lipu "ma Lusi" la tenpo tu la ante li ni

{{nimi ijo|'''ma Losi'''|Россия|toki Losi}} li ma pi [[ma Elasija]]. suli ma la ma Losi li suli nanpa wan lon ma ale.

<!-- (ni li lipu lili. ona li toki ala e jan lawa ale pi ma Losi, e pali ala ona.) -->

tenpo sike nanpa 862 la jan Luli (toki Losi: Рюрик) li kama jan lawa pi ma tomo Nokolo (Новгород). lipu pi tenpo pini la jan pi ma tomo Nokolo li toki e ni: "mi ale li jo e kulupu mute e jan lawa mute. ona li utala. mi wile lukin e jan lawa wan. ona li wile lawa e mi ale li pali e nasin wan."<ref>lipu tenpo pi ma tomo Kije ("Повесть временных лет"), ante toki pi jan Ole Toloko (Олег Творогов)</ref> jan sona pi tenpo pini la tenpo ni la jan Losi en ma Losi li open.

tenpo sike kama la jan lili li kama lawa e ma Losi. jan lawa Ole (Олег) li suli e ma Losi li kama e ni: ma Kije (toki Losi: Киев, toki Ukawina: Kиїв) li ma lawa pi ma Losi. (tenpo pini ni la ma Kije li ma tomo wan ala.) ma Losi li utala e [[ma Pasileja Loma]] li pali e lipu nasin pi utala ala.  

tenpo pini ni la jan Losi li jo e nasin sewi Lowan pi sewi mute. tenpo sike nanpa 988 la jan lawa Wasimi suli (Владимир Великий) li pali e ni: nasin sewi Kolisu pi ma Pasileja Loma li nasin sewi lawa pi ma Losi. ma losi en ma Pasileja Loma li esun mute lon tenpo pini ni.

jan lawa Jalosa sona (Ярослав Мудрый) li pali e lipu nasin lawa pi ma Losi. nimi ona li "toki lon Losi" (Русская правда). lipu ni li toki e ni: kulupu seme li lon? pali seme li ike? jan li pali e ijo ike la kulupu lawa li pali e seme tawa ona? jan lawa Jalosa li moli ja jan lawa tu wan li kama li tu e ma.

tenpo sike nanpa 1132 la ma Losi li tu. jan lawa mute li lon li lawa e ma lili ona li utala li wile lawa e ma ale. ma tomo Kije li ma tomo lawa. taso ona li ken ala toki wawa tawa ma ante.

tenpo sike nanpa 1237 la [[ma Monko]] li open utala e ma Losi. tenpo sike nanpa 1240 la ma Losi li anpa. jan lawa pi ma Monko li lawa e ma ale e jan lawa ale pi ma Losi. jan lawa Monko li toki e ni: jan seme li ken lawa e ma lili pi ma Losi? jan lawa pi ma ni li wile pana e mani tawa ma Monko. taso jan lawa pi ma Monko li ante ala e nasin sewi e nasin lon pi ma Losi.

tenpo pini kama la ma Makuwa (Московское княжество) li kama suli li kama wawa li anpa e ma ante pi ma Losi. jan lawa Mitoli Tonko (Дмитрий Донской) pi ma Makuwa li utala e ma Monko li weka e lawa ona tan ma Makuwa. taso tenpo kama lili la ma Monko li utala e ma Makuwa e seli e ma e lawa e jan lawa.

tenpo sike nanpa 1448 la jan lawa Wasili nanpa tu (Василий II) li toki wawa e ni: kulupu lawa Losi pi nasin sewi li anpa ala tawa ma Pasileja Loma.

tenpo pini kama la ma Monko li tu. ma mute Monko li awen lawa e ma Losi. taso wawa ona li lili.

ma Losi li open utala e ma Monko li kama anpa e ona.

tenpo sike nanpa 1462 la jan Iwan suli nanpa tu wan (Иван III Великий) li lawa e ma Makuwa li suli e ona li wawa e ona. ona li kama "jan lawa pi ma Losi ale" nanpa wan.

tenpo sike nanpa 1480 la ma Losi li anpa e ma Monko li weka e lawa pi ma Monko tan ona.

tenpo sike nanpa 1547 la jan Iwan wawa nanpa tu tu (Иван IV Грозный) li lawa e ma Losi. ona li suli mute e wawa ona e ken pi jan lawa li lili e ken tawa pi jan anpa li moli e jan mute ni: ante pi nasin lawa li ike tawa ona. ona li moli e jan lili ona. nimi pi jan lili li jan lawa lili Mitoli (царевич Дмитрий).

tenpo kama pini la ijo mute li kama. tenpo pi alasa moku ike li lon. jan mute li utala e kulupu lawa. ma Losi li kama jo e wawa lili. jan pi kulupu mama sama pi jan Luli li lawa ala e ma Losi.

tenpo sike nanpa 1613 la kulupu pi jan suli li kama e ni: jan Mikawi Lomano (Михаил Романов) li jan lawa pi ma Losi. ona en kulupu mama Luli li linja lili. ona li sona e lili. ona en jan lawa pi kulupu sewi li lawa e ma. ona li pali e lili. taso kulupu mama Lomano li kama kulupu mama lawa pi ma Losi.

tenpo sike nanpa 1682 la jan Pite suli (Пётр Великий) li kama lawa e ma Losi. ona li tawa ma mute pi ma Elopa li kama sona e nasin mute e ijo mute. ni la ona li pali e kulupu lawa pi utala telo pi ma Losi li ante e kulupu utala lawa li pali e tomo sona sin. nasin lawa li ante li suli e sama tawa nasin lawa pi ma Elopa. tenpo sike nanpa 1703 la ona li open pali e ma tomo San Petepu (Санкт-Петербург, "ma tomo pi jan sewi Pite"). ma tomo ni li kama ma tomo lawa pi ma Losi.

ona li moli la jan mute li lawa li utala. tenpo sike nanpa 1762 la jan Ekaselina nanpa tu suli (Екатерина II Великая) li kama jan lawa. tenpo ona la ma Losi li kama ma pi suli mute. ma Losi li kama jo e ma sin li tu e [[ma Posuka]] li pana e jan pali tawa [[ma Alasika]].

tenpo sike nanpa 1812 la ma Losi en ma Kanse li utala. jan lawa Napolejon pi ma Kanse li lawa e kulupu utala Kanse. kulupu utala Kanse li kama jo e ma mute Losi. taso ona li ken ala anpa e kulupu utala Losi. tenpo kama la kulupu utala Losi en ma ante li pakala e kulupu utala Kanse li tawa ma Kanse li anpa e jan Napolejon.

tenpo sike nanpa 1855 la jan Alesanta nanpa tu (Александр II) li kama lawa. ona li pana e ken tawa jan mute. tenpo sike nanpa 1861 la ona li toki wawa e ni: jan pali li anpa ala tawa jan suli. ona li ante e nasin pi tomo toki pi nasin wawa li pana e ken tawa tomo sona.

tenpo sike nanpa 1894 la jan Nikola nanpa tu (Николай II) li kama lawa. tenpo ona la jan mute li kama wile anpa ala. taso ona li wile ala weka e wawa ona. sin la [[utala suli pi ma ale nanpa wan]] li lon. utala ni li pakala e wawa pi ma mute. jan Losi mute li moli.

ijo ale ni la jan mute li utala e kulupu lawa pi ma Losi lon tenpo sike nanpa 1917. ona li anpa e kulupu lawa. jan lawa Nikola li weka e lawa ona. kulupu lawa sin li lon. taso kulupu jan mute li open utala tan ni: ona li wile e nasin lawa ante.

kulupu wan li wile e kulupu lawa sin pi nasin ni: kulupu wan li lawa e pali ale li pali tawa jan ale ("[[nasin kulupu]]"). kulupu ante li wile pali e kulupu lawa sin pi nasin pi tenpo pini ("[[nasin pi ante lawa pi kulupu mama]]"). kulupu ante li wile e ni: jan li ken ante e kulupu lawa kepeken toki ona ("[[nasin pi lawa jan]]"). kulupu ante li wile e kulupu lawa ala ("[[nasin pi lawa ala]]"). kulupu utala pi nasin kulupu li anpa e kulupu utala ante ale li kama lawa li pali e ma Sesesele (СССР, Союз советских социалистических республик). ma Losi li wan suli nanpa wan pi ma Sesesele. taso ma ante li lon.

tenpo open la jan Wasimi Lenin (Владимир Ленин) li lawa e ma Sesesele. ona li wile e ni: ma ale li ante e nasin lawa ona tawa nasin sama. taso ma Sesesele li jo e wawa lili lon tenpo pini ni. ona li wile suli e wawa pi ma Sesesele. taso ona li wile toki pona tawa ma ante li wile esun tawa ma ante. ona li kama e ni: [[ma tomo Makuwa]] li ma tomo lawa pi ma Sesesele.

nasin ona la nasin sewi ale li ike. ona li utala e kulupu pi nasin sewi Kolisu pi ma Sesesele.  

tenpo moli ona li poka la jan Lenin li pali e sitelen mute. sitelen wan la ona li toki e ni: jan lawa ken seme li pona anu ike? sitelen ni la [[jan Ijosi Talin]] (Иосиф Сталин) li ike mute. taso ona li moli la jan ante li kulupu lawa li open utala. utala ni li pini la jan Talin li kama lawa nanpa wan.

jan Talin li wile suli e wawa pi ma Sesesel, li pali e mute tawa ni. taso ona li anpa e jan mute li moli e jan mute li poki e jan mute tawa ni. ona li toki insa e ni: "jan suli li wile ike e mi". tawa ni la ona li weka e wawa pi jan suli pi kulupu utala li weka e toki tan jan pi sona len.

tenpo sike 1939 la [[ma Tosi]] la [[jan Ato Itola]] (Adolf Hitler) li lawa. jan Itola li wile moli e jan pakala e jan pi [[nasin sewi Jejuta]] e [[jan tonsi|tonsi]], e [[jan kule]] e jan pi [[nasin kulupu]] li wile suli e ma Tosi li wile anpa e jan pi ma ante. taso kulupu lawa pi ma Sesesele li wile toki pona tawa ma Tosi li wile esun tawa ma Tosi. ona tu li pali e lipu pi utala ala pi jan Moloto en jan Lipento (пакт Молотова-Риббентропа / Deutsch-sowjetischer Nichtangriffspakt). lipu ni li jo e wan sin. ona li toki e ni: ma Tosi en ma Sesesele li tu e [[ma Posuka]] li pana e [[ma Lawi]] e [[ma Etonija]] e [[ma Sumi]] e [[ma Pesalapija]] tawa ma Sesesele li pana e [[ma Lijatuwa]] tawa ma Tosi.

ma Sesesele li utala e ma poka mute li kama jo e ma mute. ona li utala e ma Sumi. taso kulupu utala pi ma Sumi li anpa e kulupu utala pi ma Sesesele. ona li ante e nasin pi ma poka mute tawa nasin kulupu li pali e kulupu lawa wan.

jan Itola li wile open utala e ma Sesesele lon tenpo sike nanpa 1940. jan pi sona len Sesesele li toki e ni tawa kulupu lawa pi ma Sesesele. taso jan lawa li kute ala e toki ni. tan ni la ma Tosi li open utala e ma Sesesele la kulupu utala Sesesele li sona lili. tenpo open utala la kulupu utala Tosi li pakala mute e kulupu utala Sesesele. taso ona li ken ala anpa e ona li ken ala anpa e [[ma tomo Makuwa]]. ma Sipi la tomo pali mute li open li open pali e ijo utala e tomo tawa utala. tenpo suli la kulupu utala Sesesele li open anpa e kulupu utala Tosi li open tawa ma Tosi. tenpo sike nanpa 1945 la kulupu utala Sesesele en kulupu utala pi ma ante li anpa e ma Tosi li weka e lawa pi jan Itola. ona ale li tu e ma Tosi. [[ma Mewika]] en [[ma Kanse]] en [[ma Juke]] li lawa e wan wan. ma Sesesele li lawa e wan ante.