lipu "ma Pilipina" la tenpo tu la ante li ni

tan lipu Wikipesija
Jump to navigation Jump to search
VisualWikitext
linja nanpa 34: linja nanpa 34:
tenpo sike 1521 la jan {{luka|nimi pi toki pona = Punaju Makajasi|nimi pi toki ante = Ferdinand Magellan}} li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala {{luka|nimi pi toki ante = Mactan|nimi pi toki pona = Matan}}. tenpo sike 1565 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Miguel Legazpi|nimi pi toki pona = Mike Lekapi}} li kama e lawa [[ma Epanja|Epanja]].   
tenpo sike 1521 la jan {{luka|nimi pi toki pona = Punaju Makajasi|nimi pi toki ante = Ferdinand Magellan}} li kama li pana e ma Pilipina tawa [[ma Epanja]] li moli lon utala {{luka|nimi pi toki ante = Mactan|nimi pi toki pona = Matan}}. tenpo sike 1565 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Miguel Legazpi|nimi pi toki pona = Mike Lekapi}} li kama e lawa [[ma Epanja|Epanja]].   


ma Pilipina li anpa ma {{luka|nimi pi toki ante = New Spain|nimi pi toki pona = Nuwapanja}} li kama ma esun suli pi {{luka|nimi pi toki ante = west|nimi pi toki pona = lon suno weka}}. tomo tawa telo {{luka|nimi pi toki ante = Galleon|nimi pi toki pona = Kalejon}} Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565-1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Acapulco|nimi pi toki pona = Akapuko}} li tawa [[ma tomo Manila]].  
ma Pilipina li lon anpa ma {{luka|nimi pi toki ante = New Spain|nimi pi toki pona = Nuwapanja}} li kama ma esun suli pi {{luka|nimi pi toki ante = west|nimi pi toki pona = lon suno weka}}. tomo tawa telo {{luka|nimi pi toki ante = Galleon|nimi pi toki pona = Kalejon}} Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565-1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Acapulco|nimi pi toki pona = Akapuko}} li tawa [[ma tomo Manila]].  


tenpo lawa la [[ma Epanja]] li pini e utala mute. utala tawa [[ma Netelan]] en utala tawa [[nasin sewi Silami|jan Silami]] li lili mute e mani. [[ma Piten]] li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762 en tenpo sike 1764 tan ni: [[ma Epanja]] li {{luka|nimi pi toki ante = allied|nimi pi toki pona = linja pona}} e [[ma Kanse]]. taso [[ma Epanja]] li lawa sin e ma Pilipina kin tan [https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Paris_(1763) lipu pi kama jo pi pona sama].  
[[ma Epanja]] li pini e utala mute. utala tawa [[ma Netelan]] en utala tawa [[nasin sewi Silami|jan Silami]] li {{luka|nimi pi toki ante = decrease|nimi pi toki pona = lili}} mute e mani. [[ma Piten]] li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762-1764 tan ni: [[ma Epanja|''ma Epanja'']]'' li {{luka|nimi pi toki ante = allied|nimi pi toki pona = linja pona}} e [[ma Kanse]].'' taso [[ma Epanja]] li lawa sin e ma Pilipina kin tan [https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Paris_(1763) lipu pi kama jo pi pona sama].  


[[ma Mesiko]] li weka e lawa [[ma Epanja|Epanja]] la ma Pilipina li anpa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Madrid|nimi pi toki pona = Mateli}}. ni li kama e ni: '''jan lawa li ike e wawa'''. [[ma Epanja]] li mama ala e ma Pilipina lon tenpo sike pi insa 1850 tan ni: [[ma Epanja]] ken ala mama e ma pi sinpin ante pi ma sike. utala tawa lawa li mute tan ike mani. taso [[ma Epanja]] li pini e ni mute.  
[[ma Mesiko]] li weka e lawa [[ma Epanja|Epanja]] la ma Pilipina li kama lon anpa ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Madrid|nimi pi toki pona = Mateli}}. ni li kama e ni: '''''jan lawa li ike e wawa'''''. [[ma Epanja]] li ken ala mama e ma Pilipina lon insa tenpo sike 1850''.''


jan 3 pi pali sewi li moli tan ni: jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala. pilin wawa Pilipina li kama. jan {{luka|nimi pi toki ante = José Rizal|nimi pi toki pona = Ose Lisala}} li pali e kulupu lipu ni: ona li toki utala tawa jan lawa. taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan {{luka|nimi pi toki pona = Antesa Ponipasijo|nimi pi toki ante = Andrés Bonifacio}} li open e '''kulupu utala pi sona pimeja'''. '''nimi ni li Katipunan'''. kulupu ni li open e '''utala pi lawa Pilipina'''. [[tenpo suno]] 12 pi [[tenpo mun]] 6 pi [[tenpo sike]] 1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon [[ma tomo Kapite]]. tenpo sike 1898 la utala pi [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li kama.   
{{luka|nimi pi toki ante = 3 priests|nimi pi toki pona = jan 3 pi pali sewi}} li moli tan ni: ''jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala.'' {{luka|nimi pi toki ante = FIlipino nationalism|nimi pi toki pona = pilin wawa Pilipina}} li kama. jan {{luka|nimi pi toki ante = José Rizal|nimi pi toki pona = Ose Lisala}} li sitelen e ni: ''jan lawa li ike e wawa.'' taso [[ma Epanja]] li '''moli e jan Lisala'''. jan {{luka|nimi pi toki pona = Antesa Ponipasijo|nimi pi toki ante = Andrés Bonifacio}} li open e '''kulupu utala pi {{luka|nimi pi toki ante = secret|nimi pi toki pona = sona pimeja}}'''. '''nimi ni li Katipunan'''. kulupu ni li open e '''utala pi lawa Pilipina'''. [[tenpo suno]] 12 pi [[tenpo mun]] 6/1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon [[ma tomo Kapite]]. tenpo sike 1898 la utala pi [[ma Epanja]] en [[ma Mewika]] li kama.   


=== '''tenpo pi lawa [[ma Mewika|Mewika]]''' ===
=== '''tenpo pi lawa [[ma Mewika|Mewika]]''' ===
[[ma Epanja]] li pana e ma Pilipina tawa [[ma Mewika]]. ma Pilipina en [[ma Mewika]] li utala. [[ma Mewika]] li moli e [[jan Pilipina]] mute. ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}} li utala tawa [[ma Mewika]]. taso [[ma Mewika]] li lawa e ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}}. [[ma Mewika]] li lawa ike e ma Pilipina la [[ma Mewika]] li pali e {{luka|nimi pi toki ante = propaganda|nimi pi toki pona = toki nasa pi ante sona}}.
[[ma Epanja]] li pana e ma Pilipina tawa [[ma Mewika]]. ma Pilipina en [[ma Mewika]] li utala. [[ma Mewika]] li moli e [[jan Pilipina]] mute. ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}} li utala e [[ma Mewika]]. taso [[ma Mewika]] li lawa e ma {{luka|nimi pi toki ante = Sulu|nimi pi toki pona = Suku}}. [[ma Mewika]] li {{luka|nimi pi toki ante = corrupt|nimi pi toki pona = wawa ike}} e ma Pilipina la [[ma Mewika]] li pali e {{luka|nimi pi toki ante = propaganda|nimi pi toki pona = toki nasa pi ante sona}}.


[[ma Mewika]] li pana e ni tawa ma Pilipina: lawa lili. jan {{luka|nimi pi toki ante = Quezon|nimi pi toki pona = Keson}} li {{luka|nimi pi toki ante = decide|nimi pi toki pona = anu}} e {{luka|nimi pi toki ante = national language|nimi pi toki pona = toki lawa}}. [[meli|jan meli]] li {{luka|nimi pi toki ante = suffrage|nimi pi toki pona = ken anu e jan lawa kama}}.
[[ma Mewika]] li pana e ni tawa ma Pilipina: ''lawa lili.'' jan {{luka|nimi pi toki ante = Quezon|nimi pi toki pona = Keson}} li kama jan lawa li {{luka|nimi pi toki ante = decide|nimi pi toki pona = anu}} e {{luka|nimi pi toki ante = national language|nimi pi toki pona = toki lawa}}. [[meli|jan meli]] li {{luka|nimi pi toki ante = suffrage|nimi pi toki pona = ken anu e jan lawa kama}}.


=== '''[[utala suli pi nanpa tu]]''' ===
=== '''[[utala suli pi nanpa tu]]''' ===
[[ma Nijon]] li lawa e ma Pilipina. kulupu utala {{luka|nimi pi toki ante = Hukbalahap|nimi pi toki pona = Upalapa}} li open tawa ni: ona li utala e lawa Nijon. [[ma Nijon]] li pali e ike utala mute. tu ni li {{luka|nimi pi toki ante = Manila massacre|nimi pi toki pona = moli mute Manila}} li {{luka|nimi pi toki ante = Bataan Death March|nimi pi toki pona = tawa noka moli Patan}}. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon.
[[ma Nijon]] li lawa e ma Pilipina. kulupu utala {{luka|nimi pi toki ante = Hukbalahap|nimi pi toki pona = Upalapa}} li utala e lawa Nijon. [[ma Nijon]] li pali e ike utala mute. tu ni li {{luka|nimi pi toki ante = Manila massacre|nimi pi toki pona = moli mute Manila}} li {{luka|nimi pi toki ante = Bataan Death March|nimi pi toki pona = tawa noka moli Patan}}. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon.


=== '''tenpo pi lawa Pilipina''' ===
=== '''tenpo pi lawa Pilipina''' ===
jan {{luka|nimi pi toki ante = Ramon Magsaysay|nimi pi toki pona = Wamon Masasaje}} li pini e utala lawa Upalapa li open e tomo {{luka|nimi pi toki ante = Malacañang|nimi pi toki pona = Malakanjan}} tawa jan ale. jan {{luka|nimi pi toki ante = Macapagal|nimi pi toki pona = Makapaka}} li tawa e tenpo suno pi weka lawa tan {{luka|nimi pi toki ante = July 4|nimi pi toki pona = tenpo suno 4 pi tenpo mun 7}} tawa {{luka|nimi pi toki ante = June 12|nimi pi toki pona = tenpo suno 12 pi tenpo mun 6}}. ona li toki e ni: ma lon suno kama pi ma {{luka|nimi pi toki ante = Sabah|nimi pi toki pona = Sapa}} li tawa ma Pilipina. tenpo sike 1965 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Ferdinand Marcos|nimi pi toki pona = Pesinan Mako}} li kama [[jan lawa]] Pilipina.
jan {{luka|nimi pi toki ante = Ramon Magsaysay|nimi pi toki pona = Wamon Masasaje}} li pini e utala Upalapa li open e [[tomo Malakanjan|tomo {{luka|nimi pi toki ante = Malacañang|nimi pi toki pona = Malakanjan}}]] tawa jan ale. tenpo sike 1965 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Ferdinand Marcos|nimi pi toki pona = Pesinan Mako}} li kama [[jan lawa]] Pilipina.


=== '''tenpo pi lawa Mako''' ===
=== '''tenpo pi lawa Mako''' ===
tenpo sike 4 pi nanpa wan la nanpa mani esun Pilipina li suli pi nanpa wan lon [[ma Asija]]. mani la ma Pilipina li kama suli. tenpo pi pini pi tenpo sike 4 la ijo li kama ike. ona en jan olin ona li ike e wawa e mani. ma Pilipina li anpa {{luka|nimi pi toki ante = martial law|nimi pi toki pona = nasin lawa utala}}. tenpo sike 1986 la jan Mako li tawa e {{luka|nimi pi toki ante = election|nimi pi toki pona = wile lawa kulupu}} lon tenpo lon. jan Mako li sewi. taso pini pi wile lawa kulupu ni li {{luka|nimi pi toki ante = false|nimi pi toki pona = lon ala}}. {{luka|nimi pi toki ante = revolution|nimi pi toki pona = kulupu pi wile pi ante lawa}} li tawa e jan Mako e jan poka ona tawa [[ma Awawi]] li kama lawa e jan {{luka|nimi pi toki ante = Corazon Aquino|nimi pi toki pona = Kolason Akino}}.  
tenpo sike 4 pi nanpa 1 la {{luka|nimi pi toki ante = GDP|nimi pi toki pona = mani pi ijo esun}} Pilipina li suli pi nanpa 1 lon [[ma Asija]]. mani la ma Pilipina li kama suli. tenpo pi pini pi tenpo sike 4 la ijo li kama ike. ona en jan olin ona li ike e wawa e mani. ma Pilipina li lon anpa {{luka|nimi pi toki ante = martial law|nimi pi toki pona = nasin lawa utala}}. tenpo sike 1986 la jan Mako li kama jan lawa kin. taso ni li {{luka|nimi pi toki ante = false|nimi pi toki pona = lon ala}}. {{luka|nimi pi toki ante = revolution|nimi pi toki pona = kulupu pi wile pi ante lawa}} li tawa e jan Mako e {{luka|nimi pi toki ante = follower|nimi pi toki pona = jan poka}} ona tawa [[ma Awawi]] li kama lawa e jan {{luka|nimi pi toki ante = Corazon Aquino|nimi pi toki pona = Kolason Akino}}.  


=== '''tenpo pi lawa Pilipina sin''' ===
=== '''tenpo pi lawa Pilipina sin''' ===
ni li ike tawa kama suli Pilipina: '''''suli la ma Pilipina li {{luka|nimi pi toki ante = debt|nimi pi toki pona = pana e mani mute}}. wawa ike li mute. jan mute li {{luka|nimi pi toki ante = communism|nimi pi toki pona = nasin pi sona lawa e sama pali}}. jan {{luka|nimi pi toki ante = Moro|nimi pi toki pona = Molo}} li utala. nena suli {{luka|nimi pi toki ante = Pinatubo|nimi pi toki pona = Pinatupo}} li pana e ko seli.'''''
ni mute li ike tawa kama suli Pilipina:''''' ma Pilipina li {{luka|nimi pi toki ante = need|nimi pi toki pona = wile}} {{luka|nimi pi toki ante = debt|nimi pi toki pona = pana e mani mute}}. wawa ike li mute. jan mute li {{luka|nimi pi toki ante = communism|nimi pi toki pona = nasin pi sona lawa e sama pali}}. jan {{luka|nimi pi toki ante = Moro|nimi pi toki pona = Molo}} li utala. nena suli {{luka|nimi pi toki ante = Pinatubo|nimi pi toki pona = Pinatupo}} li pana e ko seli.'''''


tenpo sike 2016 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Rodrigo Duterte|nimi pi toki pona = Loliko Tutete}} li kama jan lawa. tenpo pini la ona li jan lawa pi ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Davao|nimi pi toki pona = Tapaju}}. ona li jan lawa Pilipina open pi nanpa wan tan ma {{luka|nimi pi toki ante = Mindanao|nimi pi toki pona = Mintanaju}}. ona li wawa e linja tawa [[ma Sonko]] e [[ma Losi]]. ona li open e kulupu utala tawa [[ilo nasa]]. kulupu pakala {{luka|nimi pi toki ante = Maute|nimi pi toki pona = Majute}} li utala lon ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Marawi|nimi pi toki pona = Malawi}}. taso utala ni li pini.{{lili}}
tenpo sike 2016 la jan {{luka|nimi pi toki ante = Rodrigo Duterte|nimi pi toki pona = Loliko Tutete}} li kama jan lawa. tenpo pini la ona li jan lawa pi ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Davao|nimi pi toki pona = Tapaju}}. ona li jan lawa Pilipina open pi nanpa wan tan [[ma Mintanaju|ma {{luka|nimi pi toki ante = Mindanao|nimi pi toki pona = Mintanaju}}]]. ona li wawa e {{luka|nimi pi toki ante = relation|nimi pi toki pona = linja}} tawa [[ma Sonko]] e [[ma Losi]]. ona li open e kulupu {{luka|nimi pi toki ante = against|nimi pi toki pona = utala tawa}} [[ilo nasa]]. {{luka|nimi pi toki ante = terrorist group|nimi pi toki pona = kulupu pakala}} {{luka|nimi pi toki ante = Maute|nimi pi toki pona = Majute}} li utala lon ma tomo {{luka|nimi pi toki ante = Marawi|nimi pi toki pona = Malawi}}. taso utala ni li pini lon tenpo suno 23/8/2020.{{lili}}
{{toki ante|
{{toki ante|
[[wikipedia:af:Filippyne|af]] -
[[wikipedia:af:Filippyne|af]] -

Revision as of 2020-12-11T12:37:38

kipisi:ma tasoma Pilipina li ma lon ma Asija.

toki lawa pi ma Pilipina li toki Pilipina li toki Inli. taso ona li poka e toki ante mute. toki Pilipina luka tu wan lawa li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka li toki kipisi:luka.

sitelen:250px-Ph regions and provinces2.png

toki Pilipina la nimi ona li Pilipinas. toki Inli la nimi ona li Philippines.

mani Pilipina li mani Peso.

ma Pilipina li poka e telo suli. ma Pilipina li seli.

ma tomo lawa pi ma Pilipina li ma tomo Manila.

tenpo pini la ma Mewika en ma Epanja li lawa e ma Pilipina.

jan Pilipina li lon ma ale.

toki pi toki Pilipina

Kumusta! - toki!

Kumusta ka? - pilin sina li seme?

Mabuhay! - o kama pona! o ale suli! ale li lon.

Salamat! - (pana li lon la o toki e ni.)

Paalam na! anu Adyos - mi tawa! tawa pona!

tenpo pini pi ma Pilipina

tenpo open la jan kipisi:luka li kama lon ma Pilipina. jan kipisi:luka li kama kin tan ma Tawan. ona mute li pali e kulupu jan mute. toki Pilipina la ni li "barangay". jan Sonko en jan Palata en jan Alapi li tawa ma ni. ma ni li kama ma esun suli.

tenpo pi lawa Epanja

tenpo sike 1521 la jan kipisi:luka li kama li pana e ma Pilipina tawa ma Epanja li moli lon utala kipisi:luka. tenpo sike 1565 la jan kipisi:luka li kama e lawa Epanja.

ma Pilipina li lon anpa ma kipisi:luka li kama ma esun suli pi kipisi:luka. tomo tawa telo kipisi:luka Manila li pali. tenpo lon insa tenpo sike 1565-1815 la tenpo sike ale la ni li tawa ma tomo kipisi:luka li tawa ma tomo Manila.

ma Epanja li pini e utala mute. utala tawa ma Netelan en utala tawa jan Silami li kipisi:luka mute e mani. ma Piten li lawa e ma tomo Manila lon insa tenpo sike 1762-1764 tan ni: ma Epanja li kipisi:luka e ma Kanse. taso ma Epanja li lawa sin e ma Pilipina kin tan lipu pi kama jo pi pona sama.

ma Mesiko li weka e lawa Epanja la ma Pilipina li kama lon anpa ma tomo kipisi:luka. ni li kama e ni: jan lawa li ike e wawa. ma Epanja li ken ala mama e ma Pilipina lon insa tenpo sike 1850.

kipisi:luka li moli tan ni: jan lawa li pilin sona e ni: ona mute li open e utala. kipisi:luka li kama. jan kipisi:luka li sitelen e ni: jan lawa li ike e wawa. taso ma Epanja li moli e jan Lisala. jan kipisi:luka li open e kulupu utala pi kipisi:luka. nimi ni li Katipunan. kulupu ni li open e utala pi lawa Pilipina. tenpo suno 12 pi tenpo mun 6/1898 la ma Pilipina li weka e lawa Epanja lon ma tomo Kapite. tenpo sike 1898 la utala pi ma Epanja en ma Mewika li kama.

tenpo pi lawa Mewika

ma Epanja li pana e ma Pilipina tawa ma Mewika. ma Pilipina en ma Mewika li utala. ma Mewika li moli e jan Pilipina mute. ma kipisi:luka li utala e ma Mewika. taso ma Mewika li lawa e ma kipisi:luka. ma Mewika li kipisi:luka e ma Pilipina la ma Mewika li pali e kipisi:luka.

ma Mewika li pana e ni tawa ma Pilipina: lawa lili. jan kipisi:luka li kama jan lawa li kipisi:luka e kipisi:luka. jan meli li kipisi:luka.

utala suli pi nanpa tu

ma Nijon li lawa e ma Pilipina. kulupu utala kipisi:luka li utala e lawa Nijon. ma Nijon li pali e ike utala mute. tu ni li kipisi:luka li kipisi:luka. wawa utala Mewika li weka e lawa Nijon.

tenpo pi lawa Pilipina

jan kipisi:luka li pini e utala Upalapa li open e [[tomo Malakanjan|tomo kipisi:luka]] tawa jan ale. tenpo sike 1965 la jan kipisi:luka li kama jan lawa Pilipina.

tenpo pi lawa Mako

tenpo sike 4 pi nanpa 1 la kipisi:luka Pilipina li suli pi nanpa 1 lon ma Asija. mani la ma Pilipina li kama suli. tenpo pi pini pi tenpo sike 4 la ijo li kama ike. ona en jan olin ona li ike e wawa e mani. ma Pilipina li lon anpa kipisi:luka. tenpo sike 1986 la jan Mako li kama jan lawa kin. taso ni li kipisi:luka. kipisi:luka li tawa e jan Mako e kipisi:luka ona tawa ma Awawi li kama lawa e jan kipisi:luka.

tenpo pi lawa Pilipina sin

ni mute li ike tawa kama suli Pilipina: ma Pilipina li kipisi:luka kipisi:luka. wawa ike li mute. jan mute li kipisi:luka. jan kipisi:luka li utala. nena suli kipisi:luka li pana e ko seli.

tenpo sike 2016 la jan kipisi:luka li kama jan lawa. tenpo pini la ona li jan lawa pi ma tomo kipisi:luka. ona li jan lawa Pilipina open pi nanpa wan tan [[ma Mintanaju|ma kipisi:luka]]. ona li wawa e kipisi:luka tawa ma Sonko e ma Losi. ona li open e kulupu kipisi:luka ilo nasa. kipisi:luka kipisi:luka li utala lon ma tomo kipisi:luka. taso utala ni li pini lon tenpo suno 23/8/2020.

ike la lipu ni li lili. sina wile pona e ona la sina ken suli e ona.

af - da - de - en - eo - es - et - fr - he - ja - ms - nl - no - pl - pt - ru - sl - sv - tl - zh-cn - zh-tw

tan https://wikipesija.org/index.php?title=ma_Pilipina&oldid=12608