩
𖬡𖬰
𖬡𖬰
|(ᵐbˡʰ) ⟨nplh⟩
|ᵐbˡʰ ⟨nplh⟩
𖬡𖬵
𖬡𖬵
|ⁿdʰ ⟨nth⟩‎
|ⁿdʰ ⟨nth⟩‎
linja nanpa 328: linja nanpa 336:


kalama /k/ li lon ala sitelen Pa A Mon.  
kalama /k/ li lon ala sitelen Pa A Mon.  
nasin sitelen en kulupu kalama li ante lon toki Mon To Sa.
{| class="wikitable"
|+kalama (toki Mon To Sa)
! colspan="3" rowspan="2" |
! colspan="2" |selo
! colspan="2" |kiwen
! rowspan="2" |palisa sike
! rowspan="2" |sewi kiwen
! rowspan="2" |sewi ko
! rowspan="2" |sike monsi
|-
!poka ala
!poka
!poka ala
!poka
|-
! rowspan="2" |nena
! colspan="2" |wawa ala
|m̥ ⟨hm⟩
|
|n̥ ⟨hn⟩‎
|
|
|ɲ̥ ⟨hni⟩
|
|
|-
! colspan="2" |wawa
|m ⟨m⟩
|
|n ⟨n⟩
|
|
|ɲ ⟨ni⟩
|ŋ ⟨ngg⟩
|
|-
! rowspan="4" |pini
! colspan="2" |kon lili
|p ⟨b⟩
|pˡ ⟨bl⟩
|t ⟨d⟩
|tˡ ⟨dl⟩
|ʈ ⟨dr⟩
|
|k ⟨g⟩
|q ⟨gh⟩
|-
! colspan="2" |kon mute
|pʰ ⟨p⟩
|pˡʰ ⟨pl⟩‎
|tʰ ⟨t⟩
|tˡʰ ⟨dl⟩‎
|ʈʰ ⟨tr⟩‎
|
|kʰ ⟨k⟩
|qʰ ⟨kh⟩
|-
! rowspan="2" |nena
!kon lili
|ᵐb ⟨nb⟩
|ᵐbˡ ⟨nbl⟩
|ⁿd ⟨nd⟩
|
|ᶯɖ ⟨ndr⟩
|ᶮɟ ⟨nc⟩
|ᵑɡ ⟨ng⟩
|ᶰɢ ⟨nqh⟩
|-
!kon mute
|ᵐbʰ ⟨np⟩
|ᵐbˡʰ ⟨npl⟩
|ⁿdʰ ⟨nt⟩‎
|
|ᶯɖʰ ⟨ntr⟩‎
|ᶮɟʰ ⟨nch⟩
|ᵑgʰ ⟨nk⟩‎
|ᶰɢʰ ⟨nkh⟩
|-
! rowspan="4" |pini pana
! rowspan="2" |kon lili
!nena ala
|
|
|ts ⟨z⟩
|
|tʂ ⟨zh⟩
|tɕ ⟨j⟩
|
|
|-
!nena
|
|
|ⁿdz ⟨nz⟩
|
|ᶯdʐ ⟨nzh⟩
|ⁿtʑ ⟨nj⟩
|
|
|-
! rowspan="2" |kon mute
!nena ala
|
|
|tsʰ ⟨c⟩
|
|tʂʰ ⟨ch⟩
|tɕʰ ⟨q⟩
|
|
|-
!nena
|
|
|ⁿdzʰ ⟨nc⟩‎
|
|ᶯdʐʰ ⟨nch⟩
|ⁿtʑʰ ⟨nq⟩
|
|
|-
! rowspan="2" |kon
! colspan="2" |wawa ala
|f ⟨f⟩
|
|s ⟨s⟩
|l̥ ⟨hl⟩‎
|ʂ ⟨sh⟩
|ɕ ⟨xy⟩
|x ⟨h⟩
|
|-
! colspan="2" |wawa
|v ⟨v⟩‎
|
|
|l ⟨l⟩‎
|ʐ ⟨r⟩
|ʑ ~ ʝ ⟨y⟩
|
|
|}


===kule kalama===
===kule kalama===
toki Mon la kule kalama luka tu wan li lon.
toki Mon Ta en toki Mon Len la kule kalama luka tu wan li lon. toki Mon To Sa la kule kalama pi mute sama li lon, taso ona li ante.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+kule
|+kule kalama (toki Mon Ta, toki Mon Len)
!kule
!kule
!sitelen Lasina
!sitelen Lasina
linja nanpa 369: linja nanpa 521:
|𖬈𖬱𖬪𖬵
|𖬈𖬱𖬪𖬵
|}
|}
{| class="wikitable"
|+kule kalama (toki Mon To Sa)
!kule
!sitelen Lasina
|-
|kama anpa tan sewi
| -b
|-
|sewi
| -d
|-
|sewi lili
| -t
|-
|sewi ala, anpa ala
| -k
|-
|kama anpa
| -x
|-
|kama anpa kepeken kon mute
| -l
|-
|kama sewi lili kepeken kon mute
| -s
|-
|kama sewi
| -f
|}
toki Mon To Sa la kule kalama ni li toki e kon mute. ni la jan li ken toki e ijo mute kepeken kule ni taso kepeken ilo pi kalama musi.


== lawa==
== lawa==

lipu pi ilo tawa