lipu "ma Pilipina" la tenpo tu la ante li ni
| linja nanpa 34: | linja nanpa 34: | ||
tenpo sike 1521 la jan {{luka|nimi pi toki pona = Punaju Makajasi|nimi pi toki ante = Ferdinand Magellan}} li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala {{luka|nimi pi toki ante = Mactan|nimi pi toki pona = Matan}}. tenpo sike 1565 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Miguel Legazpi|nimi pi toki pona = Mike Lekapi}} li kama e lawa [[ma Epanja|Epanja]]. | tenpo sike 1521 la jan {{luka|nimi pi toki pona = Punaju Makajasi|nimi pi toki ante = Ferdinand Magellan}} li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala {{luka|nimi pi toki ante = Mactan|nimi pi toki pona = Matan}}. tenpo sike 1565 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Miguel Legazpi|nimi pi toki pona = Mike Lekapi}} li kama e lawa [[ma Epanja|Epanja]]. | ||
ma Pilipina li anpa ma {{luka|nimi pi toki ante = New Spain|nimi pi toki pona = Nuwapanja}} li kama ma esun suli pi {{luka|nimi pi toki ante = west|nimi pi toki pona = lon suno weka}}. tomo tawa telo {{luka|nimi pi toki ante = Galleon|nimi pi toki pona = Kalejon}} Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565 en tenpo sike 1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Acapulco|nimi pi toki pona = | ma Pilipina li anpa ma {{luka|nimi pi toki ante = New Spain|nimi pi toki pona = Nuwapanja}} li kama ma esun suli pi {{luka|nimi pi toki ante = west|nimi pi toki pona = lon suno weka}}. tomo tawa telo {{luka|nimi pi toki ante = Galleon|nimi pi toki pona = Kalejon}} Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565 en tenpo sike 1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Acapulco|nimi pi toki pona = Akapuko}} li tawa ma tomo Manila. | ||
tenpo lawa la [[ma Epanja]] li pini e utala mute. utala tawa [[ma Netelan]] en utala tawa [[nasin sewi Silami|jan Silami]] li lili mute e mani. [[ma Piten]] li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762 en tenpo sike 1764 tan ni: [[ma Epanja]] li {{luka|nimi pi toki ante = allied|nimi pi toki pona = linja pona}} e [[ma Kanse]]. taso [[ma Epanja]] li lawa sin e ma Pilipina kin tan [https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Paris_(1763) lipu pi kama jo pi pona sama]. | tenpo lawa la [[ma Epanja]] li pini e utala mute. utala tawa [[ma Netelan]] en utala tawa [[nasin sewi Silami|jan Silami]] li lili mute e mani. [[ma Piten]] li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762 en tenpo sike 1764 tan ni: [[ma Epanja]] li {{luka|nimi pi toki ante = allied|nimi pi toki pona = linja pona}} e [[ma Kanse]]. taso [[ma Epanja]] li lawa sin e ma Pilipina kin tan [https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Paris_(1763) lipu pi kama jo pi pona sama]. | ||
| linja nanpa 40: | linja nanpa 40: | ||
[[ma Mesiko]] li weka e lawa [[ma Epanja|Epanja]] la ma Pilipina li anpa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Madrid|nimi pi toki pona = Mateli}}. ni li kama e ni: '''jan lawa li ike e wawa'''. [[ma Epanja]] li mama ala e ma Pilipina lon tenpo sike pi insa 1850 tan ni: [[ma Epanja]] ken ala mama e ma pi sinpin ante pi ma sike. utala tawa lawa li mute tan ike mani. taso [[ma Epanja]] li pini e ni mute. | [[ma Mesiko]] li weka e lawa [[ma Epanja|Epanja]] la ma Pilipina li anpa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Madrid|nimi pi toki pona = Mateli}}. ni li kama e ni: '''jan lawa li ike e wawa'''. [[ma Epanja]] li mama ala e ma Pilipina lon tenpo sike pi insa 1850 tan ni: [[ma Epanja]] ken ala mama e ma pi sinpin ante pi ma sike. utala tawa lawa li mute tan ike mani. taso [[ma Epanja]] li pini e ni mute. | ||
jan 3 pi pali sewi li moli tan ni: jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala. pilin wawa Pilipina li kama. jan {{luka|nimi pi toki ante = José Rizal|nimi pi toki pona = Ose Lisala}} li pali e kulupu lipu ni: ona li toki utala tawa jan lawa. taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan {{luka|nimi pi toki pona = Antesa | jan 3 pi pali sewi li moli tan ni: jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala. pilin wawa Pilipina li kama. jan {{luka|nimi pi toki ante = José Rizal|nimi pi toki pona = Ose Lisala}} li pali e kulupu lipu ni: ona li toki utala tawa jan lawa. taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan {{luka|nimi pi toki pona = Antesa Ponipasijo|nimi pi toki ante = Andrés Bonifacio}} li open e '''kulupu utala pi sona pimeja'''. '''nimi ni li Katipunan'''. kulupu ni li open e '''utala pi lawa Pilipina'''. [[tenpo suno]] 12 pi [[tenpo mun]] 6 pi [[tenpo sike]] 1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon [[ma tomo Kapite]]. tenpo sike 1898 la utala pi [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li kama. | ||
=== ''' | === '''tenpo pi lawa [[ma Mewika|Mewika]]''' === | ||
utala pi lawa li | [[ma Epanja]] li pana e ma Pilipina tawa [[ma Mewika]]. ma Pilipina en [[ma Mewika]] li utala. [[ma Mewika]] li moli e [[jan Pilipina]] mute. ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}} li utala tawa [[ma Mewika]]. taso [[ma Mewika]] li lawa e ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}}. [[ma Mewika]] li lawa ike e ma Pilipina la [[ma Mewika]] li pali e {{luka|nimi pi toki ante = propaganda|nimi pi toki pona = toki nasa pi ante sona}}. | ||
[[ma Mewika]] li pana e ni tawa ma Pilipina: lawa lili. jan {{luka|nimi pi toki ante = Quezon|nimi pi toki pona = Keson}} li {{luka|nimi pi toki ante = decide|nimi pi toki pona = anu}} e {{luka|nimi pi toki ante = national language|nimi pi toki pona = toki lawa}}. [[meli|jan meli]] li {{luka|nimi pi toki ante = suffrage|nimi pi toki pona = ken anu e jan lawa kama}}. | |||
=== '''[[utala suli pi nanpa tu]]''' === | |||
tenpo pi pini [[ma Nijon]] li lawa e ma Pilipina. kulupu utala {{luka|nimi pi toki ante = Hukbalahap|nimi pi toki pona = Upalapa}} li open tawa ni: ona li utala e lawa Nijon. [[ma Nijon]] li pali e ike utala mute. tu ni li {{luka|nimi pi toki ante = Manila massacre|nimi pi toki pona = moli mute Manila}} li {{luka|nimi pi toki ante = Bataan Death March|nimi pi toki pona = tawa noka moli Patan}}. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon. | |||
=== '''tenpo pi lawa Pilipina''' === | |||
jan {{luka|nimi pi toki ante = | jan {{luka|nimi pi toki ante = Ramon Magsaysay|nimi pi toki pona = Wamon Masasaje}} li pini e utala lawa Upalapa li open e tomo {{luka|nimi pi toki ante = Malacañang|nimi pi toki pona = Malakanjan}} tawa jan ale. jan {{luka|nimi pi toki ante = Macapagal|nimi pi toki pona = Makapaka}} li tawa e tenpo suno pi weka lawa tan {{luka|nimi pi toki ante = July 4|nimi pi toki pona = tenpo suno 4 pi tenpo mun 7}} tawa {{luka|nimi pi toki ante = June 12|nimi pi toki pona = tenpo suno 12 pi tenpo mun 6}}. ona li toki e ni: ma lon suno kama pi ma {{luka|nimi pi toki ante = Sabah|nimi pi toki pona = Sapa}} li tawa ma Pilipina. tenpo sike 1965 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Ferdinand Marcos|nimi pi toki pona = Pesinan Mako}} li kama [[jan lawa]] Pilipina. | ||
=== '''tenpo pi lawa Mako''' === | |||
tenpo 4 pi nanpa wan la nanpa mani esun Pilipina li suli pi nanpa wan lon [[ma Asija]]. mani la ma Pilipina li kama suli.{{lili}} | |||
{{toki ante| | {{toki ante| | ||
[[wikipedia:af:Filippyne|af]] - | [[wikipedia:af:Filippyne|af]] - | ||
Revision as of 2020-12-10T12:02:31
kipisi:ma tasoma Pilipina li ma lon ma Asija.
toki lawa pi ma Pilipina li toki Pilipina li toki Inli. taso ona li poka e toki ante mute. toki Pilipina luka tu wan lawa li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka.
toki Pilipina la nimi ona li Pilipinas. toki Inli la nimi ona li Philippines.
mani Pilipina li mani Peso.
ma Pilipina li poka e telo suli. ma Pilipina li seli.
ma tomo lawa pi ma Pilipina li ma tomo Manila.
tenpo pini la ma Mewika en ma Epanja li lawa e ma Pilipina.
jan Pilipina li lon ma ale.
toki pi toki Pilipina
Kumusta! - toki!
Kumusta ka? - pilin sina li seme?
Mabuhay! - o kama pona! o ale suli! ale li lon.
Salamat! - (pana li lon la o toki e ni.)
Paalam na! anu Adyos - mi tawa! tawa pona!
tenpo pini pi ma Pilipina
tenpo open la jan kipisi:luka li kama lon ma Pilipina. jan kipisi:luka li kama kin tan ma Tawan. ona mute li pali e ma tomo lawa. toki Pilipina la ni li "barangay". jan Sonko en jan Palata en jan Alapi li tawa ma ni. ma ni li kama ma esun suli.
tenpo pi lawa Epanja
tenpo sike 1521 la jan kipisi:luka li kama li pana e ma Pilipina tawa ma Epanja li moli lon utala kipisi:luka. tenpo sike 1565 la jan kipisi:luka li kama e lawa Epanja.
ma Pilipina li anpa ma kipisi:luka li kama ma esun suli pi kipisi:luka. tomo tawa telo kipisi:luka Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565 en tenpo sike 1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo kipisi:luka li tawa ma tomo Manila.
tenpo lawa la ma Epanja li pini e utala mute. utala tawa ma Netelan en utala tawa jan Silami li lili mute e mani. ma Piten li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762 en tenpo sike 1764 tan ni: ma Epanja li kipisi:luka e ma Kanse. taso ma Epanja li lawa sin e ma Pilipina kin tan lipu pi kama jo pi pona sama.
ma Mesiko li weka e lawa Epanja la ma Pilipina li anpa ma tomo kipisi:luka. ni li kama e ni: jan lawa li ike e wawa. ma Epanja li mama ala e ma Pilipina lon tenpo sike pi insa 1850 tan ni: ma Epanja ken ala mama e ma pi sinpin ante pi ma sike. utala tawa lawa li mute tan ike mani. taso ma Epanja li pini e ni mute.
jan 3 pi pali sewi li moli tan ni: jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala. pilin wawa Pilipina li kama. jan kipisi:luka li pali e kulupu lipu ni: ona li toki utala tawa jan lawa. taso ma Epanja li moli e jan Lisala. jan kipisi:luka li open e kulupu utala pi sona pimeja. nimi ni li Katipunan. kulupu ni li open e utala pi lawa Pilipina. tenpo suno 12 pi tenpo mun 6 pi tenpo sike 1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon ma tomo Kapite. tenpo sike 1898 la utala pi ma Epanja en ma Mewika li kama.
tenpo pi lawa Mewika
ma Epanja li pana e ma Pilipina tawa ma Mewika. ma Pilipina en ma Mewika li utala. ma Mewika li moli e jan Pilipina mute. ma kipisi:luka li utala tawa ma Mewika. taso ma Mewika li lawa e ma kipisi:luka. ma Mewika li lawa ike e ma Pilipina la ma Mewika li pali e kipisi:luka.
ma Mewika li pana e ni tawa ma Pilipina: lawa lili. jan kipisi:luka li kipisi:luka e kipisi:luka. jan meli li kipisi:luka.
utala suli pi nanpa tu
tenpo pi pini ma Nijon li lawa e ma Pilipina. kulupu utala kipisi:luka li open tawa ni: ona li utala e lawa Nijon. ma Nijon li pali e ike utala mute. tu ni li kipisi:luka li kipisi:luka. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon.
tenpo pi lawa Pilipina
jan kipisi:luka li pini e utala lawa Upalapa li open e tomo kipisi:luka tawa jan ale. jan kipisi:luka li tawa e tenpo suno pi weka lawa tan kipisi:luka tawa kipisi:luka. ona li toki e ni: ma lon suno kama pi ma kipisi:luka li tawa ma Pilipina. tenpo sike 1965 la jan kipisi:luka li kama jan lawa Pilipina.
tenpo pi lawa Mako
tenpo 4 pi nanpa wan la nanpa mani esun Pilipina li suli pi nanpa wan lon ma Asija. mani la ma Pilipina li kama suli.
- ike la lipu ni li lili. sina wile pona e ona la sina ken suli e ona.
af - da - de - en - eo - es - et - fr - he - ja - ms - nl - no - pl - pt - ru - sl - sv - tl - zh-cn - zh-tw